Raf Yorumu: LaShakyShaky (@lashakyshaky)

🌟 ASTRONOMİK TERİMLER İÇİN MİNİ-SÖZLÜK Biraz sonra Güneş Sistemi'ndeki gezegenler hakkındaki bazı temel bilgileri açıklayacağım bir gönderi paylaşacağım. O gönderiden önce bu terimlerin ne ifade ettiklerini öğrenmeniz faydalı olacaktır. ◽YARIÇAP (RADIUS) Yarıçap, bir daire veya kürenin merkezinin çemberine olan mesafesini…devamı🌟 ASTRONOMİK TERİMLER İÇİN MİNİ-SÖZLÜK Biraz sonra Güneş Sistemi'ndeki gezegenler hakkındaki bazı temel bilgileri açıklayacağım bir gönderi paylaşacağım. O gönderiden önce bu terimlerin ne ifade ettiklerini öğrenmeniz faydalı olacaktır. ◽YARIÇAP (RADIUS) Yarıçap, bir daire veya kürenin merkezinin çemberine olan mesafesini ifade eder. Çapın yarısına eşittir. Gezegenler üzerinde bakacak olursak, gezegenin çekirdeğinden yüzeyine olan mesafeyi ifade eder. ◽YÜZÖLÇÜMÜ (SURFACE AREA) Yüzölçümü ya da yüzey alanı, bir cismin yüzeyinin uzayda kapladığı iki boyutlu yer miktarını ölçen bir büyüklüktür. Astronomik ve coğrafi ölçekte genellikle kilometrekare (km²) ile ifade edilir. ◽HACİM (VOLUME) Hacim, bir cismin uzayda kapladığı üç boyutlu yer miktarını ölçen bir büyüklüktür. Günlük hayatta litre (L) veya metreküp (m³) ile, astronomik ölçekte ise kilometreküp (km³) ile ifade edilir. ◽KÜTLE (MASS) Kütle, Newton'un ikinci yasasından yararlanılarak tanımlandığında cismin herhangi bir kuvvet tarafından ivmelenmeye karşı gösterdiği dirençtir. Kilogram (kg) ile ifade edilir. ◽GÜNEŞ'E UZAKLIK (DISTANCE TO SUN) Güneş'e uzaklık, astronomik cisimlerin konumlarını kafamızda daha rahat canlandırabilmemizi sağlayan parametrelerden biridir. Bu yüzden astronomi ile ilgilenmeye başlayanlar, gezegenlerin Güneş'e olan uzaklığını öğrenerek iyi bir başlangıç yapabilirler. Güneş'e uzaklık, genelde kilometre (km) ile ifade edilir, ancak bazı uzak cisimlerin uzaklığını ölçerken astronomik birimi (AU) de kullandığımız olur. Astronomik birim, Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığını temel alan bir birimdir ve yaklaşık olarak 149.600.000 kilometreye tekabül eder. ◽GÜNÖTE (APHELION) Günöte; bir gökcisminin yörüngesinin, etrafında döndüğü cisme en uzak olduğu noktasıdır. Gökcisimlerinin yörüngeleri kusursuz olmadığı ve eliptik olduğu için bu kavrama ihtiyaç duyulmuştur. ◽GÜNBERİ (PERIHELION) Günberi; bir gökcisminin yörüngesinin, etrafında döndüğü cisme en yakın olduğu noktasıdır. Gökcisimlerinin yörüngeleri kusursuz olmadığı ve eliptik olduğu için bu kavrama ihtiyaç duyulmuştur. ◽ORTALAMA SICAKLIK (MEAN TEMPERATURE) Ortalama sıcaklık, Güneş'e uzaklık gibi gezegenleri tanımlarken kullandığımız en temel parametrelerden birisidir. Adından da anlaşılacağı üzere bir gezegenin ortalama sıcaklığını ifade eder. Genelde Kelvin (K) ile ifade edilir, ancak günlük hayatta kullanması daha kolay olduğu için Celsius (C) kullandığımız da olur. Kelvin-Celsius hesabı da çok kolaydır. Celsius ile ifade edilen bir sıcaklığın Kelvin değerini bulmak istiyorsanız o değere 273,15 eklemeniz yeterli. Örneğin 0 Celsius, 273,15 Kelvin'e, 0 Kelvin ise - 273,15 Celsius'a eşittir. -273,15 Celsius (0 Kelvin) teorik olarak en düşük sıcaklıktır. Çünkü bu sıcaklıkta atomlar hareketlerini tamamen durdururlar. Dolayısıyla hiçbir madde 0 Kelvin'den daha soğuk olamaz. Bilimde bu "mutlak sıfır" olarak adlandırılır. ◽ORTALAMA YOĞUNLUK (MEAN DENSITY) Ortalama yoğunluk, yine gezegenleri tanımlarken kullandığımız en temel parametrelerden birisidir. Genelde g/cm³ ve kg/cm³ olarak iki şekilde ifade edilir. ◽KAÇIŞ HIZI (ESCAPE VELOCITY) Kaçış hızı veya kurtulma hızı, kütleçekim alanındaki (yerçekimi etkisindeki) herhangi bir cismin kinetik