rasdissdasdiss (@chanos)

Spoiler içeriyor Küçük bir film. İzlediğimden beri birkaç yıl oluyor, o zamanlar daha fazla çocuktum galiba. Hiçbir neden tutmadan, konusunu bilmeden sadece rastgele bulduğum için izlediğim küçük bir filmdi. Terabithia'ya Köprüsü üzerinden ise iki çocuk geçiyor bir fantastik diyara doğru, gerçeklikten kaçmak…devamıKüçük bir film. İzlediğimden beri birkaç yıl oluyor, o zamanlar daha fazla çocuktum galiba. Hiçbir neden tutmadan, konusunu bilmeden sadece rastgele bulduğum için izlediğim küçük bir filmdi. Terabithia'ya Köprüsü üzerinden ise iki çocuk geçiyor bir fantastik diyara doğru, gerçeklikten kaçmak için buldukları bir dünyaya doğru akıyorlar. Kapaktaki iki karakter, baş karaktetler. Oğlan asıl başrol, kız ise bir alt. Başrol belirli, Sessiz, resim çizmeyi ve hayal kurmayı seven, biraz mutsuz bir çocuk. Ona göre, hayat sıkıdır. Ancak köprüden geçtiğinden farklı şeyler hisseder. Gri ve monoton yetişkin hayatındaki anlamlandırılamaz şeyler, artık orada yoktur. Bir yetişkin olma baskısı ile karşı karşıya kalan esas oğlan, daha yaşamak için çok fazla sebebi olan çocukluğunu, her şeye rağmen gülümseyen o kızla beraber yaşar. Burada bir şey sokmak lazım araya. Kurtarıcılar nedir? Sizi alıp dipsiz kuyunuzdan çıkaran, size ışık olan ve sizi mutlu eden, birden geldiği gibi sefil hayatınızı kusursuz bir idealize dünyaya dönüştüren şeylerdir. Bu şeyler genelde insan olur. Toplumlar buna kahraman, insanlarsa aşk der. Bu iki küçük çocuk için bu aşk olur mu bilmem, daha çok sevgi kelimesini kullanmak gerekir. Kız, onun kurtarıcısı olmuş, onu monoton hayatından alıp her zaman istediği renkli dünyaya adım adım götürmüştür. Sevdiği resimlere çizdiği o şeyleri, artık sadece tek başına düşünmek zorunda değildir. Hayatı daha anlamlıdır. Esas oğlanın sevdiği bir öğretmen vardır. Onu da kız gibi sever. Bu öğretmen de bir kadındır. Güzelliği ve bilgeliği çocuğu etkiler. Çocuk da öğretmeni etkiler çünkü diğer öğrencilere kıyasla daha olgun, kibar ve ne dediğini bilen biridir. Bu yüzden onu bir müzeye götürür. Çocuk bunu kabul eder, birlikte giderler. Peki ya sonra? Kurtarıcılara tek bir sahneden bakarız. Sadece bizi kurtaran idealize bir ışıltıdır onlar. Yüzleri yoktur, aynen önceleri ve sonraları olmadığı gibi. Sadece kafamızda kalırlar ve gerçekten bildiğimiz bir şey varsa onlar iyilerdir. Mükemmellerdir. Peki ya sahneden sonra ne olur? Gerçeklik baş gösterir. Asla ummadığımız şeyler olur, tokat gibi çarparak. Kız ölür. Onu köprü öldürür. Tehlikesi, her şeyiyle o yapar. Nedeni hızlıca atlanır, cenaze gelip geçer. Resmen artık, gerçekliğe uyanmışızdır ve ilerleyen zaman tutulamaz. Sessizdir, düşüncelidir ve sevgi doludur. Bu esas oğlan işte. Ama ağlama sırası geldiğinde herkes ağlar. Sanki tüm hayatı boyunca vermediği değeri ona hayatının en üzgün gününde veren babasının soğuk duvarları yıkmayı başarıp ona tüm sevgisiyle sarılması sırasında ağlayan çocuğumuz gibi, tıpkı izlerken ağlayan biz gibi.

