Dune serisine ilk üç kitabını okuduktan sonra uzun bir ara vermiştim. Ancak Denis Villeneuve'un çektiği yeni "Dune" filmiyle birlikte, evrenin büyüsü beni tekrar etkisi altına aldı ve dördüncü kitapla birlikte seriye kaldığım yerden devam etmeye başladım.
Tanrı İmparatoru’na başladığımda beklentimi…devamıDune serisine ilk üç kitabını okuduktan sonra uzun bir ara vermiştim. Ancak Denis Villeneuve'un çektiği yeni "Dune" filmiyle birlikte, evrenin büyüsü beni tekrar etkisi altına aldı ve dördüncü kitapla birlikte seriye kaldığım yerden devam etmeye başladım.
Tanrı İmparatoru’na başladığımda beklentimi olabildiğince düşük tutmaya çalıştım, çünkü genel olarak kitap, kendinden önceki üç kitaba nazaran daha az sevilmiş. Evet, benim de eksik bulduğum noktalar var, ama yine de kitabı çok beğendim. Daha ilk sayfayı okuduğum anda bu epik evreni ne kadar özlediğimi fark ettim. Yaklaşık 2 aydır doğru düzgün kitap okumamama rağmen ilk yüz sayfayı bir çırpıda okuyuverdim. Zaten genel olarak kitap diyalog halinde ilerlediği için ister istemez akıcı oluyor. Kurgusu ve karakterleriyle müthiş bir devam kitabı olmayı başarmış.
Serinin diğer kitaplarındaki gezegenlerin karışık politik, ekolojik ve sosyolojik yapıları bu kitapta da işlenmiş, ama ben diğer kitaplarda gerildiğim kadar bu kitapta gerilmedim. Evet, politik entrikalar yine var, ama diğer kitaplarında -özellikle de Dune Çocukları’nda- her an biri kumpas kurabilir, en sevdiğim karakter bir anda öldürülebilir düşüncesiyle sayfaları korka korka çeviriyordum. Tabii ki gerilimin daha az olmasının gayet geçerli sebepleri var, ama bu seriyi okurken diken üstünde olmak hoşuma gidiyor; keşke bu kitabı okurken de her an her şey olabilir tedirginliğini üzerimde hissetseydim. Ama olsun.
Kitaptaki din, felsefe, toplumsal yapılar ve insan psikolojisi gibi konular bir yana, her bölümün başında verilen çalıntı günlüklerden alıntılarıyla ve betimlemeleriyle bile hayran olunmaya layık bir kitap. Hele ki imparatorun betimlemesi fevkalâde! Daha doğrusu, imparatora komple bayıldım! Kitapta neredeyse her sözünün ve aklından geçirdiği düşüncenin altı çizili. O alaycı tavrı, keskin zekası, hayranlık uyandırıcı stratejileri, analizleri, laf cambazlıkları her şeyi harikulade. Ucube görünüşüne rağmen gözüme aşırı karizmatik geldi, boşuna babasının oğlu demiyorlar. Sinemada izlemeyi çok isterim, ama sanırım film olarak çekilmeyecek. Umarım dizisinde yer verirler ve kitaptaki tasvire sadık kalırlar.
Lord Leto'nun hükümdarlığının durumuna dair metinlerde kullanılan retorik teknikler çok etkileyiciydi. Bu kısımları okurken sanki bir bilim kurgu romanı değil de araştırma inceleme ya da tarih kitabı okuyormuşum gibi hissettim. Aynı şekilde Tanrı İmparatoru’unun Rahibe Chenoeh’le yaptığı konuşma inanılmaz etkileyici. O bölümün tamamının altı çizili. Birçok bölüm alıntılarla ve referanslarla zenginleştirilmiş, felsefi açıdan da oldukça zengin bir eser; neredeyse her bölümü okuyucuyu düşündürüyor, bazı bölümleri duygulandırıyor, bazı bölümleri ise okuyucuyu küplere bindiriyor. Herbert, toplumsal dinamikler ve insan doğası üzerine derinlemesine düşünmüş ve bunu kitaplarına çok başarılı bir şekilde entegre etmiş. Cümlelerin altını çizmemek ya da kitabı postitlerle doldurmamak elde değil.
İlerleyen zamanlarda yüksek ihtimalle bu seriyi tekrardan rahat kafayla okuyacağım. Özellikle de ilk kitabını çok üstünkörü okuduğumu düşünüyorum. Umarım seriyi tam olarak özümsemeden ölmem. Sizler de umarım bu kadar sağlam bir seriden mahrum kalmazsınız. İncelememin geri kalan kısmı daha çok kitapta geçen olaylar ve karakterler üzerine olacak; bu kitap ve bundan önceki üç kitabı okumadıysanız incelememin devamını okumanızı tavsiye etmem. Ayrıca bu serideki hiçbir kitabın tanıtım yazılarını da okumanızı tavsiye etmem çünkü gerçekten fazlasıyla spoiler içeriyorlar.
***
Dune’la ilgili denk geldiğim bütün yorum ve gönderileri okuduğum için Tanrı İmparatoru’nda 3500 yıl gibi koskocaman bir zaman atlaması yaşandığını öğrenmiştim. Bu yüzden okurken “ne oluyo’ lan?!” demedim; spoilerı yediğim zaman demiştim ama. Her ne kadar yeni karakterlere bayılsam da gözüm ister istemez diğer karakterleri aradı. Özellikle de Gani ile ilgili daha fazla şey okumak isterdim çünkü Dune Çocukları’nı okurken Alia’dan etkilendiğim kadar Gani’den de etkilenmiştim. Varlığı olmasa bile Leto’nun ikizinden daha çok söz etmesi güzel olurdu. Yeni karakterlerden en çok Moneo’yu sevdim. Hatta şu ana kadarki bütün karakterlerin içerisinde ilk beşimin içinde Moneo yer alır. İlk başlarda kendisinden Hain Yueh vibeı aldım ama beni utandırmayı başardı. Muhteşem bir karakterdi. Son anlarda bile Lord’una olan sadakati, aralarındaki felsefi diyaloglar, solucan geliyor diye okuyucuyu gerim gerim germesi ve tabii Duncan’a ağzının payını vermesi Moneo’yu favori karakterlerimden biri yapmaya yetti. Sözü Duncan’a getirmişken ondan da biraz bahsedeyim. Duncan’ı Atreideslere olan sadakatinden dolayı severim ama ani yükselmelerine ayar oluyorum. Kendisine hak verdiğim çok fazla yer var ama beni deli ettiği yerler de azımsanmayacak kadar çok. Kopyalarından birisinin karısının dış görünüşünün Jessica’ya benzemesi beni rahatsız etti. Hwi’yle aralarında gelişen ani ilişkiye de anlam veremedim. Tamam, Leto’ya düşman olmasına büyük bir zemin hazırlıyor ama ilişkileri çok hızlı gelişti gibi geldi bana. Hwi’yi okurken de kendisine nasıl duygular besliyeceğime karar veremedim. Değişik bir karakterdi; Leto’yla arabadaki konuşmaları içimi burkmadı değil. Siona’yı da son anlardaki duygusuzluğuna rağmen sevdim. Kitabın ilk bölümünde ettiği yemini gerçekleştireceğini içten içe bilmeme rağmen son bölüm tüylerimi diken diken etti.
Siyanoq ayini muhteşemdi. Okurken en etkilendiğim kısımlardan biriydi. Leto ve Duncan’ın geçmişi yâd ettikleri kısımlarda okurken hoşuma gidiyordu. Çalıntı Günlükleri ayrı bir kitap olarak okumayı çok isterim. Leto’nun bazı düşüncelerinin diğer kitaplardaki karakterlerin sözlerinden alıntı olması hoş bir ayrıntıydı. Kitabın son bölümünde gelecekle ilgili birkaç sufle aldık bakalım bizi neler bekliyor.
