Raf Yorumu: Wolvi (@wolverineh)

Farsça kökenli bir isim Canan; gönülden sevilen kişi, sevgili manasına geliyor. Erkekleri tahakkümü altına alıyor, cazibesi ile onların zihinlerinden, fikirlerinden çıkmak bilmiyor Peyami Safa'nın Canan'ı. Onun deyimiyle ifade edecek olursak; Lamiler, Orhanlar, Aliler ve Faikler Canan'ı görünce gaşyoluyor; kendinden geçiyor...…devamıFarsça kökenli bir isim Canan; gönülden sevilen kişi, sevgili manasına geliyor. Erkekleri tahakkümü altına alıyor, cazibesi ile onların zihinlerinden, fikirlerinden çıkmak bilmiyor Peyami Safa'nın Canan'ı. Onun deyimiyle ifade edecek olursak; Lamiler, Orhanlar, Aliler ve Faikler Canan'ı görünce gaşyoluyor; kendinden geçiyor... Aile hayatına saygısı olmayan, şeytan ruhlu bir kadın profili seriliyor önümüze.. Bu durum Canan ile münasabette bulunan, yatıp kalkan hatta karısı ile evliliğine son veren erkekleri masum yapmıyor; bilakis Canan Şeytan ise bu bataklığa düşmüş erkekler de ifrit bir yaratıktan farksızlar. Cemiyetin bozulmasına dengeli bir şekilde katkı sağlıyorlar: Kadınlar ve erkekler. Peyami Safa, okuru olaylar zincirinde sürükleyip bu yönde bir heyecan oluşturmuyor belki ama yine karakterleri derin mi derin tahlil ederek bizleri bir psikoloji şölenine maruz bırakıyor. Canan, bedenen ve ruhen öyle bir anlatıma sahip ki edebiyatımızda bunu başarabilen az yazar var şahsen. Lâmi'nin şehveti arzularına yenik düşüp özünü, değerini yitirmesi; Canan'ın kendinden ödün vermeden çirkefliklerine devam etmesi; Bedia'nın terk edilmesine karşın duyduğu hüznün bedenine teessür etmesi.. Toplumun içten içe kendi değerlerine uzaklaşıp Batı'nın ağına düşmesini Peyami Safa ustalıkla anlatmış. Bana göre kitabı noksan yapan noktalar da vardı. Kocasının ihanetine uğramış Bedia'nın hâl ve hareketlerini, kızgınlığını, incinmişliğini daha fazla okumalıydık. Aklımı karıştıran şeyse aldatılan bir kadın neden daha hâlâ "Vah ben ne yapacağım!" diyerek kapıdan kocasının gelmesini bekler gibi arayışlara girer ki... Böyle düşünüyorum fakat kitap henüz savaşların çıkmadığı, siyasi kapışmaların halka inmediği bir dönemde geçiyor zannımca; yani kadınlara henüz hak verilmemiş, boşama hakkı sadece erkekte, medenî kanun da Türkiye'ye yerleşmemiş. Böylece belki o dönem daha farklı bir ruh halinde olabilir kadınlar. Ama hemen bu düşünceme de bir karşılık veriyorum: Hangi dönem olursa olsun? Bir kadın, bir insan.. neden kendisini aldatan birisinin arkasından koşar ki? Belki ilk öğrenmenin etkisiyle yaşanır bir duygusallık ama... Ama aldatılmak da kolay bir mesele değildir elbet. Hem ben demedim mi Bedia'nın ruh hali kitapta daha fazla yer tutmalıydı diye? O zaman bu genç kadına biraz fazla eleştiri yapmış olabilirim. Nitekim Bedia içi dışı bir, kültürüne yabancılaşmamış bir kadın, (Her ne kadar Batılılaşma çukuruna o da tabii olsa da...) Canan bunun tersiydi. Metafordan bahsedecek olursak Canan, Türkiye'nin tuzağına kapıldığı Batı'yı; Bedia ise özümüzü temsil ediyor... 7/10