Spoiler içeriyor
Cahit zarifoğlu'nun Hikayeler kitabında bir adam iç içe olan dokuz çadırın içine giriyordu. Ne zaman bir konu hakkında düşünmeye başlasam bu adammış gibi hissederim kendimi. Boğuluyormuş gibi. Sanki okyanusun en dibindeyim ve kafamın üstünde milyonlarca metreküp hacminde suyun ve atmosferin…devamı
Web yapım aşamasındadır.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
Montaigne- Denemeler- Son
KİTABI OKUMADAN OKUMAMANIZ ÖNERİLİR
DEĞİŞEN DİL VE İNSAN
"Kitabımı az insanlar ve az yıllar için yazıyorum."
HER ŞEY MEVSİMİNDE
Bir bebek doğduğunda hem fiziksel hem psikolojik gelişimi devam ediyordur. Bunun üzerine geldiği yeni dünyayı tanıma eklenir. İlk…devamıMontaigne- Denemeler- Son
KİTABI OKUMADAN OKUMAMANIZ ÖNERİLİR
DEĞİŞEN DİL VE İNSAN
"Kitabımı az insanlar ve az yıllar için yazıyorum."
HER ŞEY MEVSİMİNDE
Bir bebek doğduğunda hem fiziksel hem psikolojik gelişimi devam ediyordur. Bunun üzerine geldiği yeni dünyayı tanıma eklenir. İlk olarak dünyayı algılayışta aile etkin olur. Sonrasında onlardan farklı düşünmeye başlasak da onların penceresinden bakmaya tümüyle engel olamayız. İlk öğrendiğimiz bilgilerde biz yokuzdur. Kendimizi kitaplarla, arkadaşlarımızın, öğretmenlerimizin, film karakterlerinin fikirleriyle harmanlarız. Gençlik evresine geldiğimizde artık sorgulama başlar ve biz fikri anlamda var olmaya başlarız. Hedefler koyarız ve gelecekteki bizi zihnimizde oluştururuz. Fiziksel gelişimimiz bu evrede de devam ediyordur. Yetişkinlik evresine artık biyolojik olarak yapım ve yıkım eşitlenmiştir. Fiziksel olarak gelişimin tepe noktası gençlik olsa da fikri anlamda üretkenliğin tepe noktasının yetişkinlik olduğunu düşünüyorum. Yaşlılık evresinde artık Montaigne' nın dediği noktaya varıyoruz:
" Yeni umutlara düşmekten, yeni işlere girişmekten kaçınıyorum; bıraktığım her yeri son defa selamlıyorum; benim olan her şeyden her gün biraz daha elimi çekiyorum."
RUH EŞİTLİĞİ
" Bizi işe süren, işten alıkoyan sebepler, onlar için de aynıdır. Bizi komşumuzla kavgaya sürükleyen sebep, hükümdarları savaşa sürükler; uşağınıza dayak atmanıza sebep olan şey krala bütün bir milleti mahvettirebilir. Onların istekleri de bizim kadar sudandır, ama kudretleri daha fazladır: Kral da dilenci de aynı iştahla acıkırlar."
DÜŞÜNCE GELENEKLERİ
" Herkesin konuştuğu gibi konuşmayı öğreniriz, herkesin düşündüğü gibi düşünmeyi de tanıtma örgüsü ile birlikte benimseriz; içimize yerleşen bu sağlam örgüyü artık sarsamayız, doğruluğundan şüphe edemeyiz."
KİTAPLAR
" İki alışveriş(dostluk ve aşk), rastlantılara ve başkalarına bağlıdır, biri aramakla bulunmaz kolay kolay, öteki yaşla solar gider. Onun için hayatımı doldurup doyuramazdı onlar. Üçüncü alışveriş kitaplarla kurduğumuz ilişkidir ki daha sağlam ve daha çok bizimdir."
" Rahatımı kaçıran bir saplantıyı başımdan atmak için kitaplara başvurmaktan iyisi yoktur; hemen beni kendilerine çeker, içimdekinden uzaklaştırırlar. Öyleyken, onları yalnız daha gerçek, daha canlı, daha doğal rahatlıklar bulamadığım zaman aramama hiç de kızmaz, her zaman aynı yüzüyle karşılar beni."
SAVAŞ ÜSTÜNE
ÖFKE ÜSTÜNE
" Öke kendi kendinden hoşlanan, kendi kendini şişiren bir hırstır. Hepimizin başına sık sık gelir: Bir şeye yanlış yere kızarız, bize aldandığımızı ispat eden kanıtlar getirirler; bu sefer de doğrunun kendisine, suçsuzluğuna içerleriz."
HER ŞEYİN GÖRECELİĞİ
" Demek öyle biri lazım ki bütün bu hallerin dışında olsun, insanların sordukları hiçbir şey kendiyle ilgili olmasın."
EĞİTİM VE HALK
"Bırakın çocuklarınız halkın ve tabiatın kanunları içinde büyüsün; aç kalmasını, güçlüğe göğüs germesini öğrensinler; hayatın yetkinliği onlar için gittikçe çoğalmasın, azalsın."