"Pampa otlarının dibinden böcek sesleri gelir.”
Moneo şarkıyı mırıldanmaya başladı:
"Sonun göstergesidir böcek sesleri.
Sonbaharın ve şarkımın rengindedir
O son yapraklar, pampa otlarının dibindeki."
Moneo nakaratı söylerken başıyla tempo tuttu.
"Gün bitti, ziyaretçiler gitti.
Gün bitti.
Siyeçimizde gün bitti.
Geliyor fırtına sesleri.
Gün bitti.
Ziyaretçiler gitti."
Web yapım aşamasındadır.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
WHL0137-LS
(@mrsscamander)
Joined at January 2022
157
Followers
42
Following
41
Post
267
Movie
39
Serie
204
Book
Dune serisine ilk üç kitabını okuduktan sonra uzun bir ara vermiştim. Ancak Denis Villeneuve'un çektiği yeni "Dune" filmiyle birlikte, evrenin büyüsü beni tekrar etkisi altına aldı ve dördüncü kitapla birlikte seriye kaldığım yerden devam etmeye başladım.
Tanrı İmparatoru’na başladığımda beklentimi…devamı
Güzel kitap da, yazar çok fazla sayısal verilerden yararlanmış. Büyük büyük sayılara ek olarak, hayal gücüne yönelik örneklendirmelerde veya benzetmelerde bulunsaydı, kitap daha geniş bir okur kitlesine ulaşırdı diye düşünüyorum. Yine de anlaşılmayacak kadar ağır bir kitap değil, sadece tam…devamıGüzel kitap da, yazar çok fazla sayısal verilerden yararlanmış. Büyük büyük sayılara ek olarak, hayal gücüne yönelik örneklendirmelerde veya benzetmelerde bulunsaydı, kitap daha geniş bir okur kitlesine ulaşırdı diye düşünüyorum. Yine de anlaşılmayacak kadar ağır bir kitap değil, sadece tam olarak anlayabilmek için biraz zaman ayırmak gerekiyor bence. Elektromanyetizma başta olmak üzere, 4 temel kuvvet, temel parçacıklar, CERN’in kuruluşu ve LHC hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlere öneririm. Higgs Bozonu’yla ilgili farklı kaynak önerilerinize de açığım.
Son zamanlarda almış olduğum en iyi karar, rafımdaki Stephen Hawking kitaplarını yeni baştan okumak oldu. Bu sayede hem modern fizikle ilgili tozlanmış bilgilerimi güncelledim, hem de uzun bir süredir başlamaya çekindiğim kuantum evrenine adım atma cesareti gösterdim. Hawking kitaplarını bitirdikten…devamıSon zamanlarda almış olduğum en iyi karar, rafımdaki Stephen Hawking kitaplarını yeni baştan okumak oldu. Bu sayede hem modern fizikle ilgili tozlanmış bilgilerimi güncelledim, hem de uzun bir süredir başlamaya çekindiğim kuantum evrenine adım atma cesareti gösterdim. Hawking kitaplarını bitirdikten sonra, D&R rafları arasında kuantumla ilgili en az göz korkutan bu kitabı buldum ve bu kitap sayesinde heyecanlı ve sıradışı kuantum dünyasına sağlam bir adım attığımı düşünüyorum.
Hiç kuşkusuz uzun zaman sonra okuduğum en eğlenceli ve okurken zihnimi en çok meşgul eden kitaptır. Bu kitap sayesinde içinde bulunduğum evrenin ne denli büyüleyici olduğunu bir kez daha anladım.
Yazar, kitabı iki kısıma ayırmış: ilk kısımda kuantum fiziğini, ikinci kısımda ise genel görelilik, özel görelilik, tekillik, karadelikler gibi konuları ele almış. İkinci kısma bir yere kadar aşinaydım, ama ilk kısım beni fazlasıyla şaşırttı ve heyecanlandırdı. Çünkü mikro evrendeki yasalar, içinde bulunduğumuz makro evrendeki yasalardan çok, çok farklı! Örneğin, kuantum dünyasında bir atom aynı anda birçok farklı yerde bulunabilir (süperpozisyon), bir fincan sıcak kahvenin ağırlığı, soğuk halinden daha fazladır, yukarı doğru akabilecek sıvı türü vardır (süperakışkanlar), kütleçekim kuvveti diye bir şey yoktur! Tamam, evet, son söylediğim genel göreliliğe giriyor, ama yine de rastgele seçtiğim bu bilgiler de kuantumun ne denli büyüleyici olduğunu gösteriyor bence. Kitapta tabii ki çok daha fazlası var. Ne kadar derine inersek, alışılmadık durumlar o derece artıyor. Kitabı okurken yanınıza kalem bulundurmakta fayda var. İlk kısmı bayağı bir sevdim, bir müddet kuantum dolaylarında dolanacağım gibi görünüyor.
İkinci kısım zaten bilim kitaplarında, dergilerinde ve belgesellerinde sık sık karşıma çıktığı için çok yabancısı sayılmam, ama yine de her karşılaştığımda 'vay be!' tepkisini vermekten kendimi alamıyorum. “Zamanın Kısa Tarihi” ve “İlk Üç Dakika” kitaplarında anlatılan kuantumla genel göreliliği birleştiren, kuantumun kütleçekim teorisini (süpersicim teorisi) anlamamıştım. Hali hazırda ard arda parçacık-karşı parçacık dedikleri için kafam zaten bir hayli karışıyordu, bir de araya sanal sayılar-gerçel sayılar eklenince ipin ucu kaçıyordu. Ama bu kitapta daha basit bir şekilde anlatılmış, emin olmamakla birlikte eskisinden daha iyi anladığımı düşünüyorum ama yine de doğruluğunu tasdiklemek için “İlk Üç Dakika”kitabını ilerleyen zamanlarda tekrardan okumayı planlıyorum. (Ek tavsiye: Kuantum evreninin zorluklarını düşünmek üzere yazılmış “Düzdünya: Farklı Boyutların Romantizmi” kitabına da göz atabilirsiniz. Üç Cosmos dizisi de kitaptan bahsediyor, ayrıca Carl Sagan da orijinal Kozmos kitabında, evrenin geniş ölçekli yapısını ve uzay-zaman bükülmesini anlatabilmek için bu kitaptan faydalanmıştı. Okunması keyifli, kuantuma giriş için de oldukça faydalı bir kitap.) Biraz da yazarın üslubuna değinip, gönderiyi noktalayacağım.
İncelemelerimi okuyanlar, bilim kitaplarında mizahi bir dil kullanılmasını ne kadar beğendiğimi bilirler. Bu kitapta da bolca mizah var. Hem kuantumun insanı çileden çıkartan kısımlarında bilim insanlarının olaya verdikleri komik tepkilerle hem de yazarın Star Trek göndermeleriyle çok eğlenceli bir kitap olmuş. Her konuyu alt başlıklara ayırıp anlatması, konuyu daha iyi anlamanızı sağlıyor. Bölümlerin başlangıcında kuantum dünyasında yaşıyormuşuz gibi kısa hikayeler anlatması kitaba çok farklı bir hava katmış. Ben hikayeleri okuyunca böyle bir şey nasıl mümkün olur diye meraklanıp hemen bölüme geçiyordum böylelikle de kitap çabucak bitti. Tek olumsuz diyebileceğim nokta; kuantumu, genel/özel göreliliği ve beraberinde getirdiği diğer fizik kurallarını bilen insanlar, kitabı basit bulabilirler. Çünkü kitap kuantumdan gözü korkanlar için yazılmış, M-kuramı ya da görelilik sapması gibi daha baba konulara girmemiş. Yine de okurken eğleneceğinizden şüphem yok.
