Emrecan (@emredokles)

Ne zaman dostoyevski hakkında bir şeyler yazmak istesem tıkanırım. Onu anlatacak cümleleri hiç bir zaman bulamayacağımı düşünürüm. Düşüncemde yaşar o. Yarattığı karakterlerle, düşünceleriyle, kafasının içindekilerine erişebildiklerimle... Öyle ki onu hissedebilmek için sara nöbetini yaşamak istediğim de olmuştur ki o budaladaki…devamıNe zaman dostoyevski hakkında bir şeyler yazmak istesem tıkanırım. Onu anlatacak cümleleri hiç bir zaman bulamayacağımı düşünürüm. Düşüncemde yaşar o. Yarattığı karakterlerle, düşünceleriyle, kafasının içindekilerine erişebildiklerimle... Öyle ki onu hissedebilmek için sara nöbetini yaşamak istediğim de olmuştur ki o budaladaki ''budalasıyla'' bana bunu yaşatmıştır. Suç ve ceza da raskolnikovun buhranlarını ara ara hatırlarken hala, budala da mışkin in sara nöbetlerini öyle bir hissettirmiştir ki dostoyevski zihnimi uzun süre meşgul etmiştir. Nedense mışkin i okurken dostoyevskinin gerçek kişiliğinden derin izler gördüm. Sara nöbeti kadar açık bir delille bunu gösterse de sanki mışkin dostoyevskinin ulaşmak istediği bir benlikti. Mışkin öylesine saf, temiz ve düşünceli ki bu dünyadan olmadığını düşünürüz bundandır ona ''budala'' dememiz belki de. Yeraltından notlarda kendinin tüm kötülüğünü ve karamsarlığını gözler önüne seren dostoyevski burada mışkin ile sanki vicdanını rahatlatır. Böyle bir insan daha var der ben böyle bir insandım ya da böyle olmak isterdim.. Tüm insanlara başkaldırır mışkin ile dostoyevski. Ortaya döker tüm pislikleri, yüzümüze çarpar yalancılığımızı, düşüncesizliğimizi, tüm şeytanlığımızı. Biz ise gülümseyerek ''Budala'' demekle yetiniriz... Öyle ya budaladır mışkin. Gerçek bir budaladır. En başta dürüsttür. Doğruyu söylemek için yanlış yerde olsa da gerçek neyse onu söyler o. Düşüncelidir. Statüye bakmadan herkesi düşünür ve yardımcı olmak ister. Materyalist değildir. Yaşamı olduğunca kucaklamayı yeğler. Saftır da biraz ama aptal değildir. Herkesin ne düşündüğünün ve davranışlarının farkındadır. Ama yine de elinden kötülük gelmez. Kırdığı insanları neden kırdığını bilmez. Biz okuyucular onun bazı davranışlarına anlam veremeyiz. Düpedüz budala deriz sadece. Onun kayıtsızlığı çileden çıkarırken bizi o her kötülüğü sineye çeker, boşverir... Mışkin insanlığın virtüözüdür ama biz onu koca bir ''budala'' olarak tanımlarız. Başta dostoyevski ile Mışkinin bağlantısından bahsetmiştim. Okudukça raskolnikov geldi aklıma.. Sonra karamazov kardeşlerden alyoşayı düşündüm onun ahmaklığı da benziyordu mışkine.. Vanya vardı ezilenler de o da dokınuyordu her haliyle bu kitaba. Dostoyevskinin sanki tüm karakterli birbirine dokunuyordu. Her biri kendisinin özelliklerinin özetiydi. Hepsi bağlantılıydı birbirine. Tüm karakterler.. Tüm insanlar gibi bağlıydı. İşte tüm insanlara geldi konu sonunda. Kurgudan çıkıp gerçeğe döndük.. Ama o kurgu da gerçeğin ta kendisi değil mi zaten? Dostoyevskiyi biraz daha anladığımı hissettim sanki bunları düşünürken. Onun amacı bize bizi anlatmaktı. O karakterler hepsi.. Herbiri biziz aslında. Hiç hayatına dokunmadığı karakterlerden, saatlerce ruhunun derinliklerini anlattığı karakterlere.. Bunların hepsi bizleriz aslında ve onlar bizden daha gerçek sanki. Çünkü biz birbirimizin gerçekten ne düşündüğünü bilemiyoruz hiç bir zaman için. Ama burada, bu karakterlerde herkesin ne olduğunu açıklıyor dostoyevski. Kimin ne düşünceyle başkasının kuyusunu kazdığını görüyoruz. İnsanları daha iyi tanıyoruz deneyimlemeye gerek kalmadan. Ve bunu bir kurgu da başarıyor dostoyevski.Bize bizi öyle gerçek anlatıyor ki kurgu olan kim unutuyorum ..unutuyoruz..