PEŞİN VE KESİN YARGILARA KARŞI
" Düşüncelerini kafa tutarak, buyruklar vererek ortaya koyanlar akıldan yana güçsüz olduklarını belli ediyorlar."
ÖLÜME HAZIRLANMA
" Çoğu zaman ölüme hazırlanma ölümün kendisinden daha fazla azap vermiştir insana."
" Gideceği limanı bilmeyene hiçbir rüzgardan hayır gelmez."
_____________________________________
Yaşam, büyülü bir yolculuk. Kimisi muazzam bir şatoda yoğrulur hayatın yumruklarıyla, kimi bir durakta minibüs beklerken. Montaigne muazzam bir şatoda yaşıyormuş. Babası varlıklı olsa da hayatın yalın haliyle tanışması için onu normal bir ailenin yanına vermiş. Monteigne bu yüzden sürekli " ah keşke kasabadaki bir manavın diliyle konuşabilsem" minvalinde cümleler kurar. O her iki kesimi de gözlemlemişti ve kendisinin tüm insanlığın aynası olduğunun farkına varmıştı. Aslında tüm insanlığın sancısı aynıydı. Bu yüzden kendine döndü ve hepimizin kendine dönüş silsilesini başlatmak istedi. O kendince cevaplar verdi şimdi sıra sizde.
Hayat o kadar garip ki yüzyıllar önce ölmüş bir insanla kitaplarda konuşabiliyor, belki hiç varolmamış bir karaktere aşık olabiliyoruz. O bize şatodan sesleniyor biz ona gardan cevap veriyoruz. Kimseyle konuşamayacağımız, söyleyemeyeceğimiz şeyleri kitap karakterleriyle konuşuyoruz. Bizi minübüste bir şeyler yazmaya itiyor örneğin.
Neyse bu kadar büyülü sözler yeterli. Haydi sizler de biran önce Montaigne ile tanışın! Ama direkt onun söylediklerini benimsemeyin. Sizler de Montaigne olun. Çünküüüü neden olmasın? En azından olmaya çalışırız.
Spoiler içeriyor
Zincir reaksiyonu başladı.
Yok oluşa doğru gidiyoruz, belki de hiç var olmadan. Hepimiz birer figüranız, sahneden geçip giden.
Zincir reaksiyonu başladı.
Aslında hiç değişmedik. Hâlâ oyunlardaki küçük çocuklarız herbirimiz. Hani kendinde olmayan oyuncağı çekip alır ya çocuklar ya da kendi…devamıZincir reaksiyonu başladı.
Yok oluşa doğru gidiyoruz, belki de hiç var olmadan. Hepimiz birer figüranız, sahneden geçip giden.
Zincir reaksiyonu başladı.
Aslında hiç değişmedik. Hâlâ oyunlardaki küçük çocuklarız herbirimiz. Hani kendinde olmayan oyuncağı çekip alır ya çocuklar ya da kendi istediği olmadığında ortalığı ayağa kaldırır, biz de o misaliz işte, savaşlar da sömürgeler de.
Her buluş, bir yok oluş ve sonun başlangıcı.
Oppenheimer da bir figürandı yalnızca, bir sulu göz. Çocuğun oyuncağını kaptırmamak için attığı bir çığlıktı.
Farkındaydı büyük enerjinin. Kafasında bir sürü teori. Yalnızca kurtulmak istiyordu bu sancılardan, kafasındaki bombardımandan. Bomba sahnesine kadar Oppenheimer' ın zihni öyle gürültülüydü ki ilk denemedeki sessizlik onun zihninin dinginliği gibiydi. Sonra farkına vardı zamanının ve buluşunun sonuçlarının. Bir damla gözyaşı ve sessizlik. Bombanın her şeyi yok etmesinin sessizliği.
Zincir reaksiyonu başlamıştı Kabil ile ve hâlâ devam ediyordu.
Sonbahar:
Yaprak dökümü.
Sonbaharda yapraklar, kendilerine toplanan artıkların ağırlığından, besin ve su yetersizliğinden dökülürler.
Baktığımızda renkleriyle bir tablo, rüzgarla çıkarttıkları sesleriyle, yere döküldüklerinde ezildiklerinde çıkardıkları sesleriyle bir sonat oluştururlar. Genelde bize hep ölümü hatırlatır sonbahar.
Eva tıpkı sonbahardaki yaprak gibiydi.…devamıSonbahar:
Yaprak dökümü.
Sonbaharda yapraklar, kendilerine toplanan artıkların ağırlığından, besin ve su yetersizliğinden dökülürler.
Baktığımızda renkleriyle bir tablo, rüzgarla çıkarttıkları sesleriyle, yere döküldüklerinde ezildiklerinde çıkardıkları sesleriyle bir sonat oluştururlar. Genelde bize hep ölümü hatırlatır sonbahar.
