Raf Yorumu: ... (@prafheimas)

Spoiler içeriyor sadece elektra'yı bile bağlamı içinde anlamak için soy ağacına ihtiyaç duyuyor insan. çünkü antik yunanda işlenen ilk suçun kefareti o kişinin hem kendisine hem de soyuna kesilir. elektra'daki trajik olayların başlangıcı ise tantalos'a dayanıyor. tantalos işkencesi olarak sık sık duyduğumuz…devamısadece elektra'yı bile bağlamı içinde anlamak için soy ağacına ihtiyaç duyuyor insan. çünkü antik yunanda işlenen ilk suçun kefareti o kişinin hem kendisine hem de soyuna kesilir. elektra'daki trajik olayların başlangıcı ise tantalos'a dayanıyor. tantalos işkencesi olarak sık sık duyduğumuz bir söylen bu: tantalos helen tanrılarının sofrasına oturabilen tek fanidir, fakat kendisi anadolu tanrılarına kibele'ye inandığı için onları küçümser ve sınamak ister. bir ziyafet düzenleyerek tanrıları davet eder ve onlara kendi oğlu pelops'u pişirip yedirir. tanrılar buna çok öfkelenerek soyunu lanetler. kendisine de suçu ile doğru orantılı olacak biçimde bir yere bağlar, çenesine dek su dolu bir yere ve uzanınca yetişebilecek meyvelerin yanına. ne ki susayıp acıktığı anda ona çok yakınlaşan yiyecek içecek her seferinde geri çekilecektir. soya devam edelim: tantalos oğlu pelops'u tanrılara yedirdi, dedik. pelops'un da iki oğlu var atreus ve thyestes. dedeleri tantalos'un yediği boklar yüzünden bu iki kardeş birbirine düşman kesilir. tanrılar böyle ister yani. kavga ederler, thyestes kaçar iki kardeşin birlikte hüküm sürdükleri argos'tan. giderken kardeşinin oğlu pleisthenes'i de kaçırıp götürür. besler büyütür ve oğlanı kendi babasını öldürmeye gönderir, intikam almak için. atreus bu suikasti fark edip oğlanı idam eder ama sonra kendi oğlunu idam etmiş olduğunu öğrenir. heyhat! bu kez intikam sırası kendisinde. gidip thyestes'in iki oğlunu keser ve gel kardeş barışalım der, yeter birbirimize ettiğimiz. thyestes ziyarete gelir, yer içer ve kardeşi der ki sen benim oğlumu bana öldürttün ben de sana kendi oğullarının etini yedirttim, aldım intikamımı. tanrılar bu cinayeti iğrenç bulurlar. bu kadar da olmaz artık gibisinden atreus soyunu iyice bir lanetlerler. evet thyestes'in aigisthos adında bir oğlu daha var. atreus soyundan öcü o alacaktır. artık elektra'ya epey yaklaştık. ( aigisthos üvey babası olacak ileride) atreus'un iki oğlu olur agamemnon ve menelaos. ikisini de tanıyoruz troya savaşı'ndan. ünlü komutanlar, paris'in kaçırdığı helen de zaten menelaos'un karısıdır. kardeşi agamemnon da haliyle savaşa gidecek onunla birlikte akhalılara karşı. agamemnon kiminle evli? klytaimnestra ile. yani elektra'nın öz ve öz anası. elekra'nın kim olduğunu net biçimde biliyoruz artık. agamemnon'un kızı. onun hikayesi de hiç olmazsa freud'un elektra kompleksi'nden bildiğimiz kadarıyla babaya düşkün kız evlat motifi olacak haliyle. şimdi, troya savaşı bitti. ama sonunda benim hatırladığım bu agamemnon kardeşler komutanlar truva atı hilesi ile şehri kuşattığında kadın çoluk çocuk demeden herkesi öldürerek tanrıların gazabını yine üzerlerine çekmişlerdi. savaşı kazandılar ama her bir komutan kentine dönerken başına başka başka felaketleri de çağırmış oldu böyle davranarak. olayların bir nedeni de bu, anladığım kadarıyla. ( odysseus da bu yüzden evine on senede ancak dönebilecekti.) agamemnon evine döner, fakat aigisthos malum babasının öcünü almak istiyor, agamemnon'un eşini baştan çıkarır sevgili olur ve agamemnon'u kendi evinde birlikte öldürürler. ve adam onun mirasına konup onun karısıyla birlikte yaşar. kızı elektra her gün her gün ağlar babasının intikamı için çareler düşünür ve küçük kardeşi orestes'i babasının sadık bir adamı ile saraydan kaçırtır ki büyüyüp dönsün babasının intikamını alsın. neyse, oğlan büyür döner ve abla kardeş hem annelerini hem de onun aşığı olan aigisthos'u öldürürler ve intikam alınmış olur. orestes de bu cinayet yüzünden kafayı sıyıracak gibi olur ama işte tanrılar neyse oğlan yeterince acı çekti deyip rahat bırakırlar ve böylelikle tüm lanet de son bulur. bir şey daha, elektra annesiyle tartışıp sen ne biçim annesin, insan hiç kocasına böyle bir şey yapar mı diye dellendiğinde annesi babandan intikam aldım der. o benim canımı çok yaktı. ne yapmıştır peki? hemen troya savaşı'na geri dönelim ve anımsayalım. adamların gemileri bir türlü ilerleyemiyordu, savaşa ilioan'a giderken. ne yaptı ettiler çaresini bulamadılar ve kahine danıştıklarında yolun ancak ve ancak agamemnon kızı ıphigeneia'yı tanrıça artemis'e kurban etmesi gerekmektedir. adam mecbur kalır ve kızını artemis'e kurban eder. karısının kızdığı ve kocasına kinlendiği olay bu. elektra ise yunan tanrıları öyle boş yere bir şey istemeyeceği babasının suçunu hatırlatır: babam cani olduğundan değil birgün vaktiyle artemis'in kutsal korusunda dolaşırken onun geyiklerinden birini boğduğu için bu ceza kendisine kesilmiştir. annesi ise isyan etmeye ve kendini haklı göstermeye devam eder: ne olursa olsun o benim canım evladımı öldürdüyse kendisi de ölmeyi hak ediyor! işte bu kısma bayılıyorum elektra cevabı yapıştırır: "hangi kanun uğruna? dikkat et, insanlara böyle bir kanun vazetmekle, kendi felaket ve pişmanlığına sebebiyet vermiş olmayasın? çünkü birine karşılık başka birini öldürmeye hakkın varsa, adalet yerine gelsin diye en başta senin ölmen lazım." (s.20) sophokles, elektra (çeviren azra erhat)