chanos 5 months ago

Monster

Masayuki Kojima

29 Gönderi

“Eğitim nedir? Eğitimin amacı topluma uyan bir insan yaratmak değil midir? Toplumun ihtiyaçlarını karşılayan bir insan yaratmak için nasıl bir eğitim verilmelidir? Eğitim bir deneydir.” – Mihail Petrov, Monster

chanos 5 months ago

Deadpool & Wolverine

Shawn Levy

103 Gönderi

KAN, VAHŞET, DEHŞET VE DEADPOOL POPOSU ~Filmde Neler Var? •Kan, Vahşet, Dehşet •Hype •Güzel Şarkılar(bkz.Madonna) •Deadpool'lar(evet "-lar") •Deadpoolseksüel bir Gay •4. Duvar Yıkımı(Duvar kalmadı artık yıkmaktan) •Klişeleri eleştirmekten doğan bir klişelik ~Neler Yok? •Mantık(p,q,r, anasını hiçbiri) •Devlet B*hçeli(Büyük kazanç)

chanos 7 months ago

Erol Ergün adlı yazarın "Son Pişmanlık Fayda Eder" diye bir çocuk kitabı var, pek çocuk kitabı diyemesem de o şekil gibiydi. Şimdi baktım yazarına. Niye aklıma geldi bilmiyorum ama sevdiğim için belki unutmamış olabilirim. Bir daha o kitabı görmedim zaten.İlkokulda…devamı

chanos 7 months ago

Bir Kadın Bir Ev Bir Roman

Wilhelm Genazino

1 Gönderi

Şöyle kısa, öylesine, çok bir şeye bulaşmadan yeni doğmuş bir yazar gibi, betimlemeri aşırı uzatarak değil de sayısını çoğaltarak yapan, olayların üzerinde duygusal olarak çok durmayan ama yine de insanı biraz da olsa duygulandıran, okurken hayattan bir parçayı sanki, o…devamı