Eva tıpkı sonbahardaki yaprak gibiydi. Annesinden göremediği sevgisi, kocaman bir ağaç olan annesinin hayalindeki güzel bir yaprak olamayışı, kardeşiyle birlikte annesinin göğe ulaşmaya çalışan dalları arasında gölgede kalışı onun susuzluğu ve besinsizliği olmuştu. İçinde görünmez olmanın ağırlığını taşıyordu tıpkı kararmış bir yaprağın taşıdığı atıklar gibi. Sonunda döküldü ve annesine duyamadığı nefretin altında ezildi. Biz de onun ağaçtaki hışırtısının ve ezilişinin sonatını dinledik.
Neden ebeveynler çocuklarına kendi yaşadıklarını yaşatırlar ki ?
@artlover' a bu sonatı benimle birlikte dinlediği ve yorumladığı için teşekkür ederim. Çok zevkliydi seninle yorumlamak.
Aklıma Ahmet Haşim' in merdiven şiiri geldi, onu da bırakıp kaçıyorumm:
Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak
Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak
Montaigne- Denemeler-3
Düşünmeyi durduramayan, yazarak yüzleşmeye gücü yetmeyen bir haldeyim. Çok farklı bir gönderi atmak istiyordum. Ancak şuan yalnızca gönderi atmak istiyorum. Sizi Montaigne ile baş başa bırakıyorum. İyi sancılar.
KENDİMİZİ İNCELEME
Beni bende demem bende değilim
Bir ben vardır…devamıMontaigne- Denemeler-3
Düşünmeyi durduramayan, yazarak yüzleşmeye gücü yetmeyen bir haldeyim. Çok farklı bir gönderi atmak istiyordum. Ancak şuan yalnızca gönderi atmak istiyorum. Sizi Montaigne ile baş başa bırakıyorum. İyi sancılar.
KENDİMİZİ İNCELEME
Beni bende demem bende değilim
Bir ben vardır bende benden içeri
Yunus Emre
İlim ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin
Ya nice okumaktır
Yunus Emre
İNSAN HALİ
"Keyfim yerindeyse, hava da güzelse kötü kişi değilim: Ama bir nasır canımı yakmayagörsün, asık suratlı, aksi, yanına yaklaşılmaz bir adam olurum. Aynı atın yürüyüşü bir rahat gelir bana bir rahatsız;aynı yolu bir uzun bulurum bir kısa; aynı biçim bir hoşuma gider, bir zıddına. Bir gün her işe yatkınım, bir başka gün hiçbir iş gelmez elimden. Bugün sevindiğim şeye yarın üzülebilirim. İçimde durmadan değişen, ele avuca sığmayan bir sürü duygu. Kara kara düşünceler, derken bir öfke; ağlamaklı bir haldeyken birdenbire taşkın bir sevinç."
MUTLULUK
"Başkalarının ardından gitmek önde gitmekten çok daha kolay, çok daha hoştur. Çizilmiş bir yolda yürümek ve yalnız kendi hayatından sorumlu olmak ruh için büyük bir rahatlıktır."
" Karşısında üç yüz kadını biren buyruğuna hazır gören bir adamda istek mi kalır? Büyük sultanın sarayında öyle imiş." Kanuninin böyle olduğunu iddia ediyor. Takdir sizin.
ÖLÜM
" Ölümün ölmekte olana ettiği ise, ölmüş olana ettiğinden daha acı, daha derin, daha can yakıcıdır."
Kaç yüzyıl yaşarsanız yaşayın,
Ölüm yine ebedi olacaktır.
Lucretius
" Son gününüzden niçin bu kadar korkuyorsunuz? O gün sizi öldürmede öteki günlerinizden daha fazla bir iş görmüyor ki! Yorgunluğu yapan son adım değildir; son adımda yorgunluk sadece meydana çıkar. Bütün günler ölüme gider; son gün varır."
VARLIK VE İNSAN
" Her şey ya varolmak üzeredir ve henüz hiç de var değildir ya da daha doğmadan ölmeye başlamaktadır."
İNSAN VE AKIL
" Aklını beğenmemesi için aklından ötesini görebilmesi lazım."
KENDİNİ ACINDIRMAK
"Kendini yok yere acındıran, gerçekten dertli olunca acınmamayı hak eder. Durmadan vahlanan kimse vahlanılmaz olur."
HAYAT VE BİLİM
"İnsanın zihnine dolduracağımız ilk sözler onun ahlakını ve ruhunu yoğuracak, ona kendini tanımasını, iyi yaşamasını ve iyi ölmesini öğretecek olan sözler olmalıdır."
BİRİNE YARAR ÖTEKİNE ZARAR
" Herkes içini yollasa görür ki gizli dileklerinizin bir çoğu başkasının zararına doğar ve beslenir."
Montaigne- Denemeler- 2
Önceki gönderimin tamamını okuyan raf sakinlerine( her iki manada da düşünebilirsiniz😃 )çok teşekkür ederim. Bu gönderi onun devamı ancak son değil.
Yazıya geçmeden Derviş Yunus'tan bir beyit bırakmak istiyorum:
"Cennet Cennet dedikleri birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene…devamıMontaigne- Denemeler- 2
Önceki gönderimin tamamını okuyan raf sakinlerine( her iki manada da düşünebilirsiniz😃 )çok teşekkür ederim. Bu gönderi onun devamı ancak son değil.