Sonuç olarak; ister bir bilim meraklısı, ister bilimsel olguların ardındaki gizemi çözmek isteyen biri olun, bu kitap tam size göre. Kitapla birlikte kuantum dünyasının kapılarını aralayarak bu sıradışı yolculuğa adım atabilirsiniz.
Kapanışı, kuantum fikrine bozulan Einstein'ın ünlü “Tanrı evrenle zar atmaz!” sözlerine alaycı bir dille karşılık veren Hawking'in sözleriyle yapmak istiyorum: “Tanrı evrenle zar atmakla kalmaz, bazen zarları bizim göremeyeceğimiz yerlere de atar!”*
———
*Bu kısımda bir Hawkstein fangirl çığlığı mevcut✨
Birileri bu belgesele gönderi atsaydı, düşüncelerimi yorumlar kısmında belirtirdim ve kafam rahat olurdu. Ama ne yazık ki kimse nokta bile koymamış... Kısacık bir şeyler yazıp kaçacağım.
Filmi kitapla kıyaslacağım, tabii ki, çünkü şu anda kitabını okuyorum. Kitaba göre çok çok…devamıBirileri bu belgesele gönderi atsaydı, düşüncelerimi yorumlar kısmında belirtirdim ve kafam rahat olurdu. Ama ne yazık ki kimse nokta bile koymamış... Kısacık bir şeyler yazıp kaçacağım.
Filmi kitapla kıyaslacağım, tabii ki, çünkü şu anda kitabını okuyorum. Kitaba göre çok çok yüzeysel kalmış; fizikten çok, Hawking'in hastalığı ve hastalığının hayattaki başarısı üzerinde durmuş. Oysaki kitapta taaa Aristoteles zamanındaki fizikten tut, bu zamandaki genel görelilik, kuantum mekaniğine kadar kapsamlı bir şekilde anlatılmış. Gerçi kitapta da çok fazla detaya girdiğini düşünüyorum. Sözgelimi karadeliklerin nasıl radyasyon yaydıklarını üç dört farklı şekilde anlatıyor; bir de görselle anlatıyor. "Sözgelimi" ve "gelgelelim" kelimelerini çok fazla tekrar ediyor, ama bu çeviriyle alakalı yine de okuyucunun (benim) gözüne batıyor. Onun dışında kitap çok başarılı, her yaştan insan rahatlıkla anlayabilir ki zaten anlamadığınız yerde de YouTube veya Google üzerinden bilgi sahibi olup okumaya devam edebilirsiniz; ben bir müddet öyle okudum. Kitabı daha bitirmedim ama zaten bu benim ikinci okuyuşum; bir kere de yıllar önce PDF olarak okumuştum. Solucan delikleri ve zamanda yolculuk bölümüne hemen gelmek istiyorum, çünkü genelde orada ilginç paradokslar oluyor, anlatım keyifleniyor, Hawking arada espiri de yapıyor, yani öyle hatırlıyorum; umarım yanlış değildir. Neyse, filmi izleyecekseniz kitabı okumaya gerek yok kafasında izlemeyin, önce kitabı okuyun, sonra isterseniz izlersiniz, ama izlemeseniz de çok şey kaybetmezsiniz. Karadeliklerle ilgili detaydı bilgi için Black Hole Apocalypse belgeselini, zamanda yolculuk için de Into the Universe with Stephen Hawking belgeselini öneririm ki bu belgeselin seslendirmesini Benedict Cumberbatch yapıyor, görsel kalite olarak da muazzam bir belgesel. Şimdilik bu kadar, kitabı bitirdikten sonra gönderiye ekleme yapabilirim.
Bu kavurucu yaz sıcaklığında tuğla gibi bir kitaba başlamama ne sebep oldu, bilmiyorum; belki de çevremdekilere gösteriş yapmak için başlamışımdır. Hatta bu gönderi de 16 gün süren gösteriş oyunumun son perdesidir. İncelemeyi Karamazov'vari bir şekilde yapmayı istesem de, kendimi tutamayıp…devamıBu kavurucu yaz sıcaklığında tuğla gibi bir kitaba başlamama ne sebep oldu, bilmiyorum; belki de çevremdekilere gösteriş yapmak için başlamışımdır. Hatta bu gönderi de 16 gün süren gösteriş oyunumun son perdesidir. İncelemeyi Karamazov'vari bir şekilde yapmayı istesem de, kendimi tutamayıp coşacağımı biliyorum. Aslında yalan söyledim, coşmaktan ziyade onlar gibi belagatli sözler sarf edemeyeceğimin farkındayım, bu yüzden de lafı dolandırıyorum. Neyse, bu kadar gevezelik yeter, kitaba geçelim artık.
Karamazov Kardeşler, karmaşık karakterlerin diyalog ve monologlarıyla, kelime oyunlarıyla, ince nükteleriyle ve derin felsefiyle tam anlamıyla bir baş yapıt. Kitaba başlamadan önce karakterleri birbirine karıştırırım, sonra da haftalarca sürünürüm diye endişeleniyordum ama yazar, yan karakterlerin bile ilginç hikayelerini etkileyici ve sürükleyici bir şekilde anlatmış. Karakterin kendine has özellikleri onları birbirinden farklı kılıyor, yaşamış oldukları olaylar vasıtasıyla kafanızda ayrı bir yer ediniyor her biri. Kitapta ilerledikçe Dostoyevski'nin şu zamana kadar okuduğum bütün kitapları Karamazov Kardeşler'in hikayesinde özetlenmiş gibi hissettim. Dostoyevski okumayı çok seven biri olarak da bu durumdan son derece memnun kaldım.
Kitapta çok vasfı olmayan ama ilginç yorumlarıyla dikkatimi çeken Rakitin karakteri, Karamazovluğu şu şekilde özetlemiş: "Şehvetli, kâr düşkünü ve akıldan sakat insanlar..." Kâr düşkünü diyerek Alyoşa'nın günahını aldığını düşünüyorum, ayrıca son söylediğinden de İvan Fyodoroviç Karamazov'u soyutlamak gerekiyor bence (kendisine yazımın devamında ayrıca değineceğim). Karakterlerin kişilikleri kadar, ilişkileri de karmakarışık. Bütün Karamazov'lar birbirlerinin zıttı olmasına rağmen hepsi aynı kanı taşıyor ve bir yerde birleşiyorlar. Çelişkili özellikleri, iç çatışmaları ve sorunlarla baş etme çabaları onları gözümde daha gerçekçi bir hale getirdi, dolayısıyla her bir Karamazov'la ayrı bir bağ kurdum.
Kitabı 11 günde bitirmeyi planlamıştım ama maalesef bitirmem 16 gün sürdü. Kuşkusuz sıcaklıkların bunda etkisi büyüktür ama Staretz Zosima'nın öğüt ve fakirlik güzellemeleri de beni birkaç gün süründürdü diyebilirim. Ben, bir kitapta öğüt ve fakirlik güzellemesi yapılmasından hiç hoşlanmam; hele ki fakirlik güzellemesini zengin biri yapıyorsa, o kitap beni süründürür. Bu kitapta da Peder Zosima bölümleri beni yordu, ama yine de "Simyacı" ya da "İnsan Neyle Yaşar?" kitaplarında duyduğum rahatsızlığı bu kitapta duymadım. Bahsettiğim iki kitabı da sevdiyseniz, Zosima bölümlerini de zevkle okuyacağınıza eminim; hatta muhtemelen daha çok seversiniz, en azından adam güzel konuşuyor. Ayrıca İppolit Kirilloviç'in tumturaklı ve upuzun cümleleri de beni biraz yordu. Ama bu kadar derin bir kitap için bunları büyük bir eksi olarak görmediğimi de belirtmem gerekiyor. Biraz da birkaç karakter üzerine bir şeyler yazmak istiyorum.
