Raf Yorumu: rosemary (@rosemary)

“Ey Yeni Turan, sevgili ülke, söyle, sana yol nerde?” Tıpkı benim de başladığım gibi, Halide Edip bu cümleyle başlamış söze. İlk okuduğunuzda anlamsız gelen bu cümlenin değerini ancak kitabın sonlarına doğru idrak edebiliyorsunuz. Halide Edip’in, Ziya Gökalp’ten de etkilenerek yazdığı…devamı“Ey Yeni Turan, sevgili ülke, söyle, sana yol nerde?” Tıpkı benim de başladığım gibi, Halide Edip bu cümleyle başlamış söze. İlk okuduğunuzda anlamsız gelen bu cümlenin değerini ancak kitabın sonlarına doğru idrak edebiliyorsunuz. Halide Edip’in, Ziya Gökalp’ten de etkilenerek yazdığı bu roman, II. Meşrutiyet döneminin reform düşüncelerini, adeta kendi hayalleri ve istekleriyle aktardığı bir Yeni Türkiye kurgusu olması ve yazıldığı dönemin ilerisini öngörmesi hasebiyle, Türk Edebiyatı’nın nadir ütopik roman örneklerinden biri olma vasfını taşıyor. Eser, rakip partiler olan Yeni Osmanlı’yla romana da adını veren Yeni Turan’ın, ideoloji ve iktidar mücadelesini, bunların etrafında gelişen olayları, Yeni Osmanlı’nın sağ kolu diyebileceğimiz Asım’ın ağzından eleştirel bir biçimde konu alıyor. Kitabın üslup bakımından, en azından günümüz Türkçesiyle bakıldığında, akıcı olduğunu söylemek zor. Okurken epey zorlandığımı itiraf etmeliyim. Eğer dilin ağırlığını saf dışı bırakacak olursak, yine kitabın çok akıcı olduğunu söyleyemem. İdeolojik bir kitap olduğundan dolayı sayfalarca süren miting konuşmaları mevcut. Bu konuşmaların olayın akıcılığını bir hayli engellediğini düşünüyorum, boğucu hissettirdi zaman zaman. Bununla birlikte, kitabın karışık bir dönemde yazıldığını az az da olsa hissedebilmek mümkün. Aynı zamanda bu karışıklar yüzünden biraz aceleye getirilmiş bir kitap olduğu da sonlara doğru sanki olayın hızlıca bitirilmeye çalışılmasından anlaşılıyor, beni en çok rahatsız eden nokta buydu sanırım. Dönem kitaplarına başlamadan önce, dönemi iyice araştırıp okumaya sonrasında karar vermem gerektiğini layıkıyla anlamış oldum. Kitap bakış açımı hatırı sayılır bir biçimde değiştirmemiş olsa da, dönemin ne kadar zor olduğu hakkında empati kurabilmemi sağladı ki bundan hoşnutum. Ayrıca ağır bir dili olmasının iyi yanı olarak, güzel kelimeler keşfetmemi, dolayısıyla kelime haznemin genişlemesini sağladığını düşünüyorum. Kitapta bazı zamanlarda muhalefet ve iktidarın halkın yararını unutup, birtakım kararları yalnızca inat uğruna vermeleri ya da vermemeleri bana oldukça günümüzü anımsattı. Ayrıca anlatıcı Asım ise, birçok kez taraftarı olduğu tarafın yanlışlarını görmesine karşın, savunduklarını değiştirmedi ki bunun da günümüzde maalesef oldukça yapılan yaygın bir hata olduğunu düşünüyorum. Umuyorum ki bir gün yalnızca fark ettiğimiz değil, fark ettiklerimiz uğruna harekete geçebileceğimiz günler görürüz.