Yazıya geçmeden Derviş Yunus'tan bir beyit bırakmak istiyorum:
"Cennet Cennet dedikleri birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene ver sen anı, bana seni gerek seni"
-KİTABI OKUMAYANLARIN BURDAN SONRASINI OKUMAMASI ÖNERİLİR-
TANRILAR ÜSTÜNE
Tanrı' nın insandan daha üstün özelliklere sahip olduğunu düşünürüz. Yaratan yaratılandan daha üstün olmalı. Ancak Tanrılara insani vasıflar da yüklenmiştir. Bunların ne kadar akıl dışı olduğundan bahsetmiş.
Tanrıda insan ile ortak özellikler olabilir ama bu özellikler tümü ile insandaki gibi olmaz. Yaratanda bu özellikler insandan daha üstün olmalı mantıken de.
"Dünyadaki halimize, hayatımıza bağlı şeylerin ötede bulunmaması gerektir. Ölümlü varlıklara özgü bütün zevkler ölümlüdür."
Bunun üzerinden cennetin akıl dışı olduğunu söylemiş.
Rakamlardan oluşan sayı kümesini düşünelim. Sonludur değil mi? Peki reel sayılar kümesi? Sonsuzdur ancak rakamları da içerir. Sonlu kümede olan elemanların sonsuz kümede bulunabilmesi gibi ölümlü dünyadaki zevkler ölümsüz yaşamda da bulunabilir.
AYLAK RUHLAR
"Bir amaca bağlanmayan ruh, yolunu kaybeder; çünkü, her yerde olmak hiçbir yerde olmamaktır."
"Köşeme çekildiğim zaman, ruhuma edebileceğim en büyük iyiliğin onu tam bir başıboşluk içinde bırakmak olacağını düşünmüştüm; isteğimin tersine ruhum yularında kurtulup kaçan bir at gibi daha fazla yoruyor."
BİLİNÇSİZ DUYULAR
"Bence en dayanılmaz, en korkunç durum uyanık olup da azap çeken bir ruhun duyduğunu anlatma olanağını bulamamasıdır."
FİLOZOFLAR VE TANRILAR
"Bunca filozof beyninin curcunasını gördükten sonra gelin de güvenin felsefenize; buldum diye övünün çörekteki baklayı!.. "
ARAMA SEVGİSİ
MUTLULUK ÜSTÜNE
İnsanın son anına bakmalıyız mutluluğunu ölçmek için diyor yazarımız. Çünkü en objektif, en samimi kararı o son anında verir insan. Mutludur ya da mutsuzdur. Hayatını kendi amacı doğrultusunda yaşayabilmişse ne mutlu.
Son anında hangi insan mutlu olabilir ki? İnsan, alıştığı yerden ayrılırken hep mutsuzdur. Doğarken ağlamamız gibi. Ama alışmadıysa. Hep vuslatı beklediyse. Mevlana misali.
AMERİKA'NIN BULUNUŞU
Aynı zamanları birbirinden habersiz geçirmiş iki bölge insanları nasıl oluyor da bu kadar farklı gelişim gösterebiliyor. Biri toplar tüfekler kullanırken diğeri nasıl hâla yay kullanıyor? Bence bu toplumların birbirini etkileyip geliştirdiğinin, ortak miras oluşturduklarının bir kanıtı.
Amerika'nın bulunuşu kısmını herkesin okumasını öneririm. Batı' nın gösterişli üst yapısının altındaki alçaklığı gözler önüne sermiş.
HASTA GÖRÜNMENİN ZARARLARI ÜSTÜNE
"Dışımızda aramayalım kötülüğü, içimizdedir o; ciğerimize işlemiştir. Hasta olduğumuzu bilmemek de iyileşmemizi daha zorlaştırıyor. Kendimizi erkenden bilmeye başlamazsak, nasıl baş ederiz bunca dertler, bunca kötülüklerle?"
Spoiler içeriyor
DENEMELER
Vasiyetname gibi. Yok olmamak, sevdikleri için hep var olmak için yazmış.
"Kısacası, okuyucu, kitabımın özü benim: Boş vakitlerini bu kadar sudan ve anlamsız bir konuya harcaman akıl karı olmaz. Haydi uğurlar olsun."
KENDİSİ- DENEMELERİN KONUSU
Dış görünüşünden de bahsetmiş,…devamıDENEMELER
Vasiyetname gibi. Yok olmamak, sevdikleri için hep var olmak için yazmış.
"Kısacası, okuyucu, kitabımın özü benim: Boş vakitlerini bu kadar sudan ve anlamsız bir konuya harcaman akıl karı olmaz. Haydi uğurlar olsun."
KENDİSİ- DENEMELERİN KONUSU
Dış görünüşünden de bahsetmiş, bunu pek anlamlandıramadım. Ancak kırk yaşından sonra artık ölüme doğru gidişini " yarım bir varlık" olarak nitelendirmiş. Yok olmaya giderken kalan varlığını gözler önüne serip herkesi düşünmeye teşvik etmek istemiş. Kimsenin cesaret edemediğini yapmayı, kendini gözler önüne sermeyi ve eleştiriye onun üzerinden başlamamızı hedeflemiş. Nasıl olsa
" Her insanda, insanlığın bütün hâlleri vardır."