chanos 7 months ago

İnsanlığımı Yitirirken

Osamu Dazai

139 Gönderi

Osamu Dazai'nin intihar kitabı dersek... Olmaz. Osamu Dazai değil bu adam, Şuuci Tsuşima ve kitabın içindeki yine aynı ama başka bir adam, Yozo... Türkiye'de oldukça tanınan bir Japon yazar. Japonya'da ise biraz daha kötü şöhretli olsa da hâlâ büyük bir…devamıOsamu Dazai'nin intihar kitabı dersek... Olmaz. Osamu Dazai değil bu adam, Şuuci Tsuşima ve kitabın içindeki yine aynı ama başka bir adam, Yozo... Türkiye'de oldukça tanınan bir Japon yazar. Japonya'da ise biraz daha kötü şöhretli olsa da hâlâ büyük bir değer olarak kabuk ediliyor. Çok fazla yapıma ilham kaynağı oldu. Özellikle anime izleyicileri "Bungou Stray Dogs" animesinin başkarakterlerinden birinin isminin Osamu Dazai olmasından bilecektir. Osamu Dazai, tam dört kez olması lazım, intihara kalkışıyor. Belli bir dönem akıl hastanesinde yatıyor. Bir kez sevgilisi ile intihar girişimi deniyor; sevgilisi ölüyor, kendi hayatta kalıyor. Evlatlıktan reddediliyor. Ailedeki siyasetçi olma geleneğine karşın, o yazar oluyor. Neredeyse her romanını kendinden izleri, yalnızlığı ve anlamsızlığı ile suluyor. Çok fazla kadınla beraber oluyor, pek azını seviyor, sayıyor, hatırlıyor. Mutlu gözükmeye çalışıyor; ancak asla mutlu olamıyor. Yalnızlıktan ki; acı çekiyor. Biraz kafa kafıştırıcı gibi gelmiş olabilir. Aslında gerçekten ismi Şuuci Tsuşima. Osamu Dazai ise onun tarafından yaratılan bir edebi karakter.Kısmen yaşamış olduğu hatıratlar, kısmen doldurduğu anlar; Osamu Dazai adındaki, yarı kurgusal bir yazarı oluşturuyor. Yozo ise romanda Osamu Dazai'yi ve bundan dolayı Şuuci Tsuşima'yı temsil eden kahraman. Bu kitap bir romandan ziyade otobiyografiye benzese de bir otobiyografi denemez. Bunun nedeni her ne kadar Şuuci Tsuşima'nın yaşadıklarıyla paralellik göstermesini bırakın çok yakınından geçse de doldurmalar ve eklentilerle dolu olduğundan "ben roman" denilen başka bir tarzda görülüyor. Romanın içeriği bir anı deposu gibi, farklı hatıratlar üzerinden bir otobiyografi düzeninde ilerliyor sanki ancak roman, bir otobiyografi kadar detaya girmiyor. Bundan ziyade "ne" sorusununa cevaplar veriyor. Yaptıklarından birkaç parça anlatıyor bir günlük gibi ve geçiyor, anlatıyor ve geçiyor. Kendi içsel durumuyla birleşen bu "ne" ler ile aslında oldukça akıcı bir şekilde okunuyor roman. Kitabın bu baskılarında olması lazım -hepsinde var mı bilmiyorum- son sözde kitap hakkındaki bazı incelemeler ve Şuuci Tsuşima'nın hayatı ile kitabın kahramanı Yozo arasındaki ilişki verilmiş. Orada da geçtiğine göre; bu Osamu Dazai ya da Şuci Tsuşima'nın romanlarının hepsi, uzun bir intihar notu olarak görülebilir. Kendisinin son tamamlanmış romanı olan "İnsanlığımı Yitirirken"den sonra ise yarım kalan "Güle Güle" diye bir kitabı var. Bir nevi bu kitabını da son intihar denemesindeki başarıyla tamamlıyor. (Şuci Tsuşima birkaç kez intihar etmeyi deniyor zaten. 