Yukarıda İvan Fyodoroviç Karamazov'a değineceğimin sözünü vermiştim. Aranızda "İvan dinsiz imansız olduğu için ona ayrı bir parantez açıyor" diye düşünenler olabilir, ama hayır sevgili kan damlacıklarım (kitapta böyle tatlı hitaplar var), İvan, kitaptaki en tutarlı ve aklı başında olan karakterdir bence. Özgürlük ve tanrı anlayışı üzerine olan uzun tiradlarını okurken fazlasıyla heyecanlandım. Monologları bile ayrı bir kitap olarak yazılmayı hak ediyor, yaptığı felsefeyle sizi düşünmeye sevk ediyor. Kitapta ilgimi çeken bir diğer karakter ise Lisa oldu. Kuşkusuz kitaptaki en mazoşist karakterdir. Bir ara bu karakter üzerine çok kafa patlattım, kendine neden bu kadar acı çektiriyor diye, ta ki 16 yaşını bile doldurmadığını öğrenene kadar… Yine de söylevleri güzeldi. Neyse, incelemeyi Lisa gibi değersiz bir karakter üzerine uzatamam, siz asıl Smerdyakov üzerine kafa patlatın, o daha çok hak ediyor bunu. (Not: Muhtemelen ben bu Lisa karakteri üzerine çok sığ düşünüyorum, siz okurken daha geniş bir pencereden bakabilirsiniz.)
Mitya bu kadar çoşkulu olup, haykırmasa; Alyoşa bu kadar temiz yürekli olmasa ve Foyodor Povloviç'de bu kadar alçak olmasa, Karamazov ailesine kucak açacağım. Şaka yapıyorum, Karamazov’ları sevmeme sahip oldukları bu özellikler sebep oldu zaten. Sonuç olarak; hem ana karakterlerin, hem de yan karakterlerin duygusal yük taşıyan söylevleri, toplumsal eleştirileri, ahlaki değerler, adalet, inanç ve insan doğası sorgulamaları okuyucuyu kitabın içine çekiyor ve sayfaları çevirmeye teşvik ediyor. Tabii ki rafınıza eklemeniz gerektiğini düşünüyorum.
Şimdi ayacıklarınızı rahat rahat uzatabilirsiniz, incelemem bu kadar. Kapanışa uygun alıntıyı seçemedim. Daha da önemlisi Karamazov’lara yakışır bir inceleme yapamadım, ama bir şeyler yazdığıma göre kalsın bari.
“Carl Sagan Kitaplığı”ma bir kitap daha eklediğim için mutluyum. Aylar önce yazarın ilk ve tek bilim kurgu kitabı olan ‘Mesaj’ı heyecanla almıştım. Ama kitaba yapılan incelemeleri okuyunca pek okuma isteğim kalmamıştı. Geçenlerde Sagan’ın “Bilimkurgu: Kişisel Bir Görüş” başlıklı yazısını okuyunca,…devamı“Carl Sagan Kitaplığı”ma bir kitap daha eklediğim için mutluyum. Aylar önce yazarın ilk ve tek bilim kurgu kitabı olan ‘Mesaj’ı heyecanla almıştım. Ama kitaba yapılan incelemeleri okuyunca pek okuma isteğim kalmamıştı. Geçenlerde Sagan’ın “Bilimkurgu: Kişisel Bir Görüş” başlıklı yazısını okuyunca, Mesaj’ın nasıl yazıldığını merak edip başladım ve bugün de kitabı bitirme şerefine erişmiş bulunuyorum.
Mesaj, Argus Projesi (dünya dışı akıllı yaşam arayışı) müdürü Ellie Arroway’in, Dünya’ya 26 ışık yılı uzaklığında olan Vega’dan gelen gizemli bir mesajı çözmeye çalışmasını konu alıyor. Ellie, bir yandan mesajla uğraşırken bir yandan da projeye mani olmaya çalışan bilim karşıtı dincilerle, politikacılarla ve de kendi kişisel sorunlarıyla mücadele ediyor. Kitapta hem beğendiğim hem de beğenmediğim yerler oldu. Bunların birkaçına spoiler vermeden, madde madde değinmeye çalışacağım. Önce beğendiğim kısımlarla başlayayım:
1-) Öncelikle, kitabın ana karakterinin kadın olmasını sevdim. Şimdiye kadar okuduğum 20 bilimkurgu kitabının 17’sinin ana karakteri erkek. Zaten Sagan’da bu kitabında yer yer yapılan cinsiyet ayrımı üzerinde durmuş. Ve bence Ellie karakteriyle de bu sorunu kitabında gayet güzel bir şekilde işlemiş.
2-) Sagan’ın her bölüme bir yerlerden alıntı yaparak okuyucuyu karşılamasını çok beğeniyorum. Bu kitapta da her alıntı bölümün içeriğine çok uygun olarak seçilmiş. İster istemez öyle alelade bir kitap okumadığım hissiyatına kapılıyorum. Alıntılar özenerek seçildiğini hissettiriyor.
3-) Sagan, bu kitabında dinleri kışkırtıcı bir dille eleştirmiş. Her zaman bu denli bir açıksözlülükle yazılan kitaplara denk gelmiyorum, ki zaten din-bilim tartışmalarından oldum olası keyif alırım. Sagan aynı zamanda, toplumdaki cinsiyet ayrımına, politikaya, insan şovenizmine ve yer yer de ırkçılığa iğneleyici bir üslupla değinmiş. Bence kitabın en çarpıcı kısımları da buralar zaten. Okurken keyif aldım.
4-) Mesaj, bir bilim insanı tarafından yazıldığını çok belli ediyor. Her sayfada dolu dolu bilim var, bilgi var. Yalnızca astronomi ile de sınırlı değil; din, tarih, efsaneler, matematikle ilgili de bi’ dolu bilgiyi barındırıyor Mesaj. Benim de en sevdiğim özelliği bu denli bilim dolu olması oldu zaten.
Şimdi, birkaç madde de beğenmediğim kısımlardan bahsedeyim.
1-) Kitapta çok hızlı zaman geçişleri var. Okuyucuyu kitabı anlama açısından zor bir duruma sokmuyor ama kitabı okurken, olaylar kopuk kopuk geldi bana. Hani, sanki yazar bir karakter tasarlamışta sonra bu karakteri unutmuş, hatırlayınca da araya sıkıştırmış gibi. Okurken bu durumdan rahatsızlık duydum.
2-) @Polaris’in de dediği gibi; kitap pek orijinal değil. Az çok bilim kurguyla haşır neşir olan birinden bile bir kitap yazmasını isteseniz, eminim aklına ilk bu kitaptaki olay/karakter işleyişi gelir. Ben, yazar Sagan olduğu için içten içe beklentimi yüksek tutup sonra hayal kırıklığı yaşadığımdan ötürü de kitabı basit bulmuş olabilirim.
3-) Kitaptaki hiçbir karakteri benimseyemedim ne yazık ki. Oysaki zaman zaman Ellie’nin iç dünyasına da tanık oluyoruz. Duyguları okuyucuya hissettirme konusunda yetersiz buldum. Pişmanlık duygusunu bile okurken hissedemedim maalesef.
4-) Spoiler nedeniyle yorumlar kısmına yazdım.
Gönderiyi özetlersek; bilimkurgumda bol bol bilim olsun diyenlerdenseniz kitap sizi fazlasıyla tatmin edecektir. Ama içinde yeşil adamların da bulunduğu, heyecan verici bir kurgu arayışındaysanız, bu kitap hayal kırıklığınız olabilir.
Alıntı köşemi boş bırakmamak adına, Carl Sagan’ın bilimkurgu için söylediği bir-iki cümleyle sonlandırayım gönderiyi.