KENDİMİZİ ANLATMAK
" İnsanın kendini anlatmasından daha zor ve daha yararlı hiçbir şey yoktur. Üstelik meydana çıkmak için insanın süslenmesi, kendine çekidüzen vermesi gerekiyor. Ben durmadan kendimi düzenliyorum, çünkü durmadan anlatıyorum."
Waovv, çok mantıklı. Bence burda bir kişisel gelişim yasası bulmuş olabilir. Yazmasının bir diğer amacı da kendine çekidüzen vermek. İdeal insana ulaşmak. Çoğu zaman insan iyi ve kötüyü bilir. Ona göre yaşadığını düşünür. Ancak hayatımızı yazıya döksek. Gerçek bizle yüzleşiriz öyle değil mi? Yazmadan gerçekten kendimizi bulamayız. Günlük hayattaki yüzlerce düşünce arasında hayat felsefemiz geri planda kalır, düşünce süzgecimiz yıpranır ve biz farkında olmayız. Bundan gayet mutluyuzdur. Ancak Montaigne çok güzel bir şey keşfetmiş. Yazarak kendine ulaşmak ve olmak istediği ben ile yazdığı beni eşitlemek. Belki de yazdıkları olamak istediği bendir, okuyuculara yalan söylememek için o ben olmak için çabalamıştır. Ne olursa olsun çok zekice.
"Eğer ben kendimi iyi ve olgun görseydim, bunu bağıra bağıra söylerdim. Kendini olduğundan az göstermek tevazu değil, budalalıktır; kendine değerinden az paha biçmek korkaklık, pısırıklıktır."
Kendini olduğundan az göstermek budalalık değil bence aksine zekice bir davranış. Biraz da tembellik. Ben buyum diye kendini översen gerçekten o olmaya çalışman gerekir. Sonunda da ya o olursun ya da ona yakın bir şey. Ama bu yol çok zorludur ve mücadele gerekir. Bunu göze alamayanlar yani Montaigne'nin değimiyle korkaklar, kendini olduğundan az gösterir. Ancak bundan önceki paragrafta bahsettiği gibi çoğunlukla insanların kendini övmemesinin sebebi gelenektir. Çok da düşünmüyorlar. Ya da gerçekten budala olup kendini kandıranlar da olabiliyor.
Buradan sonra bu başlıklarla ilgili benim fikirlerimi okuyacaksınız. Ancak çok fazla deneme olduğu için yalnız iki denemede bunu yapmaya dayanabildim.
KENDİM
Kendini geliştirmeye çalışan ancak iç hesaplaşmasında hep hüsrana uğrayan, olmak istediği bene bir nebze olsun yaklaşamamış ve mücadeleden yorulmuş ama yılmayan biri. Hayatta yanlış bulduğum her şeye bir alternatif üretmeye çalışırım. Ancak bu alternatifler anlık geliştiğinden sistemli bir bütünlük oluşturmaz ve çözüm olduğunu sonrasında ispatlayamam.
Montaigne' ye baktığımda ideal insan tiplemesinin sürekli değiştiğini gördüm. Ben inançlı biri olduğum için varmak istediğim hedef ( ideal insan) belli. Ben ona ulaşmak için çabalar ve buna uygun hedefler belirlerim. İdeal insana, inancının doğru yönlendirdiğini nereden biliyorsun, diyebilirsin. Beni yönlendirdiği dışındaki seçeneklere baktığımda mantığım ya inancımı doğruluyor ya da iyi mi kötü mü olduğuna dair kesin bir sonuca varamıyor. Ikisine eşit mesafede kalıyor.
Kısacası Montaigne yarımım demiş ya ben de: parçayım bütüne ulaşmaya çalışan, çürümeden.
DENEMELERİN KONUSU
Ben deneme yazsam Montaigne' nin felsefesi gibi olurdu felsefem. Öldüğümde arkamdakilere yaşayan bir ben bırakmak için yazardım. Her konuda fikirlerimi yazar, belki de yazdıklarımı sürekli geliştirirdim onun gibi. İnsan yazdıkça ne kadar yetersiz olduğunu fark ediyor. Kendiyle yüzleşiyor. Yanı onun gibi denemelerimin konusu ben ve inançlarım olurdu.
Burada benim yazılarım bitti incelemeye devam.
NASIL YAZMALI
Plutarkhos'tan çok etkilenmiş. Özgün yazmak için kendime bakarım. Bütün yazarları kafamdan atmaya ve kendime yönelmeye çalışırım diyor ancak denemelerinde çok fazla alıntı bulabiliriz. Kopmaya çalışsa da büyük yazarlardan, etkilendiklerinden kopamamış ve bence bunu kimse başaramaz.
Bir çalgıcının özgün olmak için beste yapmadan önce hep kötü müzikleri dinlediğinden bahsetmiş. Ama bu bizim özgün olmamızı sağlamaz bence. Iyi eserlerden etkilendiğimiz kadar, kötü eserlerden de ders çıkartıp mükemmele ulaşmak mümkün diye düşünüyorum.