1948 yılı olması lazım -bu kitabın yayımladığı yıl- intihar girişimi -sanırsam onun için artık bir başarı denebilecektir- başarıyla sonuçlanıyor.) Yazarla ilgili-en azından Şuci Tsusima yerine kitabın anakarakteri "Yozo" yu anlatabiliriz ki roman onun üzerine kurulu- daha fazla şey anlatmayalım. Roman üzerinden ilerleyelim. Roman Şuci'nin kendisine yarattığı Yozo karakteri üzerinden, anılar ile ilerliyor. Kitapta bunlara "birinci hatırat, ikinci hatırat..." şeklinde isimler veriliyor. Yozo'nun çocukluğundan başlayarak yetişkin hâline ve tüm bu durumlar içerisindeki psikolojisine, Yozo'nun içindeki karakterinin sosyal hayatındaki karakterinden nasıl farklı olduğuna giriyor. Onun arkadaşlarına, birlikte olduğu kadınlara dair birçok anı ve bunlar için kendi yorumunu alıyoruz. Yorum dediğime bakmayın, öyle akıcı ve sade cümleler arasına bazen öyle şiirsel bir anlatı ekliyor ki her sayfası edebiyatın bir şuuru olduğu belli bir koku kokan Rus romanlarından ziyade, daha az verildiğinde daha özlü bir his bırakan kelimeleri ile bu roman, ben de daha çok yer edindi. En azından genellemeler ile bunu söyleyebilirim. Ancak tabii ki burada Rus romanlarını küçümsemiyorum, aksine Rus romanlarını yüceltiyorum. Ağır bir edebi dilden ziyadeyse bu kitapta bulacaklarımızı ve bunun da nasıl güzel bir tat vereceğini söylüyorum. Akıcılığı bozmadan, insanı yormadan, doğal bir şekilde okuyabiliyorsunuz bu kitabı. İşte işin özü de burda. Biçim dışına çıkalım, olayları anlatma biçimine odaklanalım. Odaklanalım ancak; bu roman da kafanız karışabilir. Okurken bazı yerlerde bir boşluk hissedebilirsiniz. Sanki "Burada birkaç cümle daha sallasa olmaz mıymış?", "Ne ara buraya atladık?" diyeceğiniz birkaç yer olacaktır elbet. Bu noktalarda, kitabın bazı yerleri kafa karıştırıcı gibi gelebilir. Bunu da söyleyebilirim ancak bunun gerçekten büyük bir biçimde olduğunu direkt olarak hatırladığım tek bir yer var, o yüzden okunuş babında bir sıkını yaratmayacaktır. Peki bu adam, bu roman ne anlatıyor? "İnsan hayatı karşılıklı olarak kandırılıp hiçbir şeyin farkına varmadan birbirlerini incittiği ve bu tuhaflığın bariz bir şekilde ortada olduğu örneklerle dolu. Ancak benim karşılıklı kandırılmayla bir ilgim yok. Ben soytarımla birlikte sabahtan akşama kadar insanlara rol yapıyorum. Benim kitaplarda yer alan davranış kalıpları ve etik anlayışlarla pek bir alakam yok. Ben rol yaparken neşeli bir şekilde yaşamaya devam ediyorum. Yoksa yaşama öz güvenine sahip insanları anlamam mümkün değil." Kitapta geçen herhangin bir söz zaten oldukça derin olabiliyor. Ancak yukarıda yazanları özellikle seçtim; çünkü bu karakteri harika anlatıyor. Yozo'nun soytarı adını verdiği bir sahte kişiliği bulunuyor. Bu kişilik onun günlük hayatında, insanlarla etkileşimlerinde kullandığı bir araç. Kendisini insanları yeterince sevemeyen biri olarak görüyor Yozo. Ona göre insanlar ile arasında bir güvensizlik ya da belki de anlayamadığı bir duvar var. Okulda saygı görüyor, seviliyor, insanları yazdığı şeylerle güldürüyor. Ancak kendi içinde bunların hiçbiri neredeyse umrunda değil. O içinde hiç mi hiç gülmüyor, asla yaşamak denilen insansı özelliği anlayamıyor. "İnsan yaşamı denen mefhum hakkımda hiçbir fikrim yok." Yozo'nun hatıratlarında onunla ilgili harika örnekler var. Kendisinin tuhaflığını açıklıyor bu hatıratlardaki birkaç anıyla. Çocukluğun vediği ilginç hayal gücü ile düşündüğü şeyleri, insanlara bakış açısını ve onlardan nasıl kopuk olduğunu görüyoruz. Kitabın harika ve bir o kadar da dramatize bir ismi var, "İnsanlığımı Yitirken" diye. Barizce anlıyoruz ki bu kitap depresif bir adamın, depresif birinci ağzıyla dolu. Herif o kadar da yazmış,"insanlığımı yitiriyorum, bir şeyler yanlış bende, olmam gereken kişi miyim bilmiyorum" diye resmen kapağına. Ancak kitabın başından beri, Yozo insan gibi hissetmediğini ve onlar