emredokles 3 years ago

Çıplak

Mike Leigh

40 Gönderi

''Temelde benim söylemek istediğim birkaç yumurta kırmadan omlet yapılamayacağı ve insanoğlu sadece kırık bir yumurta.”

emredokles 3 years ago

Taksi Şoförü

Martin Scorsese

128 Gönderi

Üst üste izlemeniz durumunda; ''you talking to me? Ha? You talking to me?'' repliğiyle yerli yersiz çıkışlar yapabileceğiniz, çevrenizdekilerin ilginç bakışlarına maruz kalıp dimağlarında boşluklar oluşturabileceğiniz film. (evet replik aynaya karşı)

emredokles 3 years ago

Din Üzerine

Arthur Schopenhauer

1 Gönderi

''Din günlük hayatın iğrenç uğraşları ve angaryası içinde kaybolmuş kitlelerin kaba aklına ve sakar anlayışlarına hayatın yüksek önemini bildirmenin ve hissettirmenin yegane yolunu sunar. Çünkü kural olarak sıradan insan, esas olarak maddi ihtiyaçlarını ve özlemlerini tatmin eden ve dolayısıyla bir…devamı

emredokles 3 years ago

Brezilya

Terry Gilliam

7 Gönderi

Distopya, kara mizah ve absürtlüğün harmanlandığı 1985 yapımı şaheser. Film'i en iyi tanımlayan kelime belki de absürtlük. Belirsiz zamanlar, kayıp mekanlar, iç karartıcı nesneler, ve insanlıktan uzak insanlar. Filmin distopya türünde olması elbette işlenebilecek konuları az çok açıklıyor. Ancak bize…devamıDistopya, kara mizah ve absürtlüğün harmanlandığı 1985 yapımı şaheser. Film'i en iyi tanımlayan kelime belki de absürtlük. Belirsiz zamanlar, kayıp mekanlar, iç karartıcı nesneler, ve insanlıktan uzak insanlar. Filmin distopya türünde olması elbette işlenebilecek konuları az çok açıklıyor. Ancak bize sunulan distopyadan fazlası. Geleceğin iç karartıcı bir zamanında, faşist anlayışa sahip bir devlette robotlaşmış insanların evrenindeyiz. Başkarakterimiz Sam yaşadığı dünyaya yabancılaşmış, düşlerinde kurduğu gerçeklikle yaşayan birisi. Film'de rüyalar ön planda, gerçek ve hayalin birbirine girdiği anlar seyirciyi gerçeğin ne olduğu konusunda şüpheye düşürüyor. Sam düşlerinde daima tutsak bir kadın görmekte. Onu kurtarmak için kahramanımızın çeşitli mücadeleler vermesi, düşmanlarını alt edip aşık olduğu kadını kurtarması gerek. İşte böyle düşlerinde aşkını yaşatan Sam bir gün gerçek hayatta da aynı kadınla karşılaşır. Böyle bir durum onu adeta hayata döndürüp ''normal bir insana'' çevirir. Aşkını kazanmak için bu sefer de gerçek hayatta mücadeleye atılır. İlkin aşkının karşılık bulması gerektiğinden karşılaştığı kadının gözüne girmesi gerekir. Sam devletin bilgi bakanlığında çalıştığı için insanlar hakkında araştırma yapabilecek konumdadır. Bu bakanlık haricinde devlet bilgileri halktan tamamıyla gizli tutar. Ki bu da totaliter bir devlette