HAYAT VE FELSEFE
Erdemli olmanın aslında acı verici değil mutluluk verici bir şey olduğundan bahsediyor. Erdeme ulaşan yolları bizim zorlaştırdığımızı düşünüyor.
Yalan söylemek, öfkelenmek, kin gütmek, cimri olmak sanki bunları yapmak insan için daha kolay. Ancak yapılan kötülüklerin, erdemsizliklerin sonuçları kötü oluyor. Sırf bunları yapmak daha kolay olduğu için, sonuçların kötülüğüne katlanmak mantıksız bence. Montaigne' ne erdeme giden yolların çiçekli olduğu konusunda katılmıyorum ancak vardığımız nokta, yani erdemin cennet olduğunu düşünüyorum.
Felsefenin insana küçük yaşlarda öğretilmesi gerektiğini düşünüyor. Bana küçük yaşta felsefe öğretilse yalnızca ezber olarak bilirdim ve bu bana yükten başka bir şey olmazdı. Çocukların felsefeyi, filozofların dilini, anlayabilecekleri düşünmüyorum. Ancak ezber olarak bilinen bilgileri sonrasında özümsemek, anlamak daha kolay olduğunu düşünüyorum. Hayatla yüzleştikçe ben böyle bir şey biliyordum, doğruymuş diyip bilgileri hayatla özdeşleştirip kendi felsefelerini üretme olasılıkları artabilir. Bu bağlamda yazarımıza katılıyorum.
KANUNLAR ÜSTÜNE
"Kanunları koyanlar da çok kez budala ya da eşitlik korkusuyla haksızlığa düşen kimselerdir. Nasıl olursa olsunlar, insandırlar nihayet, her yaptıkları şey ister istemez sudan ve değişkendir."
Hukuk okumuş yazarımızın kanunlar üzerine yalnızca bir paragraf yazmış olması ve ne olursa olsun gerçekten 'kanun' yapılamayacağının üstüne basması dikkate şayan. ( gerçekten kanundan kast ettiğim değişmezlik yönü )
BİLGİ VE DÜŞÜNCE
" İnsan düşünce ile görür ve duyar." EPİHARMUS
YAŞAMAK VE ÇALIŞMAK
"Kendini göstermek ve iş görmek için büyük fırsatlara ihtiyaç yoktur; hangi mevkide olursa olsun, perde arkasında da, perde önünde de insan kendini gösterir."
"En büyük, en şerefli eserimiz doğru dürüst yaşamaktır."
RUH VE BEDEN
İNSAN VE ÖTESİ
EVİNİ KORUMA
AŞK ÜSTÜNE
Aşkı cinsellik ile eşit tutup sığlaştırmış.
" İnsanların bu en bulanık, en karışık işinin en ortak işleri olması da tabiatın bir cilvesidir, diyorum. Böylelikle bizi denkleştirmek, akıllılarla delileri, insanlarla hayvanları birleştirmek istemiş. İnsanların en ağırbaşlısını o malum hal içinde bir düşündüm mü, bütün ağırbaşlılığı bir yapmacık oluverir."
Tasavvufi bir düşünce aslında. Tanrıya inanmadan böyle çıkarımlar yapmak garip kaçıyor. Tabiatın insanları ve insanlarla hayvanları denkleştirmesi...
DOSTLUK
"Biz her şeyde birbirimizin yarısı idik: Şimdi ben onun payını çalar gibi oluyorum."
Ben bunu bir şehit haberi duyduğumda hissediyorum. Eren Bülbül' ün vefatında bunu çok hissetmiştim, yaşıttık çünkü. Artık onun yarım kalan hayallerini benim tamamlamam gerektiği hissine kapılmıştım. Artık tek kişinin hayalleri yoktu Eren Bülbül'ün, Abdullah' ın, Yasin'in hepsinin yarım kalan hayallerini gerçekleştirmeliydim. Onlar vatanları için öldüler, ben de vatanım için yaşamalıydım.
Montaigne arkadaşını kaybettiği için bu duygulara sahip olmuş. Arkadaşı hayatta olsa çok farklı cümlelerle tanımlardı dostluğu bence. Dostluk bire, birlikte ulaşmak bana göre. Aynı amaç için birlikte yol almak.
Dostluğa, aşktan daha ulvi anlam yüklemiş. Biraz düşününce ona hak vermiyor da değilim. Çünkü aşkta karşı cins faktörü olduğu için ulviliği bozan bir sürü faktör ortaya çıkıyor, hayvani diyebiliriz. Bu yüzden Montaigne aşkın bu yönüne değinmiş.
DOSTLUK BAĞLARI
"Dostluğun kolları birbirimizi dünyanın bir ucundan bur ucuna kucaklayabilecek kadar uzun."
" Ben vaktiyle dostumdan ayrılmada fayda bile buldum. Birbirimizden uzaklaşmakla hayatımızı daha fazla doldurmuş, imkanlarımızı genişletmiş oluyorduk. Başka başka yerlerde, o benim için yaşıyor, keşfediyordu, ben de onun için."