gibi olamadığını da anlatıyor. Yani başında hangi insan vardı ve hangi insanı yitirdi? İnsanlarla konuşmak için kullandığı geçici soytarı karakteri giderek sönüyordu. İçinden çıkan boş bir yürek, daha da yükseliyordu. Belki de o da biliyordu ki dışında sakladığı o kabuk kırılmaya başladı, insan kabuğuydu o. Onlar gibi olmaya çalışan ve onları kendi akıl oyunlarıyla yaptığı aptallıklarla güldüren, kadın denen o narin yaratığa yaklaşmasını sağlayan "soytarı", giderek çözüldü ve içindeki anlamsızlığa ayna tutan bir diğer yaratık daha da inatla çıkmaya çalıştı dışarıya. İşte buydu. İçinde insan olmayan bir şey vardı. O ne kadar baskılarsa baskılasın, isterse morfin iğneleri vurulsun, isterse gece gündüz içsin -ki öyle yapıyor- bu adamı bastıramıyordu. Galiba o kabuğun çözülmesiydi insanlığını yitirişi. Bilemeyiz; belki de o kadar da karmaşık değildi, sadece basitçe bir kelime oyunuydu ya da onun ölümünün habercisi, güzel bir harmoniydi. Spoiler denen şey kitaplarda da olabilir, burada da ondan olabilir: Bu adam yalnızdı. Etrafında ne kadar insan olursa olsun, ne kadar kadın onu severse sevsin yalnızdı. Hayatı anlayamıyordu ve insanlara karşı büyük bir ilgisi yoktu. Doğru düzgün sevdiği kimse olmamıştı. Okulu önemseyemiyordu, saygı görmenin tuhaf rahatsızlığı içerisindeydi orada. Kadınların kendilerini pek anlatamadığını düşünüyordu, onları gizemli yaratıklar gibi algılıyordu. Güldürüyordu, onlara karşı kendini sevdiriyordu ancak kadınlar da erkekler gibi onun için yakın olamayacak bir duvardı, belki de daha da fazlasıydı bu erkek güruhundan. Neticede her şeyin sonunda dönebileceği ailesi de kalmıyordu. Onlarla pek iyi geçindiği söylenemezdi. Küçük hâli ile onlar için ciddi buzları eriten sahte bir şaklaban, büyük hâliyle ise bir evlatlık reddi alabilecek kadar büyük bir hayal kırıklığı olmuştu. Yine de ailesinden değer görmüyor değildi. Kendisi de yüzsüz denemese bile onurlu sayılmayacak bir insandı. Onlardan para istedi, istedi ve istedi. İntihar girişimi sonrası-ki tanıştığı ve geçici süreyle hoşlanmaya benzer bir hissi ilk defa onda hissettiğini söylediği bir kadınla yaptı intiharı; kadın öldü, o hayattaydı.- bir tanıdığında kaldı ve bu onu oldukça rahatsız etti. Buna rağmen bir şey yapmıyordu. Ancak bir yorgan altı sözü gibi sözüyle, pek bir şey anlatmayı beceremeyen Dil Balığı'nın -yakınının lakabı bu- sayesinde ya da belki onun yüzünden bir değişim oldu. Evden kaçtı, işler belki de daha da berbat oldu. Karükatürist oldu, evlendi ve nice karamsar düşüncelerini bize anlattı, nice karanlık şeyler yaşadı. Kendini hiçbir zaman değiştiremedi. Bunu isteyecek bir kabiliyeti yoktu, zira bunu isteyecek birisi, bu kadar acı çekmeye devam eder miydi? Bilinmez, belki de Yozo istemiyorsa bile Dazai istemiştir. Ancak kurtulmanın imkânsızlığı, imkânın varlığından geniş olunca bir şeyler size daha büyük gelecektir. Kendisini değiştirmedi. Değiştiremedi; ancak: " 'Parya' diye bir kelime vardır. İnsan toplumunda bu kelime; başarısızları, ezikleri, ahlâksızları belirtmek için kullanılır. Ben doğduğumdan beri kendimi parya gibi hissettim ve toplumun da böyle damgalanmaya layık gördüğü biriyle tanıştığımda her zaman derin bir şefkat duygusu hissederim. Şefkatim o kadar derindi ki bazen kendimi ona sessiz bir hayranlık duyarken yakalarım." Ancak kendisi gibi olan insanlara hayranlık duydu. Onlar, toplumun dışında olanlardı.