olağandışı değil. Gerekli bilgileri toplayan Sam kadının bir suça ortak olduğunu anlar ve bunu ortadan kaldırır.Olaylar geliştikçe Sam aşkına karşılık bulur ve hayalindeki kadını gerçeğine taşır. Ancak devlet Sam in işlediği suçu farkeder ve ikisini birden tutuklayıp işkence odalarına atar. ................... Bu size klasik bir aşk hikayesi gibi gelmiş olabilir ama durum bundan ibaret değil. Film bu minvalde akıp giderken oluşan garip olaylar ve diyaloglar insanın yüzüne tokat gibi çarpıyor. Terry Gilliam'ın bürokrasiyi yerden yere vurması, insanların gelişen teknoliji ile tek tip haline gelmesi ve değişen bu dünyanın sanki her şey normalmiş gibi sürüp gitmesi... Günümüz dünyasına benzemiyor desek yalan olmaz sanırım. Şu bürokrasi meselesi film nezninde değerlendirmeye değer. Bireyler devlet için birer eşya konumunda. Halk terör propagandasıyla sindirilmiş, sisteme ses çıkarabilen kimse yok çıkaran tek tük insansa öldürülüyor. Devlet yöneticileri her şeyin düzgün sistemde işlediği zannıda. Ancak sistemin işleyişi daima sekteye uğruyor. Yanlış isim yazıldığı için ölen insanlar mı dersiniz, gelişen teknolojiye ayak uydurmayan yöneticiler mi, liyakatın değersizleştirildiği masalar mı.. Sanki Terry Gilliam o gizli kapılar arkasında nelerin döndüğünü bize anlatıyor. Ee peki bu durumda insanlar ne yapıyor? Koca bir hiç. Yaşananlar kimsenin umurunda değil. Restoranda geçen bir sahnede restoran bombalanıyor ölen insanlar, yaralılar yerlerde ama kendi masasına bir şey olmadığı için diğer insanlar yemeklerine devam ediyor. Hatta özel müşterilerin masalarına paravan çekilip ''rahatsız edilmemeleri'' sağlanıyor. Beni sarsan başka bir olay ise; yöneticinin biri altında çalışan memurun karısına yanlış isimle seslenmesi üzerine memurun eşine artık o isimle seslenmesi. Bürokrasi taşlamasıyla beraber insanların artık ne kadar insan kaldıklarına değinmesi de filmin diğer önemli konusu. Gelişimin aslında değişimi hep iyi yönde etkileyemediğini yüzümüze vuran, Bürokrasinin dayandığı temelleri ve işleyişi yerinden sarsan, Ve insanların gelecekte(ki buna günümüz diyebiliriz) nasıl ''insanlara'' dönüştüğünü anlatan Brazil izlemeye ve üzerinde düşünmeye sevkeden önemli bir eser.

emredokles 3 years ago

Öteki

Dostoyevski

32 Gönderi

Ötekiyiz bizler. Birbirimizin ötesiyiz. İlkin yabancıyız kendimize. Ulaşamadan benliğimize başka benliklere bel bağlarız. Ötekilere kaçarız; korkudan, yalnızlıktan, kavramların belirsizliğinden. Çözümden uzak, soruna odak geçer birçoğumuzun hayatı. Durup bakmayı unuturuz akıp giden sürekliliğe. Biz de sürükleniriz o telaşta, öyle ki o…devamı