Bire birlikte ulaşmak demiştik ya aynı sandalı iki kürekle hedefe ulaştırmak gibi. Daha az emekle daha çok yol. Farklı beden, aynı ruh.
DIRDIRCILAR
"Mızmız, dırdırcı insanları hiç sevmem; bu adamlar yaşamanın sevinçlerine yan çizer, dertlere can atarlar, dertlerle kaynaşırlar"
Bunu bizim gün topluluklarında, dedikodu seanslarında çok görüyorum. Her toplantı da aynı muhabbet, acılarını her seferinde tazeleme var ve asla da bir rahatlama gözlemlemiyorum. Anlatarak o acıyı ilk günkü gibi taze tutuyorlar. Eğer laf taşıma da varsa dert üstüne dert:
"Sinekler gibi, cilalı pırıl pırıl yerlerde tutunamaz, pürtüklü, pürüzlü yerlere abanır, orada rahat ederler"
YALNIZLIK
"Niçin başka güneş başka toprak ararsın?
Yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın?"
Horatius
" İçimizdeki kalabalık hallerimizden kurtulmamız, kendimizi kendimizden koparmamız gerek."
" Kırdım diyorsun zincirlerini;
Evet, köpek de çeker koparır zincirini,
Kaçar o da, ama halkaları boynunda taşıyarak"
Persius
DEVRİM
Bir toplumun yaşamında önemli işlevi olan kurumların hızlı ve geniş kapsamlı bir biçimde kökten değiştirilmesi ya da yenileştirilmesi, yeniden biçimlendirilmesi ya da belli bir alanda birdenbire gerçekleşen kökten değişiklik.
Devrimin birden olabileceğini düşünmüyorum. Devrim öncesinde, devrim düşüncesini halka aşılamanız gerekir. Herkesin bu kökten değişikliğe güven kazanmasını sağlamanız gerekir. Bu da güçlü ve iyi düşünülmüş bir fikir ya da manüplasyon yeteneği gerektirir. Eğer fikir yeterli değilse Cicero'nun dediği gibi " Devleti değiştirmekten çok yıkmak isteyen " kimselerin işi olur.
Spoiler içeriyor
Çok güzeldi.
Film en iyi senaryo ödülünü almış ve gerçekten hak ediyor. Başrol oyuncularından Matt Damon ve Ben Affleck filmin senaristleri. Filmde olduğu gibi gerçek hayatta da arkadaşlarmış. Duyguyu bu kadar iyi yansıtmalarını ancak bu açıklardı zaten.
Matt Damon ve…devamıÇok güzeldi.
Film en iyi senaryo ödülünü almış ve gerçekten hak ediyor. Başrol oyuncularından Matt Damon ve Ben Affleck filmin senaristleri. Filmde olduğu gibi gerçek hayatta da arkadaşlarmış. Duyguyu bu kadar iyi yansıtmalarını ancak bu açıklardı zaten.
Matt Damon ve Ben Affleck yirmili yaşlardayken en iyi senaryo ödülünü alıyorlar ve törene anneleriyle gidiyorlar. Çok tatlılar gerçekten.
Filme geçecek olursak. Ben filmi üç başlık altında incelemek istiyorum: Düzene eleştiri, aşk ve psikoloji. Her başlığı beğendiğim üç kesit üzerinden açıklayacağım.
PSİKOLOJİ
"- Hiç savaş görmedin. En yakın dostunun kafası kucağında son nefesini verirken sana nasıl baktığını görmedin. Ama aşkı sorsam sonelerden alıntı yapacaksın. Ama bir kadının karşısında hiç tamamen savunmasız kalmadın. Sana gözleriyle hükmedecek birini görmedin. Tanrının seni cehennemden kurtarması için indirdiği melek olduğunu hiç düşünmedin. Onun meleği olmak nasıl bir şey bunu da bilmiyorsun. Bir aşkı sonsuza dek paylaşmayı, her şeye rağmen, kansere rağmen. Bir hastane odasında iki ay boyunca elini tutarak sabahlamak ne demek bilmiyorsun. Doktorun gözlerine baktığında ziyaret saatleri kuralının anlamsız olduğunu görmesi ne demek bilmiyorsun. Gerçek kayıp ne bilmiyorsun. Çünkü hiçbir şeyi kendinden fazla sevmedin. Birini bu kadar fazla sevmeye bile cesaret edememişsindir. Sana bakınca kendine güvenen bir entelektüel görmüyorum. Ürkek bir velet görüyorum. Ama sen bir dahisin. Bunu kimse inkar edemez. Kimse senin derinliklerini anlayamaz. Sırf bir resmimi gördün diye hakkımda her şeyi bildığini sanıyorsun. Hayatımı yorumladın. Yetimsin değil mi?
- Evet
- Sırf Oliver Twist okudum diye hayatının ilk dönemlerinde neler hissettiğini anlayabilir miyim? Bu seni anlatır mı? Şahsen umrumda bile değilsin. Senden bir şey öğrenemem. Sen kim olduğunu anlatmak istemezsen sırf kitap okudum diye seni anlayamam. Anlatırsan ben varım. Ama sen istiyor musun? Söyleyebileceklerinden korkuyorsun. Sıra sende şef."