“Uygarlığın ve belki de insan türünün hayatta kalabilmesinin anahtarı değişime uyumlu ve akılcı alternatif gelecek anlayışlarıdır. Bizler bilimkurgu ile büyüyen ilk nesiliz. Dünya dışı bir uygarlıktan bir mesaj alırsak birçok gencin bunu ilginç bulacağını, ama hiç şaşırmayacağını da biliyorum. Onlar çoktan böyle bir geleceğe uyumlular. Eğer hayatta kalırsak bence bilimkurgunun uygarlığımızın devamı ve evrimine hayati bir katkı sağlamış olduğunu söylemek abartı olmayacaktır.“
📡 Puanım: 7/10
Adımı, “Carl Sagan” olarak değiştirmeme 10 kitap kaldı. Her kitabından sonra kendisi, hayran olduğum insanlar listesinde üstlere doğru yol alıyor. Bu kitabından sonra da ona olan hayranlığım misliyle arttığı için ben de her an “Carl Sagan’a Neden Aşık Olunur?” başlıklı…devamıAdımı, “Carl Sagan” olarak değiştirmeme 10 kitap kaldı. Her kitabından sonra kendisi, hayran olduğum insanlar listesinde üstlere doğru yol alıyor. Bu kitabından sonra da ona olan hayranlığım misliyle arttığı için ben de her an “Carl Sagan’a Neden Aşık Olunur?” başlıklı 15 maddeden oluşan bir gönderi paylaşabilirim.
Şimdi, yazarı yeterince övdüysek kitaba ve içeriğine gelelim.
Sagan, bu kitabına da -diğer kitaplarında olduğu gibi- bizlerin koskoca evrende ne kadar küçük bir alan kapladığımızı göstererek girişi yapıyor. Herhalde önümdeki 10 kitapta da aynı konuyu anlatsa, sıkılmadan okurum. Çünkü kimi zaman dramatik bir şekilde anlatıyor kimi zaman espirili bir dille alttan alttan laf sokuyor kimi zaman da sert denilebilecek bir dille, “kozmik dramada bize bir öncülük verilmiş değil” diyor. Sizin de sıkılacağınızı düşünmüyorum. Tabii, evrenin merkezinde bulunduğumuzu ve güneşin etrafımızda döndüğünü düşünen bir şovenist değilseniz.
“Acı gerçekler”den sonra sizi 150-200 sayfalık Voyager’ların dış Solar Sistemdeki keşifleri bekliyor. Voyager’ların ne olduğunu bilmeyenler için kısaca bahsedeyim.
Voyager’lar, Voyager 1 ve Voyager 2 olmak üzere, NASA’nın 1977’de uzaya gönderdiği hem dış gezegenlerin keşfi için hem de yıldızlararası mesaj için tasarlamış iki kardeş uzay aracı. Üzerinde Sagan’ın baş tasarımında bulunduğu bir “Altın Plak” var. Cosmos dizilerinde de iki bölümde bir, hayalgücü gemisi ile kendilerine selam veriyoruz, önemini buradan anlayabilirsiniz. Detaylı bilgi için “The Farthest” belgeselini izleyebilir ya da “Evrim Ağacı” sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Kitaba dönersek…
Voyager’ların dış gezegenlerdeki keşifleri, gelecekte yaşanılabilecek bir yer bulma arayışıdır. Ve kitapta o gezegenlerin ve uyduların koşullarını gördükçe, kendi dünyamızda yapmamamız gereken aptallıklar konusunda yaşamsal içgörülere sahip oluyor, okudukça ibret alıyoruz.
Ben, pandemi dönemindeyken iş olsun diye Voyager’lara takmıştım. Keşifleri bu kadar detaylı bilmesem de, bir bilgim vardı. Bu yüzden beni kitapta Voyager keşiflerinden çok, Venüs, Mars, Titan için öngörülen terraformasyonlar heyecanlandırdı. Tabii burada Sagan iyimserliğini konuşturmuş. Venüs ve Titan terraformasyonları bana gelecekte hem maliyet olarak hem de süreç olarak pek mümkün gelmese de, Mars için pekala olabilir. Ama Mars’ı yaşanılabilir bir hale getirebilsek bile dünyada ki bütün insanların gidebileceğini düşünmüyorum (Sagan’ın iyimserliği, insanların belki bir gün siyaset, din, kültür vb. farklılıkları bir kenara bırakıp, birlik olabileceklerine dair umudu). Mars sadece seçilmiş insanların yeni yuvası olacaktır kuvvetle muhtemel. Kitapta en sevdiğim yer de, diğer dünyaları bizim biricik gezegenimizle kıyaslaması ve önlemler almazsak, ilerde ne hale getirebileceğimizi anlattığı kısımlar oldu.
Kitaplığımdan seçtiğim bir kitabı bütün dünyaya okutabilme şansım olsaydı, muhtemelen bu kitabı seçerdim. Tabii ki “Kozmos” sizi birçok konuda yeşillendirecektir ama ondan önce çevremizdeki, hatta ayaklarımızın altındaki bilinci tanımak ve ona saygı göstermek için bu kitabı okumalıyız. Her insan en azından biraz olsun bilinçlenmek için, ömründe bir kerecik bile olsa, Carl Sagan okumalı…
Kapanışı, yazarın altını çizdiğim onlarca cümlesinden seçtiğim bir tanesiyle yapayım.
“Dünya, üzerinde hayat barındırdığını bildiğimiz tek gezegen. En azından yakın gelecekte, gidebileceğimiz başka bir yer yok. Ziyaret edebiliriz, ama henüz yerleşemeyiz. Beğenin veya beğenmeyin, şu anda Dünya sığınabileceğimiz tek yer.
Gökbilimin mütevazılaştırıcı ve kişilik kazandıran bir deneyim olduğu söylenir. Belki de insanın kibrinin ne kadar aptalca olduğunu bundan daha iyi gösteren bir fotoğraf yoktur. Bence, birbirinize daha iyi davranma sorumluluğumuzu vurguluyor. Ve bu mavi noktaya, biricik yuvamıza.”
İnceleme değildir! Bu kitabı çok seven bir arkadaşım, altını çizdiğim bütün alıntıları kendisine göndermemi rica etti. Ben de boş kaldıkça not defterime kaydettim ve bir mesajla bu alıntıların kaybolacağı düşüncesi hiç iyi hissettirmedi bu yüzden kalıcı olarak sayfamda bulunması gerektiğine…devamıİnceleme değildir! Bu kitabı çok seven bir arkadaşım, altını çizdiğim bütün alıntıları kendisine göndermemi rica etti. Ben de boş kaldıkça not defterime kaydettim ve bir mesajla bu alıntıların kaybolacağı düşüncesi hiç iyi hissettirmedi bu yüzden kalıcı olarak sayfamda bulunması gerektiğine kanaat getirdim. Yani okusanız da hoş, okumasanız da.
“Hırsı yenmek için daha büyük bir hırs gerekir! Pek çok kişi, daha az hırsla dönen çarkın altında ezilip gitmiştir.”
‘Aşık’ , ‘seven’ kişi değildir; aslında o, sevdiği kişinin mutlak sahibi olmayı amaçlar. Bütün isteği, tüm dünyayı o değerli malından soyutlamaktır. Altınları başında nöbet tutan ejderha kadar alçak ruhludur. Dünyayı falan sevmez, tersine tüm diğer canlılara karşı bir umursamazlık içindedir.✨
Korkuların karanlıktan doğmadığını anladım; korkular da yıldızlar gibi hep oradadırlar ama gün ışığı onları gizler.
En ulu ağaç, en yükseklere uzanan ve köklerini en derinlere, hatta kötülüğün içine salan ağaçtır…
“İlginç bir karışım bu adam; zeki ama kör, samimi ama bir şeyler saklıyor. Bu kandırmacanın farkında mı acaba? Ona yardım ettiğimi söylüyor. Bana övgüler yağdırıyor. Benim böyle değersiz şeylerden nefret ettiğimi anlamıyor mu? Değersiz şeylerin tenimi tırmaladığını, uykularını kaçırdığını bilmiyor mu? Aslında verir gibi yaparak kendisi almaya çalışanlardan biri mi o da? Ona bir şey vermeyeceğim. Saygıya saygı duyanlardan mı? Kendini değil de beni mi bulmak istiyor? Ona verecek hiçbir şeyim yok! Bir dost dinleneceği bir yer aradığında ona verilecek en iyi yer sert bir yataktır!”✨
“Başkasının eşine göz koyana ‘hayır‘ diyebilmek kutsal bir fırsattır.”