chanos 9 months ago

Av

Craig Zobel

45 Gönderi

Bu filmin yeterince değer görmeyen bir özgünlüğü var. Hikâyenin hangi karakterle devam edeği hakkında, özellikle ilk yarısında, hiçbir fikriniz olmuyor. Ayrıca hikâye doğrudan aksiyonla ve başıboş anakarakterlerle(!) başladığından olayların seyri daha da karmaşık oluyor ve merak duygusu daha da artıyor.…devamı

chanos 9 months ago

My Liberation Notes

Park Hae Young

33 Gönderi

Kasvetli, melankolik, iç karartıcı, neşelendirici, hüzünlendirici, romantik bir asmr dizisi. Şaka bir yana arkadaşlar ben bu diziyi sevdiğimi hatırlıyorum. Hepsini izlememiştim ama uzun zamandır (birkaç dakika) dizinin ismini unuttuğumdan onu arıyordum. Tuhaf bir şekilde ismini unutsam da dizideki-izlediğim kadarı- birçok…devamı

chanos 9 months ago

Ruhların Kaçışı

Hayao Miyazaki

234 Gönderi

+Senaryosuz bir film yazsak olur mu? -Nasıl olsun canım, o zaman ona film denir mi? +Peki ya hayal gücümüzü kullansak? -O zaman bir Sprited Away çekelim. Ustanın en iyi eseri derler ama ben hepsini aynı derecede seviyorum nedense. Öyle büyük…devamı+Senaryosuz bir film yazsak olur mu? -Nasıl olsun canım, o zaman ona film denir mi? +Peki ya hayal gücümüzü kullansak? -O zaman bir Sprited Away çekelim. Ustanın en iyi eseri derler ama ben hepsini aynı derecede seviyorum nedense. Öyle büyük bir değer bırakmıyor bende itiraf edeyim ama izledikçe mutlu oluyorum, belki sonra yine izlerim diyorum. Bence bir insan için bu tür duygular yaşamak da kendisine değer katması kadar önemli. Bir de hayal gücü var işin içinde. Hayal gücünü öyle bir kullanacaksın, öyle bir yedireceksin ki ağzımızı açarak biz de tamam diyeceğiz ve fantastik bir dünya içerisinde kaybolacağız. Tek Oscar kazanan animedir kendisi.(Ekşi Sözlük tarzı bir yazım oldu ancak büyük harfle başladım, bu yüzden biraz bozuldu.) Kendisi dedim de bu işin içindeki herkes filmin kendisi oluyor ödül aldığında. Filmi sevenler de alıyor o ödülü. Çünkü beğendikleri bir iş o kadar başkası tarafından da beğeniliyor, övgü alıyor. Konudan bağımsız, film arama kısmına bakıyorum, rastgele bir film bakıp yorumunu yazıyorum buraya. Daha çok bir günlük gibi oluyor. Ya da belki de bu bilgi aktını kendime yapıyorum gibi hissediyorum. Sonuçta insan ne kadar çok şey öğrenirse öğrensin, ne kadar çok şey izlerse izlesin ve okursa okusun yine de onları paylaşmadıkça bilgi olmuyorlar. Daha da çabuk unutuluyorlar ve sadece izlerken aldığın anlık zevki anımsıyabiliyorsun. Halbuki onu verecek daha farklı alanlar var zaten. Sanatın işi bu olmamalı bence. İşte bu yüzden bu tür siteler oldukça yararlılar. Kimse Raf'tan bir Letterbox olmasını istemiyor, hatta itiraf edeyim, ben bundan bir parça bile istemiyorum. Sanat ideolijileri inceler ve sanat eserine dağıtır ancak propoganda yapmaz ya da birkaç elit gurubun kendi küçük ve ıssız adalarında oynadığı renksiz ve soluk poker oyunu da olamaz. Letterbox bana bunları andırıyor. Yine de ön yargıma bakmayın, her film sitesini kullanabildiğiniz kadar kullanın. Eğer siz de bu tür şeylerden şikâyetçi oluyorsanız ayrılın, yapabilecek tek şey olarak o kalıyor çünkü. (Konu dağıldı kusura bakmayın.) Filme geri dönelim, bitirelim. Animasyon izleyin, izlettirin. Kimse çocukluğunu tamamlamadan yetişkin olmamalı. Bu hem doğaya hem de insana hakaret. O yüzden de Sprited Away'ı izlemenizi öneririm.