emredokles 4 years ago

Matrix

Andy Wachowski

188 Gönderi

Popüler kültürün yücelttiği yücelikte değil ama şişirilmiş balon da değil. Popüleritesinin nedeni bariz. Farklı kesimlere hitap edebilen ve farklı türlerin ortak noktası Matrix. Öncelikle dümdüz bilim kurgu izlemek isteyenler izleyebilir, ben aksiyon istiyorum diyenler kafasını yormadan izleyebilir, yok ben felsefesine…devamıPopüler kültürün yücelttiği yücelikte değil ama şişirilmiş balon da değil. Popüleritesinin nedeni bariz. Farklı kesimlere hitap edebilen ve farklı türlerin ortak noktası Matrix. Öncelikle dümdüz bilim kurgu izlemek isteyenler izleyebilir, ben aksiyon istiyorum diyenler kafasını yormadan izleyebilir, yok ben felsefesine dalmak, repliklerde anlam aramak istiyorum diyenler izleyebilir, biraz da romantiklik ekledik mi? Güzel. Konu ya buradan girdim çünkü filmi bu kadar duyup felsefesini yapanları gördükçe neden bu kadar popüler diye düşündüm ve seriyi izlemeye karar verdim. Ve ilk sorumun cevabını çok geçmeden buldum. Ve bende yukarıda belirttiğim sorulardan işin '' felsefesine'' yönelmeye karar verdim. Matrix in felsefesini tam olarak anlayabilmek için önyargısız bakılmalı olaya, zaman en önemli detay gözümde. Günümüzden 22 yıl öncesi için çekilmiş bir filmin felsefesini bugün anlamaya çalışmak basit kaçabilir ki başta bu hataya düştüm. Henüz başlangıçta Morpheus, Matrix yalanından kurtarılmış Neo ya gerçekliğini sorgulatır, dillere destan olan '' simülasyon teorisi''nin gerçek olduğunu anlatır. Şimdi ben bu sahneden sonra- beyin boşlukları tamamlamayı sevdiğinden- direkt hikayeyi kavradığımı düşündüm; tamam işte verilen mesaj yaşanılan dünyanın simülasyon olabileceği, aslında hepimizin duyuların yanılgısında yaşadığını ve uyanması zor bir '' rüyanın'' içinde yaşayıp gittiğimiz gerçeğini konu alıyor yargısına vardım. Ama bu kadar basit olmamalısın Matrix. 20 yılı aşkın geçmişin bu mu? Diye geçirirken bingo! Bu film 99 yapımı arkadaşlar, henüz İnternetin gelişimini tamamlamadığı bilgisayarların hayatlarımızın( ben değil, yoktum daha) merkezinde olmadığı bir dönem. Siz böyle bir zamanda insanların gerçekliğini mevcut teknolojileri kullanarak sorgulatırsanız ve mevcut sinemaya farklı bir iş sunarsanız sıyrılmamanız olanaksız. İyi de zamana niye bu kadar taktın, bundan önce çekilen bilimkugu filmleri yok muydu? Diye sorabilirsiniz bende sordum. Ama Matrixin farkı da burada zaten. Bu seri klasik bir bilimkurgu serisi değil, felsefesini daima el üstünde tutan imgelerle bir çok şey anlatan bir seri. İmge demişken değinmeden geçemeyeceğim, gerçekten çok hoş detaylar var. Mesela bindikleri gemi isminin anlamı, Morpheus un yunan mitolojisinde düşler tanrısı olması ya da Neo nun kaldığı odanın (101) 1984 kitabındaki odaya yaptığı gönderme. Gibi bir çok hoş detay var. Ama her şeyden de bir sonuca varmayalım şimdi. İnternete okuduğum teoriler, göndermelerin çoğunu Wachowskiler düşünmemiş bile olabilir. Film üçleme olduğu için bunun teslis inancına gönderme olduğunu söyleyenleri gördüm bir kaç site de ( bu arada trinity ismi buna göndermedir.) şimdi serinin dördüncü filmi çekileceği açıklanınca üzülmüş olabilirler. Ama üzülmesinler bende bir teori buldum! 