“Bazen gözlerim kapalıyken daha iyi görürüm.”
“Aslında kimse kimseye yardım edemez; insan kendine yardım etme gücünü kendi içinde bulmalıdır.”
“Biz, kendi zayıflıklarını başkalarına yansıtan ve sonra da yalnızca kendi güçlerini artırmak için onlara yardımcı olur gibi görünen o papaz kılıklı iyileştirecileri iyi biliriz. “Hıristiyan iyilikseverliği“ni iyi tanırız.✨
“Yüzeyden bakınca göremezsiniz. Dışarıdan bakınca çok iyi bir yaşam sürüyor gibi görünüyorum. Ama biraz derinlere inersiniz, içimde koskoca bir ümitsizliğin hüküm sürdüğünü görürsünüz.”
“İnsanlar vedalaşırken, genellikle olayın sürekliliğini inkar eden bir şeyler dile getirmeyi severler: birilerinden ayrılırken ‘Auf Wiedersehen’ yani tekrar görüşene kadar, derler. Yani bir araya gelme planları yapmakta çok aceleci davranırlar ama bunu unutmak da daha da acelecidirler.”✨
“Kafam, düşünceleri içinde tutamayacak kadar yorgun durumda.”
“Yaşamışım ya da ölmüşüm! Kimin umrunda? Yer yok, yurt yok.”
“Benim neyi bilmediğimi kanıtlamakla uğraşacağınıza neden öğrenmek zorunda olduğum şeyleri öğrenmeye çalışmıyorsunuz?”
Daha derinlere inip motivasyonlarınızın kaynağını bulun! Hiç kimsenin bir şeyi sırf başkası için yapmadığını göreceksiniz. İnsanın bütün eylemleri kendisine yöneliktir, bütün hizmetleri kendine hizmettir, bütün sevgisi kendini sevmesindedir.✨
Bozulan bir dostluğun verdiği acıdan kimse kaçamaz.
“… araştırma ve bilim, önce inançsızlıkla başlar. Ancak, inançsızlık başlı başına strestir. Yanlıca güçlüler buna dayanabilir. Bir düşünürün sorması gereken asıl soru nedir biliyor musunuz?” Cevabı beklemeden devam etti. “Asıl soru şudur: Hakikatin ne kadarına dayanabilirim?”
Hiçbir şeyin gizlenilmeden konuşulacağı bir ortamı merak ediyorsunuz sanırım, bu tam bir cehennem olur. Birinin kendisini başka birine açması ihanetin kapılarını açar ve ihanet insanı çok rahatsız eder, değil mi?✨
“‘Hepimiz bazen birileriyle o kadar yakınlaşırız ki dostluğumuzu ya da kardeşliğimizi hiçbir şey engellemiyormuş gibi görünür; bizi ayıran küçücük bir köprü vardır, hepsi o kadar. Ama tam sen bu köprüye adım atacakken sana şu soruyu sorsam: bu köprüyü geçip bana gelir misin? İşte anda artık bunu istemeyiverirsin; sorumu tekrarlarsam öylece suskun kalırsın. O andan itibaren aramıza dağlar ve azgın nehirler girer; bizi ayıran ve birbirimize yabancılaştıran duvarlar örülüverir önümüzde ve bir araya gelmek istesek de artık yapamayız. Ama o küçücük köprüyü düşündüğünde, sözcükleri sığamayacak kadar büyüyüverir gözünde; yutkunur ve şaşar kalırsın. ‘“✨
‘Her şeyin derinine inmek: bu zahmetli bir kişisel özellik. İnsanın gözlerini hep yorar ve sonunda insan isteyebileceğinden daha fazlasını görür.’
‘Çok nazik bir adam. Evet, Kerberos için yanında hep biraz bisküvi taşır ve o kadar ürkektir ki herkesi Kerberus sanır, hatta seni ve beni de. İşte bu, onun nezaketi.’✨
‘Gördüğü bir şeye yapışıp kalmakla inat eder; ama bunlar sadakat der.’✨
Kemikleri, eti, bağırsakları ve kan damarlarını kaplayan deri nasıl insan görünümünü katlanabilir hale getiriyorsa, ruhun çalkantıları ve ihtiras da kibirle kapatılmıştır; o, ruhu kaplayan deridir.
“Kurtuluşu garantileyen şey nedir? İnsanın kendinden artık utanmıyor olması!”
“Şu günlerde kimse ölümcül hakikatlerdan ölmüyor, öyle çok panzehiri var ki.”✨
“Düşünceler, duygularımızın gölgesidir; ama her zaman daha karanlık, daha boş ve daha sade.”
Yalan, yeni yalanlar doğurur…
“Ölüm varken ben yokum. Ben varken, ölüm yok. O halde üzülecek ne var?”
“Ölümün son iyiliği: bir daha ölmemek!”
“Ümit mi? Ümit en son kötülüktür!” Nietzsche adeta haykırmıştı. “ İnsanca, Pek İnsanca adlı kitabımda ileri sürdüğüm gibi, Pandora’nın kutusunu açılıp, Zeus’un içinde sakladığı bütün kötülükler dünyaya saçıldığı zaman, orada son bir kötülük kaldığından kimsenin haberi olmamıştı: ümit. O zamandan beri, yanlışlıkla kutuyu ve içindeki ümidi iyi şans olarak yorumladık. Fakat Zeus’un arzusunun, insanların kendilerini işkenceye teslim etmeleri olduğunu unuttuk. Ümit kötülüklerin en kötüsüdür, çünkü işkenceyi uzatır.”✨
“Ben bizi olduğumuzdan daha yüce yapacak şeyleri severim!”
“Doğru seçim, anlamlı seçim” diye cevap verdi Nietzsche, “yine hakikatin ışığı altında filizlenebilir.”
“Neysen o ol. Hakikat olmadan kişi kim ya da ne olduğunu nasıl keşfedebilir?”✨
“Kutsal olan hakikat değil, kişinin kendi hakikati için çıktığı arayıştır! Kendi kendini sorgulamaktan daha kutsal bir şey olabilir mi?”
“Her ne kadar Darwin kırıklarını gerçek bir sonuca ulaştırma cesaretini gösterememiş olsa da, evrim teorisi tanrının gereksizliğini bilimsel olarak ortaya koymuştur. Tabi, siz de Tanrı’yı bizim yarattığımızı ve şimdi de elbirliğiyle onu katlettiğimizi biliyor olmalısınız.”
“Hakikati” diye devam etti Nietzsche, “ancak inanmayarak ve kuşku duyarak yakalayabiliriz, böyle çocuksu bir tavırla ‘keşke böyle olsa’ diyerek değil!✨
“Öğretmenler kimi zaman acımasız olmak zorundadır. İnsanlara böyle katı mesajlar vermeli; çünkü yaşamda acımasız, ölüm de.
Genellikle, sorulmayan soru en önemli sorudur!
“Bir insanın kendine karşı en büyük ödevi hakikati keşfetmektir.”
“Ben hatayı fazla güvenmekle yaptım. Tekrar güvenmeye hazır değilim; buna gücüm yok.”
“Evet, iki erkek ve bir kadının namuslarıyla bir arada yaşamasına dünyanın hoş gözle bakmadığını biliyorum.” “Namuslarıyla” sözünü muhteşem bir biçimde vurgulamıştı; ses tonu durumu olduğu gibi ortaya koyacak kadar sert, azarlama havasına girmeyecek kadar da yumuşaktı. “Ama bizler toplumsal kısıtlamaları reddeden ve hür düşünen idealist insanlarız. Kendi ahlaki yapımızı oluşturabilme yeteneğine sahip olduğumuza inanıyoruz.”