enerjisinin, söz konusu alana bağıl potansiyel enerjisine eşit olduğu andaki hızıdır. Üç boyutlu bir uzayda bulunan cismin, kendisini etkileyen kütleçekim alanından kurtulabilmesi için ulaşması gereken sürati ifade eder. Genelde km/s ile ifade edilir. ◽YÖRÜNGE HIZI (ORBITAL SPEED) Yörünge hızı; bir cismin, etrafında döndüğü cisim etrafındaki dönüş hızını ifade eder. Genelde km/s ile ifade edilir. Güneş Sistemi üzerine yazdığım yazılarda, gezegenlerin Güneş etrafındaki yörünge hızını ele aldım. ◽EKSEN EĞİKLİĞİ (AXIAL TILT) Eksen eğikliği, bir gökcisminin dönme ekseni ile yörünge ekseni arasındaki açıyı ifade eder. Daha iyi anlamanız açısından örnek vereyim: Dünya güneşin etrafında dönmektedir. Oluşan yörünge, yatay kabul edilir. Dünya'nın ekvatoru ile bu yörünge tam olarak çakışmamaktadır. Ekvator ile yörüngenin birbirleri ile kesişme açısı 23,27 derecedir. Hala anlayamadıysanız internette "eksen eğikliği" yazarak, çıkan görsellere bakabilirsiniz. ◽ALBEDO (ALBEDO) Albedo veya yansıtabilirlik, yüzeylerin yansıtma gücü veya bir yüzeyin üzerine düşen elektromanyetik enerjiyi yansıtma kapasitesi. Genel olarak güneş ışığını yansıtma kapasitesi için kullanılır. Albedo, cismin yüzey dokusuna, rengine ve alanına bağlı olarak değişir. Elektromanyetik tayfın tümünde veya belirli bir bölümünde hesaplanabilir. Astronomik anlamda, gökcisimlerinin üzerilerine düşen ışığın ortalama olarak ne kadarını yansıttığını ifade eder. Mesela bir gezegenin albedosu 0,40 ise, o cisim üzerine düşen ışığın %60'ını emer, %40'ını ise yansıtır demektir. ◽UYDU SAYISI (NUMBER OF SATTELITES) Uydu sayısı, yine astronomi ile ilgilenmeye yeni başlayanlar için öğrenilmesi gereken ilk parametrelerden birisidir. Uydu, bir gezegenin etrafında dönen gökcisimlerine verilen isimdir. Aslında gezegenler de teknik olarak Güneş'in uydusu sayılırlar. ◽KENDİ ETRAFINDA DÖNÜŞ SÜRESİ (ORBITAL PERIOD) Bu parametre, bir cismin kendi ekseni (iki kutbu birbirine bağlayan hayali düz çizgi) etrafındaki dönüş süresini ifade eder ve bu şekilde bir tam dönüşe "gün" adı verilir. Dünya, kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saatte döner, bu da 1 Dünya gününe eşittir. Venüs ise kendi etrafında yaklaşık 243 Dünya gününde döner, bu yüzden 243 Dünya günü, 1 Venüs gününe eşittir. Yani gün kavramı, gezegenden gezegene değişiklik göstermektedir. ◽GÜNEŞ ETRAFINDA DÖNÜŞ SÜRESİ (ROTATION PERIOD) Bu parametre, bir cismin yıldızı etrafındaki dönüş süresini ifade eder ve bu şekilde bir tam dönüşe "yıl" adı verilir. Dünya, Güneş etrafında yaklaşık 365 günde döner, bu da 1 Dünya yılına eşittir. Satürn ise Güneş etrafında yaklaşık 29 Dünya yılında döner, bu yüzden 29 Dünya yılı, 1 Satürn yılına eşittir. Yani gün kavramı gibi yıl kavramı da, gezegenden gezegene değişiklik göstermektedir. ◽TAHMİNİ YAŞ (ESTIMATED AGE) Tahmini yaş, gökcisimlerinin oluştukları günden bu yana geçen zamanı ifade eder. Gezegenlerin -en azından Dünya'nın- yaşını radyometrik tarihleme yöntemlerini kullanarak ölçeriz. Bugün yaşını en az hata payıyla ölçtüğümüz gezegen Dünya'dır. Dünya dışındaki gezegenlerin yaşını; Güneş Sistemi dışındaki genç sistemlere bakarak, simülasyonlar çalıştırarak, Dünya'ya düşen asteroitlere inceleyerek ve Dünya'nın yaşından elde ettiğimiz bazı verileri kullanarak tahmini olarak hesaplıyoruz. Bu bulgular her ne kadar tahmini olsa da, bilimin geldiği seviye sayesinde düşük hata payları ile diğer gökcisimlerinin yaşlarını hesaplayabiliyoruz. ***** Birazdan paylaşacağım Güneş sistemi ile ilgili iki kısımlı gönderideki tüm parametrelerin neleri ifade ettiğini kısaca anlattım. Umarım faydası dokunmuştur. Güç sizinle olsun...