4.film çekiliyor çünkü film serisi 4 büyük meleğe gönderme yapıyor. Aslında tüm film bunun üstüne kurulu(!) Neo bir peygamber rolünde, evet evet morpheus da vahiy getirmiyor mu zaten? Ee trinity desek zaten teslis inancı ortada. Bakın bende bir teori ürettim. Zaten başta da bunu söylüyordum. Matrix bu olaylara çok müsait herkes bir şeyler bulabilir kendinden. Dövüş sanatında kung-fu nun ön planda olması, filmin uzak doğu'ya yaptığı göndermeler, bir çok kültürün kendinden bir şeyler bulmasına olanak sağlıyor. Evrenselliğini de buna bağlıyorum, Matrix tüm insanları aynı çatı altında toplayıp;'' bakın size sizi gösteriyorum'' diyor. Bir şeyden daha bahsetmeliyim filmin diyalektik üzerine kurulduğunu bir çok nokta da hissettim. Neo her sorunda bir yol seçmek zorunda kalıyor mutlaka iki zıt yol ve seçecek bir ''One'' ( Neo) var. Spesifik bir örnek vermek gerekirse meşhur hap mevzusu; kırmızı mı, mavi mi? Gerçekliği mi seçeceksin yoksa uyumaya devam mı edeceksin? Neo gerçek için maviyi seçer tabii ki. Ama seçince neler olabileceğini bilse yine seçer miydi? Bu da ayrı konu. Başka bir zıtlık Agent Smith. Neonun tam olarak zıttı, uyanan insanların(ne kadar insan) düşmanı. Burada da yine iyilik-kötülüğe gönderme yapılıyor. Basitçe Neo iyiyi Smith kötünün temsili(ying-yang) Ama bu da ayrı bir soru kafamda iyilik-kötülük kavramları ve seçimler? Matrix evrenin deki kim özgür? Uyuyanlar geç. Uyananlar desek onlar da bir programın parçası ne kadar özgürler? ( yaşadıkları şehir zion da programın bir paçası çünkü) ajanlar desek onları da geç bir nevi Matrixin bekçileri. İnsanları bu duruma getiren makineler desek insani özellikleri sahip olamaz onu da geç. Ee ne kalıyor elimizde hiç bir şey. Ama şöyle bir çözüm de var kafamda: Matrixi oluşturan kim? Makineler. Makineleri yaratan kim? Gerçek insanlar Matrix te yaşayanlar kim? Yapay insanlar. Demek ki Matrix evrenine baktığımızda özgür iradeden bahsetmek oldukça güç. Ortada elle tutulacak ''gerçek bir insan'' yok. Gerçek insan kim peki? Biz mi ya biz de bize hükmeden bir uygarlığın hizmetindeki kod parçalarından ibaret... Şaka şaka yeter bu kadar simülasyon. Uyuma zamanı. Ama zaten uyuyorsak(!)

emredokles 4 years ago

Martin Eden

Jack London

253 Gönderi

'' Bitirdim ben... Koydum lavtamı kenara. Mor üçgüller arasında Gölgeler asılı durdukça Şakmak da sona erdi, şarkılar da. Bitirdim ben... Koydum lavtamı kenara. Eskiden bülbüller gibi erken, Çiy düşmüş çalılarda öterken, Kestim artık sesimi. Yorgun bir ketenkuşuyum şimdi. Dudağımdaki ezgiler…devamı

emredokles 4 years ago

İçimizdeki Şeytan

Sabahattin Ali

233 Gönderi

Her insanın içinde vardır bir şeytan. Ortaya çıkacağı günü, insanı esir alacağı anı bekler. O an geldiğinde belli olur insanın mayası. Ya içindeki şeytan ona yön verir ya da o şeytanını susturur ve onu derinlerine hapseder ama bilir her zaman…devamı

emredokles 5 years ago

1984

George Orwell

244 Gönderi

" Bilinçleninceye kadar asla başkaldırmayacaklar, ama başkaldırmadıkça da asla bilinçlenemezler."