Bertrand Russell'in kuşkuculuk nedir diye başlayıp her denemede farklı sorular sorup eleştiriler yaptığı kitabıdır. İnançlar eylemlerin nedenleri olarak ne ölçüde etkindirler? Yarın sabahın olacağına dair inanç olmasa bugünden planlamalar yapmaz ya da gelişim için çabalamayız. Özgür iradenin varlığına dair inanç…devamıBertrand Russell'in kuşkuculuk nedir diye başlayıp her denemede farklı sorular sorup eleştiriler yaptığı kitabıdır.
İnançlar eylemlerin nedenleri olarak ne ölçüde etkindirler?
Yarın sabahın olacağına dair inanç olmasa bugünden planlamalar yapmaz ya da gelişim için çabalamayız. Özgür iradenin varlığına dair inanç taşıdıkça eylemlerimizden sorumlu olduğumuzu düşünür ve öyle davranırız. Dünya ve evren hakkında akıl yürütebilmek ve kanıtlar sunabilmek için önce evrenin varlığına ve düşünebilme yetimizin var olduğuna dair inanç taşımalıyızdır. "İnsan bencil bir varlıktır. Biliçaltında bencil bir karar verdikten sonra ne kadar fedakar olduğundan bahseder." ve "Bilinçdışımız göründüğünden daha kötü niyetlidir."
İnsan Rasyonel Olabilir Mi?
Bir ahlak felsefesi olarak rasyonalizm: "En genel kabule kavuşmuş olan bilimsel teorilere ancak bu anlamda doğru denebilir; uygulamada geçerli sonuçlar verirler; haklarında bildiğimiz tek şey de budur."
"Psikanalitik açıdan bakıldığında insanların büyük saygıyla söz ettikleri herhangi bir 'büyük ideal'in gerçekte düşmanlarına eziyet etmek için buldukları bir bahane olduğu söylenebilir."
"Eğer metafizik doğru olsaydı günah olarak tanımladığı eylemler olanaksız olurdu."
"Ahlaki öfke çağdaş dünyanın en zararlı kuvvetlerinden biridir."
Toplum İçinde Özgürlük
"Özgürlük, en soyut anlamıyla, isteklerin gerçekleşmesini önleyen dış engellerin yokluğu denebilir." "Birkaç gün yaşayıp sonra da soğuktan ölen bir böcek bu tanıma göre tam özgür sayılabilir."
Özgürlük tanımında yazara ek olarak iç isteklerin de olmamasına bağlı olduğunu düşünüyorum. Yani insan dış ve iç etkenlere olabildiğince bağlı olmadığında özgür olabilir. Ancak bu da hiç var olmaması yani "hiç" olmasına bağlıdır. İnsanın temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için ancak toplum içinde özgür olabileceğinden bahsemektedir. Buna eleştiri olarak bence yazar özgür olmaktan çok hayatta kalmaktan bahsediyor. Özgürlük hiçbir şeye bağlı olmamak ise tam bir özgürlük için hiç olmak gerekir. Eğer var olduysak da doğar doğmaz ölmek en özgürü olur. Çünkü içerden ve dışardan gelen etkiler çelişmektedir. Dışarının etkisi soğuk ise içerinin etkisi ölmemek için ısınmak istemektir. Ancak insanın bu ikisine de bağlı olmama ihtimali yoktur. Mutlak bir özgürlük olmasa da en uzun süre dayanacak ve en az etkilenmeye bağlı olacak bir özgürlük oluşturulmalıdır. (Yazarın böyle bir şeyden bahsedip bahsetmediğinden emin değilim)
Özgürlük bir insanın diğer insanların özgürlüğünü kısıtlamayacağı düzeye kadar vardır. Ancak yazar bir yerde bir kadının iki erkekle ya da bir erkeğin iki kadınla evlenmesinin sorun olmaması ve müdahale edilmemesi gerektiğinden söz etmektedir. Burada hiyerarşiye bağlı güç dengesizliğinden kaynaklı olarak cinsiyetler arasında bir eşitsizlik söz konusudur. Birden çok eş sahibi olanlar genelde erkeklerdir ve kadınları baskı altına alırlar. Evet, eğer herkes gerçekten kendisi dışındakine zarar vermeden yaşasa karisilmayabilir ama bunu kontrol etmek mümkün değildir. Bir kadının eşinin başka bir kadınla da evlenmesini kabul edebilme ihtimali vardır evet ama genellikle bu baskı ve kültürden kaynaklı olduğu için devlet buna müdahale etmelidir. Bir yerde çocukların okula gönderilmemesinde de aynı şekilde devletin müdahalesi olmamalı der. Ancak burada yine ebeveynin çocuğun hayatını kontrol etmesi belki de okula gittiğinde kazanacağı düşünce özgürlüğü ya da sorgulama yetisi elinden alınmış olacaktır. Buna bağlı olarak okulların ne kadar düşünce özgürlüğü kazandırdığı eleştirisi yapılabilir bana karşı olarak, bir sonraki bölümde okullardaki eğitimin devletlerin politikası olduğundan bahseder, ama bu ebeveynlerin çocuklara öğreteceği garantisini de vermez.
"Demokrasi: İnsanlara kendi istediklerini yaptıkları sanısıyla liderlerin istediklerini yaptırma yöntemidir."
"...evde kalmış varlıklı bir kadın evli bir yoksul kadından daha mutlu olmalıdır. Bu düşüncenin doğru olduğunu göstermek için de evli yoksul kadına acı çektirmek için elimizden geleni yaparız."
"...özgürlük için sorun devletten kurtulmak değil etkisini en az ama yararlı olacak düzeye indirmektir."