“Yüzü kızaran tek hayvan bizler değil miyiz?”
“Aslında insanlar yalnızca kendi güçlerinin hüküm sürmesini ve artmasını arzu ederler. Gücünü bir başkasına teslim ettiği ender anlarda sonunda hep yıkılmış ve öfkelenmiştir.”✨
“Doktor Breuer, ne kadın ne de erkeğin artık zayıflıklarıyla birbirlerine zulmetmeyecekleri günlerin geleceğini umuyorum.”✨
“Uçmak istiyorsunuz ama uçmaya uçmakla başlayamazsınız. Size önce yürümesini öğretmek zorundayım ve yürümeyi öğrenmenin ilk adamı, kendi kuralları olmayan insanın başkaları tarafından yönetilmek zorunda kalacağını anlamaktır. Başkalarının kurallarına uymak, insanın kendisini yönetmesinden çok hemde çok daha kolaydır.”✨
“Ruhunda sükûnete kavuşmak ve mutlu olmak isteyen insanlar inanmalı ve iman etmelidir ama hakikatin peşinde ki insanlar iç huzurundan vazgeçip yaşamlarını bu sorgulamaya adamak zorundadır.”
“Bir kitap bizi alıp diğer kitapların üzerine çıkarmıyorsa o kitabın neresi iyidir?”
Açıkçası bu kitabı Bilim-Teknoloji kitabı sanıp aldım. Kişisel gelişim kitabı olduğunu bilseydim muhtemelen almazdım çünkü pek severek okuduğum bir tür değil. Kitabı evde inceleyince kişisel gelişim olduğunu anlayıp biraz hayal kırıklığı yaşadım. Bunu alacağıma, Ann Druyan tarafından yazılan “Kozmos: Yeni…devamıAçıkçası bu kitabı Bilim-Teknoloji kitabı sanıp aldım. Kişisel gelişim kitabı olduğunu bilseydim muhtemelen almazdım çünkü pek severek okuduğum bir tür değil. Kitabı evde inceleyince kişisel gelişim olduğunu anlayıp biraz hayal kırıklığı yaşadım. Bunu alacağıma, Ann Druyan tarafından yazılan “Kozmos: Yeni Dünyalar” kitabını da alabilirdim ama işte ‘kader’…
Bu kitaba başlamadan önce “Kızıl Nehirler”i okuyordum bi’ 50 sayfada ilerlemiştim. Kızıl Nehirler yan odada kaldığından, ben de ayağa kalkmayı reddettiğim için can sıkıntısından kitabın ilk bölümünü okumaya başladım. İlk bölüm ilgimi çekmek için fazlasıyla yeterli oldu. 1.528 karışık rakamı sırasıyla bir saatte ezberleyebilen, kendisine verilen herhangi bir şiiri aynı sürede aklına yazabilen, beş dakikada doksan altı farklı tarihte neler olduğunu belleğine kalıcı olarak kazıyabilen, dünyanın bellek şampiyonu (şu anda dünya sıralamasında 4. sırada) Ben Pridmore’dan bahsediyor ilk bölüm. Böyle insanlara her zaman zaafım olduğu için Kızıl Nehirler’i sonra okumaya karar verdim. Kitap boyunca da gazeteci aynı zamanda bu kitabın yazarı Joshua Foer ABD Hafıza Şampiyonluğuna giden yolculuğunu anlatıyor.
Hazır sınavlarım da yaklaşıyorlarken Foer’un eğitimi süresince öğrenme-ezberleme yöntemlerini (pek umudum olmadan) denemeye karar verdim. Rehberimde ki numaraları ezberlemeye çalışmakla başladım bu işe. Ezberim fena değildir ama benim yöntemim defalarca tekrarlama üzerineydi kitaptan önce. Kitapta çok farklı ve kalıcı ezberleme taktikleri var. Mesela siz hiç rakamları bir şeylere benzettiniz mi? Ben bunu daha önce hiç düşünmemiştim. Şu anda 0 (yeni doğmuş bir bebek), 1 (Neil Armstrong), 7 (Güzel şeklinden dolayı Afrodit), 6 (hamile bir kadın)… benzetmeye başladım. Böylelikle rakamları birleştirip bir hikaye oluşturmak çocuk oyuncağı oluyor. Bu arada bu yöntemi eğlenceli bulduğum için örnek verdim, başka yöntemlerde mevcut kitap da.
Kitapta Hafıza Sarayını nasıl oluşturabileceğimizi gösteriyor. Burası en sevdiğim bölümlerden biri oldu. Foer kendi hafıza sarayını oluştururken kendisine eşlik etmemizi istediği için adamın ‘marketten alınacaklar listesi’ hala aklımda…
Kitapta Dr. Gunther Karsten, Akira Haraguchi, Scott Hagwood gibi bir çok farklı alanda rekor kırmış bellek şampiyonalarından da bahsediyor, ki ben bunları ilk defa duyuyorum. Ben birazcık Sheldon Cooper’a özendiğimden biraz da Fahrenheit 451’den etkilendiğimden, Küçük Prens’i baştan sona ezberlemek istedim ama ablam sınavlarımı hatırlatınca kendisine hak verdim ve kitap ezberleme işini ileri bir tarihe erteledim. Benim yine yazdıkça yazasım geliyor en iyisi toparlayıp bitirmek.
Bende ki kitabın ciltli versiyonu ve 260 sayfadan oluşuyor. Bu kitabı okurken neden bilmiyorum ama inanılmaz yavaş ilerledim. Normalde 15 dakika da 9-13 sayfa arası okurken, bunda 5-7 arası okudum. Ve söylemeden geçemeyeceğim; bence kitap kişisel gelişimden çok, araştırma-inceleme kitabı. Birçok sayfada dipnotlar, kitabın son sayfası da kaynakça yer alıyor. Kitapta tek anlamadığım yer kart ezber bölümüydü. Sinek beşlisi, karo üçlüsü, karo altılısı, maça damı falan hiç anlamadığımdan bu bölümü bitirmek zor oldu. ABD bellek şampiyonası çok heyecanlıydı. Joshua Foer’un eğlencesine katıldığı yarışmada, sonlara doğru gözünü hırs bürümesi çok zevk verdi. Faydalı ve eğlenceli bir kitaptı, beğendim. Sizlere de tavsiye ederim.
“Kalbi gerçekten temiz insan, tanrısız kalmanın uçurumu ve körü körüne inanç bataklığı arasındaki zorlu yolda atacağı adımın muhasebesini yapmalıdır.”
İki hafta önce bitirdiğim kitaba bugün inceleme yapma kararı aldım. Hem hala zihnimi meşgul ettiği için hem de pek okur sayısına…devamı“Kalbi gerçekten temiz insan, tanrısız kalmanın uçurumu ve körü körüne inanç bataklığı arasındaki zorlu yolda atacağı adımın muhasebesini yapmalıdır.”
İki hafta önce bitirdiğim kitaba bugün inceleme yapma kararı aldım. Hem hala zihnimi meşgul ettiği için hem de pek okur sayısına sahip olmadığı için bir iki satır bir şey yazmak istedim.
Söz konusu kitap, 3 yıldır alınmayı bekliyordu. Geçenlerde kitapçıda tesadüfen karşılaşınca hemen alınacaklar arasına eklemiştim. Açıkçası denk geldiği zaman da benim için çok iyi oldu. Gündemden biraz olsun uzaklaşmamı, kafamı dağıtmamı sağladı.
