enler ve ilkler 1 : türkçe hiphop (listede yer alan bazı maddelerde belirttiğim görüşler şahsidir ve bazı yerlerde bilgi eksiğim olabilir. hatalarımı gördüğünüzde düzeltirseniz sevinirim.) hiphop kültürü haricinde ilk 'rap'⁰ tarzı türkçe parça: lambaya püf de/ barış manço (1973) ilk…devamıenler ve ilkler 1 : türkçe hiphop
(listede yer alan bazı maddelerde belirttiğim görüşler şahsidir ve bazı yerlerde bilgi eksiğim olabilir. hatalarımı gördüğünüzde düzeltirseniz sevinirim.)
hiphop kültürü haricinde ilk 'rap'⁰ tarzı türkçe parça:
lambaya püf de/ barış manço (1973)
ilk türk 'mc'¹:
şu an boe b diye biliyoruz ama kültürün eskiliğine bakarsak -kültürün almanya'da hangi tarihte oluştuğunu bilmiyorum.- başka biri de olabilir.
ilk türk² ritmik şiir grubu:
islamic force³ (1986 - 2000)
yayınladığı parçaları bildiğimiz ilk türk ritmik şair⁴:
boe b (1970 - 2000)
hiphop kültürü dahilinde ilk türkçe ritmik şiir denemeleri yapan:
boe b (alper aga 1986 - 1987 yıllarında boe b'den ilk kez bu tarz bi' şey duyduğunu ifade ediyor. fuat da tarih belirtmese de ilk kez 'türkçe rap'i boe b'den duyduğunu belirtiyor.)
ilk türkçe ritmik şiir parçası:
bir yabancının hayatı/ king size terror (1991, the word is subversion albümünden)
ilk kez kayıtlı bir parçada hiphop kültürü dahilinde türkçe ritmik şiir söyleyen 'mc': alper aga
ilk türkçe ritmik şiir klibi:
no!/ microphone mafia (1993)
ilk türkçe 'diss'⁵ parçası:
vuran kırana/ sert müslümanlar (1996, cartel hedef)
türkiye'de kurulmuş ilk ritmik şiir grubu: barikat⁶ (1996, bursa)
ilk türk kadın ritmik şiir vokali ve ilk türk kadın r&b sanatçısı:
nellie (1997, ilk kez mesaj'da duydum ben.)
türkiye'de düzenlenen ilk türkçe ritmik şiir konseri:
respotrap, mc kanun (kaan göktaş), makale ve arslan'ın 1998 sakarya konseri.
türkiye'de ritmik şiir adına ödül alan ilk grup:
barikat (2002, türkçe rap müzik ödülleri)
türkçe ritmik şiirin istiklal marşı:
neyim var ki/ sagopa ve ceza (2004)⁷
en uzun türkçe ritmik şiir parçası: irem/ rota
türkiye'nin 81 ilinde konser yapmış ilk ritmik şiir sanatçısı:
sagopa kajmer (2023)
.
.
⁰rap asli olarak ingilizce'de ağır eleştiridir ve bir ritme uyar gibi söylenen bu tarz şiirler afro-amerikan kültüründe uzun sürelerdir var olmuştur, aslında ritmik şiir'deki usul de buna dayanmaktadır ama hiphop'un ortaya çıkmasıyla (1973) bugün bildiğimiz 'rap' yahut ritmik şiir oluşmuştur.
¹'mc' microphone controller yani mikrofonun hakimi manasındadır ve muhtemelen almanya'da düzenlenen hiphop konserlerinde ilk kim mikrofonu eline aldıysa muhtemelen o ilk 'mc'dir. ancak mikrofona hakimiyete istikrar da mühim, fikrimce mikrofona hakim olup bir de o mikrofonda söylediklerini hakikaten benzetenler ritmik şair sayılmalıdır.
²grupta başka kökenlerden sanatçılar da bulunuyor ancak kurucuların mühim bir kısmı türk'tür ve net bir şekilde almanya'da türk ritmik şiiri'ni başlatan gruptur; ayrıca çok kısa zaman içerinde grup tamamen türk ritmik şiirine yönelmiş, ritmik şiirde arabesk tınılar denemiş²·¹, türk müziğinin üzerinde durmuştur. grupta her zaman en ağırlıklı ve yoğun olarak türkler bulundu dersek de yanlış bir şey demiş olmayız zannediyorum.
²·¹bu manada ilkler mi bilemiyorum. olabilirler ama , daha evvelki bi' örneğiyle karşılaşmadım.
³birçok yerde $lamic force imlasıyla da görülebilir ancak mana değişmez. en azından ben böyle bir mana farklılığından haberdar değilim.
⁴aynı zamanda istanbullu ilk ritmik şair, ilk türk ritmik şiir grubunun kurucusu.
⁵hiciv demek istemiyorum ama hicvin çok daha geniş bir manası var. 'diss' ise oldukça teknik bi' kelime, belli şartlar var bi' parçanın 'diss' olarak anılabilmesi için.
⁶ceza'nın ağır 'diss'lediği grup diye de biliniyor ama 'diss'in sebebini hatırlamıyorum.
⁷parçanın çıkışı ceza'nın rapstar albümünde oluyor ama sagopa kajmer tarafından kendi kısmı daha önce yazılmış ve kaydedilmiş galiba.
.
ilk: 15.7.1445; 5 numara, duatepe, istanbul