chanos 9 months ago

Yeraltından Notlar

Dostoyevski

195 Gönderi

Yer Altından Birkaç Not "Ben hasta bir adamım... Gösterişsiz, içi hınçla dolu bir adamım ben." Harika bir giriş cümlesi, bir kitap böyle başlıyorsa devamında yazılacakların büyüsüne kapılmamak elde olmaz. Dostoyevski'nin gerçekten var olan, saf bir edebi dili var. Her noktaya…devamıYer Altından Birkaç Not "Ben hasta bir adamım... Gösterişsiz, içi hınçla dolu bir adamım ben." Harika bir giriş cümlesi, bir kitap böyle başlıyorsa devamında yazılacakların büyüsüne kapılmamak elde olmaz. Dostoyevski'nin gerçekten var olan, saf bir edebi dili var. Her noktaya sanki, ne geleceğini tam olarak biliyor ve o kelimeyi yerleştiyor. Bunun için çevirmenlere de teşekkür etmek gerekiyor galiba. "Gösterişsiz, içi hınçla dolu...". "Öyle bir adam...". Hınçla dolmak tam olarak ne demek? Hınç değil miydi sanki, öç almak isteyen bir adamın duygusu? Sözümona, Dostoyoevski kimden öç alıyor? Basitçe bir insandan mı, zamana karşı geçmişten mi yoksa belki de kibir dolu içinden mi? ... "Ama sevgili okuyucularım, asıl hıncımın nereden geldiğini biliyor musunuz? Durumumun püf noktası, bütün rezilliği de burada ya... Benim asıl kızdığım şey, sinirli anlarımda bile içimde bir öfke ya da hıncın bulunmaması, bütün cartcurtları yalnız gönlümü hoş tutmak için yapmamdı. Öfkeden ağzım köpürmüşken biri biraz gönlümü alsa ya da önümde bir bardak çay sürse hemen yelkenleri suya indirirdim. Bununla da kalmaz, ona karşı yakınlık duyardım; ama sonra kendime kızar, utancımdan birkaç ay uykularımdan olurdum. Yaratılışım böyleydi işte." Aslında bahsettiği özel bir durum Dostoyevski'nin. Birçok insan için daha da özel. Duygularını yaşayan insanlara diyorum ki bir süre salın onları, bırakın dolaşsınlar. Sonra etrafa bakın iyice. Hükümete olan garezini hatırlayın, yan komşu gürültü yaptı diye öfke duymaya çalışın ya da belki bir kızı seviyor zannettiyseniz ama o size hiçbir cevap yolu vermiyorsa hüzünlenmeye çalışın.Bunların hangisi sizin içinizden gelmiş olacak? Mesela size tebessümle küçük solgun çiçeklerini satmaya çalışan, yüzü daima gülen bir teyzenin samimiyetiyle aldığı parayı gördüğünüzde hissettiğiniz mutluluk gibi, saf ve temiz mi olacak? İşte bir insan ki duyguları karmakarışık velhasıl belki de salınıp gitmişse oraya buraya, o insan için duygular, dostumuzun dediği gibi olacak. Duygularını bulamayacak, resmen tiyatro oynar gibi oynayacak onlar yerine. Ancak hiç beklemediği bir anda, o duygulardan biri fışkıracak içinde. Belki bir gece yarısı, tırnaklarını yiyecek durmadan. "Benim nasıl bir adam olduğum da belli değil: Ne ters bir adamım, ne uysal; ne alçağın biriyim, ne onurlu; ne kahraman, ne de korkak... Kendi köşeme çekilmişim; zeki insanların önemli bir iş tutmayacakları, iş tutanlarınsa aptal oldukları gibi kin dolu, boş bir avuntuyla günlerimi doldurup gidiyorum." Bir sanatçı olsam kendimi bu şekilde tarif ederdim. Bu parçada girdiği gibi, "ne olduğu belli olmayan"; ancak izleyen... Zeki insalar hakkında da konuşuyor. Onların iş tutamayacağını, asıl iş tutanların aptallar olduğunu söylüyor. Bu tabii ki genel olarak doğru olamaz. Zeki insanlar için en azından dünyada belirli yerler hazırdır. Ancak bu dedikleri şöyle anlaşılırsa doğru olabilir: Şanssız zeki insanlar iş tutmaz, şanssız aptal insanlar iş tutar ve aptallar şanssız olsalar bile zekilerden daha şanslıdır. Şanssız zekilerse her şeyi bildiklerini, ona rağmen dünyada istedikleri yerde olmadıklarını düşünürler. Bu haksızlık değil de nedir? İkiden sonra üçün geldiğini bilmeyen adamlar politikacı, başkan, bürokrattır. "Ancak ben zekiyim, neden yerim yok?" Dostoyevski'nin yarattığı Yer Altı Adamı da bu şekilde düşünüyor.