"Tanrı’nın Kapısını Çalan Bilim" Carl Sagan’ın Gifford konferans konuşmasının metinlerinden oluşuyor. Kitap, Sagan’ın eşi ve aynı zamanda iş arkadaşı olan Ann Druyan tarafından bu ilgi çekici başlık altında hazırlanılmış. Sagan, bu kitapta Tanrı’nın varlığıyla ilgili kanıtlar arıyor. Sık sık "Neden?" sorusunu soruyor ve kendisi bir bilim insanı olarak en çok Tanrı'nın, yaratılış hakkında bunca yanlış temel kavramı neden verdiğini sorguluyor. Kitapta birçok astronom (Sör William Huggins, Giovanni Domenico Cassini, Pierre-Simon Laplace...) ve filozoflardan (Kant, Aristo, Anselmus...) bahsediyor. Yer yer de yazarlardan (Lev Tolstoy, Fyodor Dostoyevski, Thomas Paine) alıntılar yapmış, bu da kitabı çok daha iyi bir hale getirmiş. Ben kitabı iki bölüme ayırarak değerlendirmek istedim: Kozmoloji ağırlıklı bölüm ve felsefe ağırlıklı bölüm olarak. İlk bölüm kozmoloji bölümü...
Aranızda bilenler vardır muhakkak, evrenin insan türünün etrafında döndüğünü iddia eden hümanist bir öğreti vardır. Özellikle de din de bu öğreti sık sık karşımıza çıkıyor, işte Sagan bu öğretinin ne kadar yanlış olduğunu (benim ayırdığım) ilk bölümde gösteriyor. Yani evrenin ne kadar büyük olduğunu, yerkürenin de ne kadar küçük olduğunu belirtiyor. Kitabın son sayfalarında numaralandırılmış görseller yer alıyor, görsellerle ilgili de heyecan verici dipnotlar. (Evrene ilgi duymaya başladıysanız ve nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, "Our Universe" belgeselini izleyebilirsiniz. Çok çok güzel.) Sagan evrenin ne kadar küçük olduğunu gösteriyor ama asla değersiz olduğumuzu ima etmiyor. Hatta çok hoşuma giden bir sözü var, sözü buraya aktarıyorum: “Eğer bir insan sizinle aynı fikirde değilse, size ters düşüyorsa, bırakın o da yaşasın. Yüz milyar galaksiyi gezip de tek bir insan bile bulamayabiliriz.”
Bu bölümde çokça heyecanlandım, özellikle de verilen bilgiyi okumadan önce, görsellerden çıkarımlar yaptığımda. Biraz zamanımı aldı bu. Hatta 15’er dakikalık kısıtlı zamanımda, kitabı bırakmak istemediğim için sıkıntılar yaşadım, bu yüzden eş zamanlı olarak başka kitaba başlama kararı aldım ama tabii ki uymayıp, buna devam ettim.
Birinci bölümün ikinci kısmı; Yerküre-dışı yaşam. Bu kısım şaşırmamı ve silkelenmemi sağladı. Ben olaylara birazcık ütopik bakıyormuşum, o işler öyle kolay değilmiş. Tabii bir de geçmişten bugüne gelen inanılması güç olaylara ve iddialara dem vurmuş yazar. Sözgelimi piramitlerin yapılışı ya da insanların UFO gördüm iddiaları. Bu kısımda bi gıdım hayal kırıklığı yaşamış olsam da, UFO gördüklerini iddia eden insanların trajikomik hikayelerini okumak güzeldi. Yavaştan bölümü toparlayıp ikinci bölüme geçiyorum; Sagan genel olarak bu bölümde, canlıların var olması için, evrenin var olması için bir Tanrı’nın varlığının çok da gerekli olmadığını belirtiyor. Kuyrukluyıldızlarla ilgili bir kısım var bu bölümde ama yazarın, “ Kuyrukluyıldız” adındaki kitabını okuyacağım için çok girmek istemiyorum. Bir de Termodinamiğin İkinci Yasayıyla, Tanrı bağlantısı kurduğu bir kısım vardı onu ayrıca beğendiğimi belirtmek isterim. Gelelim felsefe ağırlıklı bölüme…
Burada Tanrı varsayımı üzerinde duruyor yazar. Gönderinin başında Sagan’nin, her şeyi bilen kadir-i mutlak Tanrı’nın yaratılışla ilgili verdiği yanlış bilgileri sorguladığını belirtmiştim. Burada bunu biraz açıcam. İncil de dünyanın tepsi gibi dümdüz olduğu açıkça yazılmıştır. Tevrat’ta da dünyanın düz ve altı bin yıllık bir geçmişi olduğu yazılmış. Kitapta tek eksik bulduğum konu şu ki; İslamiyet üzerinden çok örnek gösterilmemesi. Çoğunlukla Hristiyan teolojisi üzerinde durmuş. Müslümanlık üzerinde de durmuş ama örnekler hep İncil üzerinden verilmiş. Ben araştırdığım kadarıyla Kur-an da evrenin doğuş yılıyla veya dünyanın şekliyle ilgili bir bilgi yok. Ama şu ayete denk geldim: Zariyat suresi 47. ayet: “Göğü de kuvvetimizle bina ettik; ve şüphe yok ki biz, elbette genişleteceğiz.” Ya da Tarık suresinin 86. ayetinde, “İnsan neden yaratıldığına bir baksın” diye bir ayet var. İnternette çok fazla bilgi kirliliği var. Bir sitede Tarık yıldızının, pulsar yıldızı olduğu söyleniyor, bir site de Venüs gezegeni. Bu ayetler tabii ki Tanrı’nın var olduğunun kanıtı değil ama yine de Sagan’ın bu konuyla ilgili fikirlerini okumak isterdim.
Biraz filozofların Tanrı varsayımı üzerinde durursak; önce Kant’ın ahlak felsefesi üzerinden bir şeyler yazmak istiyorum. Aylar önce ben de “Allah’sız Ahlak Mümkün mü?” diye bir kitaba başlamıştım. Ama hem kitabın ağır dili hem de gerçekten cevap için kitap şart mı diyip bırakmıştım. Yazar da aynı şeyi şu şekilde dile getirmiş: “İnsan topluluklarında görünen sınırlı fakat kararlı ahlaki ve etik davranış derecesini açıklamak için Tanrı’nın varlığına ihtiyaç duyulmasını ben anlamıyorum.”
Anselmus’un ontolojik görüşüne gelince; kitabın genelinde mizahi bir dil hakim zaten ama bu kısımda Sagan’ın tepkilerine gülmeden edemedim. Anselmus hayata dönse, söylenenlere ne tepki verir bilmiyorum ama hoş karşılamayacağından eminim. Hatta muhtemelen üzüntüden tekrar ölür.
Bu bölümü de toparlarsak; Sagan burada da ahlaki düzen, iç huzur için bir Tanrı’ya ihtiyaç duyulmadığını belirtiyor. Ama dinin olumlu yönlerine de çok güzel bir şekilde değinmiş. Nükleer savaş tehlikesine de değinmiş ama ben daha fazla uzatmak istemiyorum. Sonda ki soru-cevap kısımlarını çok sevdim. Özellikle de bir katılımcı ve Sagan arasında geçen çekişmeli soru-cevap kısmında rafta ki entel kaosları okuyormuşum gibi hissettim. Sonuç olarak çok çok güzel bir kitap, bir çok alanın bir araya toplandığı 230 sayfalık, su gibi akan, eğlenceli, bilgi dolu bir kitap. Gönderiyi yazarın baştan beri dinleyicilerine/okuyucularına empoze etmeye çalıştığı şu sözleriyle bitirmek istiyorum: “Önemli olan inanma isteği değildir, araştırıp bulma isteğidir ve biri diğerinin tersidir.” Ne tesadüftür ki, sabah Dune Mesihi’ni okuyunca şu söze denk geldim: “İnanç yönlendirilebilen bir şeydir. Tehlikeli olan tek şey bilgidir.”
Hoşça kalın.