(Tabii ki bu adam Dostoyevski'nin bir yan versiyonu, Dostoyevski kendinden karakterlere çok şey katar.) Bu sorunun cevabı için belki de kitabı daha fazla kurcamalısınız. "19. yy insanı en başta iradesiz olmalıdır, böyle olmak onun boynunun borcudur; iş beceren, iradeli adam aptal, dar kafalıdır. İşte benim kırk yıllık yaşamımda vardığım sonuç! Kırk yaşımdayım artık; şaka değil, kırk yıllık koskoca bir ömür, yaşlılığın ta kendisi! Kırkından fazla yaşamak ayıptır, aşağılıktır, ahlaksızlıktır. Kim yaşar kırkından fazla? Haydi, bana açıkça, elinizi vicdanınıza koyup söyleyin! İsterseniz ben size açıklayayım: Aptallar, namussuzlar yaşar kırkından sonra." Kırk yaşın daha da öncesi, belki otuz-otuz beşli yaşlar artık, insanlara orta yaş krizinin sokunduğu yaşlar oluyor. Sonuçta yaşamın yarısına geliyorsanız bunu normal karşılamalıyız öyle değil mi? En azından otuz yaş ve kırk yaş arasını, bunalım açısından normal karşılasak da sonrasında daha özgür yaşamaz mıyız? Dostoyevski böyle düşünmüyor, tabii ki biz Yer Altı Adamı diyelim. Ona göre kırk yaş yaşamak için yeterliymiş! Aslına bakarsanız, o dönemdeki yaş ortalaması daha düşüktü, tam bilemiyorum ama sağlık koşullarının yetmiş beşe izin vereceğini zannetmiyorum. Örneğin o zamanlar Rusya'da muhtemen sokak köşelerinde, akciğer enfeksiyonundan ölen herhangi biri olması, o kadar da anormal gelmiyordur. Ancak Yer Altı Adamı bunu biyolojik nedenlerde söylemiyor, ona göre insan az yaşamalıdır ve bunun nedeni yaş ortalaması, hastalıklar vb. değildir. Aslında bu, geçmişe bir özlem, geleceğe ise "gelme, gelirsen ben de her şeyi bitiririm. Ben olmazsam benim için gelecek de olmaz." şeklindeki bir düşüncedir. Aslında pek bu parçada belli etmese de Yer Altı Adamı, geleceğin o puslu belirsizliğinden korkar. O zamanın insanına iradesiz der, halbuki kendisi iradeli midir? Bir şey yapmak için uzun bir zaman bekler ve hiçbir şey yapamaz, yapmaz. Hiçbir şey! Neyin doğru, neyin yanlış, neyin ne olduğuna o kadar kafayı takar ve iradesi adına öyle iyi bir karar vermek ister ki sonunda bir belirsiz yola doğru yol alır. Çünkü diğer yolları seçemez bu "iradeli" adam. Herkesi iradesilikle suçlayan bu adam, hiçbir yolu seçmeden belirsizliğin kapattığı ve yan yolları bile olmayan tek çıkışlı karanlık bir yolda yürür. ... "Baylar, yemin ederim, her şeyi fazlasıyla anlamak bir hastalıktır, hem de tam anlamıyla, gerçek bir hastalık." Bu dediğine katılmayan var mıdır? Ancak buradaki sorun bu anlama diye kast ettiği şeyin, duygusal ve empatik bir anlama oluşudur. Elbet ki buna yakın olan birkaç felsefi anlama da olabilir. Ama dediğim gibi bunlar da duygu temellidir ve oldukça özneldir. Örneğin Yer Altı Adamı burada "Karadeliklerin içinde ne var ve karadelikler nereye çıkıyor ya da kuantum boyutunda klasik fizik anlayışıyla örülmüş beynimiz nasıl bir algılama gerçekleştirir?" gibi soruların ve bunlara verilen cevapların anlanmasından bahsetmiyor, daha çok "Sen şu kolyeyi bugün taktın ancak dün takmamıştın. Dün çok yorulduğunu söylemiştin. Ancak bana her zaman seni her şeyden çok önemsiyorum demiştin, o zaman neden dün takmadın?" gibi bir soru ya da belki de "Sonu görebiliyor musun? Yaşamın, insanın, bilincin belki de bu yüzden her şeyin... Sonunu görebiliyor musun?" tarzı sorular olabilir. Oldukça felsefi de olabilir, olursa da duygu yüklü olur, sadece bir endişe de olabilir. Yer Altı Adamı, her şeyi anlamak derken bundan bahsediyor. Aslında zaten Yer Altı Adamı'nın öznel bir anlamadan bahsettiği çok açık. Yine de bunu örneğe dökmek istedim. Ayrıca Yer Altı Adamı bunu bir hastalık olarak görüyor. Bu çok da yanlış değil. Verdiğim örnekler iki adetti. Bir tanesi kaygı üzerine, bir diğeri ise depresif bir felsefi anlayış üzerineydi. Her ikisi de bazı psikolojik yaklaşımlarla anlaşılabilir. Dediğim gibi, Yer Altı Adamı kaygı ve endişe dolu bir halde. Kimseyle tam olarak komuşamıyor çünkü kimse onun gibi değil. Kimseye tam olarak öfkelenemiyor çünkü onun öfkesi gerçek bir duygu değil. Kimseyi gerçekten önemsemiyor ancak her dediklerini takıntı ediyor ve sayıyor çünkü onun istediği şey insanlarla anlaşmak değil, konuşmadan kalmak. Çünkü ona göre zaten her mutlu şey mahvoluyor, her şeyi bozan bir zevk var. Sinsi bir zevk bu. Yer Altı Adamı da ondan korkuyor. Her şeyi mahvetmenin verdiği hazdan...Bir vesveseden daha fazlası, gerçek bir zevk bile değil. İşte bunu daha iyi anlamak için kitabın tamamını okumalı, hatta gerekiyorsa tekrardan okumalısınız.