İnsan bir ilişkideyken karşısındaki kadar kendini de tanır aslında. Öfkeliyken nasıl tepki verdiğini, üzüntüyle nasıl başettiğini, sırılsıklam aşıkken ne kadar kaybolduğunu yaşarken öğrenir. Kendi karanlık yanlarıyla yüzleşmek istemeyen, onunla savaşmadan yenilgiyi kabul eden insanlar sosyallikten kaçınırlar. Ben Will' da bunu gördüm. Çok okumasının ve çok düşünmesinin sonucu olarak yaşamı kitaplarla deneyimliyor. Bununla yetiniyor. Ying yang ilkesindeki gibi yaşayacağı her güzel durum, bir gün içindeki çirkini de göstereceği için hiçbir amacı ve isteği olmadan yaşıyor. Sean da hayatın kötü yanlarından kaçarken aslında neleri kaybettiğini ona göstererek bir nevi onu tekrar hayata bağlıyor.
Robin Williams... Bir insanın oynadığı bütün filmler etkileyici olabilir mi derseniz Robin Williams derim. Sonunun böyle olmamasını ve onu daha çok izlemeyi isterdim.
AŞK
"- Geçen hafta biriyle çıktım.
- Nasıldı?
- Güzeldi.
- Yine çıkacak mısınız?
- Bilmiyorum.
-Neden.
- Aradım zaten.
- Sen bir amatörsün
- Ne yaptığımı biliyorum. Merak etme ne yaptığımı biliyorum. Evet ama bu kız farklı. Zeki, eğlenceli tanıdığım diğer kızlardan farklı.
- O zaman arasana Romeo.
- O kadar zeki olmadığını anlayayım diye mi?
- Kız sıkıcı mı?
- Şuan için mükemmel. Bunu mahvetmek istemiyorum.
- Belki mükemmel olan sensin. Mahvetmek istemediğin de bu. Süper bir felsefe Will. Böylece hayatın boyunca hiç kimseyi tanımadan idare edebilirsin. "
Aşk nedir? Sevdiğimiz, bizde olmasını istediğimiz özellikleri bulmamızdır bence. Ya dillere destan kelimeye böyle tanım mı olur diyebilirsiniz. Ama aşkın bitmesini, çok kişiye aşık olmayı ben ancak böyle açıklayabiliyorum. Aşk bitiyor çünkü bir süre sonra nefret ettiğimiz tahammül edemediğimiz özellikleri de görmeye başlıyoruz. Will'ın da sevdiği kızla görüşmek istememesinin sebebi bu. Her şeyin ilk anki gibi mükemmel kalmasını istiyor. Aşkın ölmesini istemiyor.
Ölümsüz aşk var mıdır? Aslında doğru soru şu oluyor: Mükemmel varlık var mıdır? Yoktur. Insana duyulan aşk ölümlüdür. Ama insanların kitaplara, spora, sinemaya, dine duydukları aşk bitmez. Eğer ortak sevdaları olan insanlar bir araya gelirse ilişkileri sağlam temele oturur.
DÜZENE ELEŞTİRİ
"- Neden ulusal güvenlik için çalışmalıymışım?
-Ileri teknolojiyle çalışacaksın. Başka hiçbir yerde görmeyeceğin bir teknoloji kullanacaksın çünkü yasak. Süper yay teorisi, kaos matematiği, gelişmiş alagoritmalar. Kod çözme. Bu yaptığımız şeylerden sadece biri.
- Hadi sizin işiniz bu. CIA'dan yedi kat daha büyüksünüz.
- Övünmek istemiyoruz ama haklısın. Ben soruyu "neden bizimle çalışasın" diye görmüyorum. Asıl soru "neden çalışmayasın?"
- Neden ulusal güvenlik için çalışmayayım? Zor bir soru, ama şansımı deneyeyim. Diyelim ki çalışıyorum. Biri masama bir şifre koydu. Kimsenin çözemediği bir şey. Şansımı deniyorum ve belki de çözüyorum. İşimi iyi yaptığım için memnunum. Ama belki o şifre Kuzey Afrika ya da Orta Doğu'da ası bir ordunun yeri yazıyordu. Yeri öğrenince asilerin saklandığı köyü bombalıyorsunuz. Hayatımda hiç görmediğim 1500 kişi ölüyor. Politikacılar bölgeyi emniyete almak için asker gönderiyor. Çünkü umurlarında değil. Ne de olsa onların çocukları gitmeyecek. Sıcak çatışmaya kendileri katılmayacak. Kıçına kurşunu yiyecek olan güney mahallesinden bir çocuk olacak. Geri geldiğinde, emek verdiği çiçeğin gönderildiği ülkeye ihraç edildiğini görecek. Kıçına kurşun sıkan adamın işini çaldığını görecek. Çünkü o günde 15 sente mola vermeden çalışmaya razı. Bu arada oraya gitmesinin tek sebebinin ucuza petrol satacak bir hükümeti işbaşına getirmek olduğunu anlayacak. Tabii petrol şirketleri yerel fiyatları yükseltmek için uğraşacak. Onlar iyi kar edecek ama bunun arkadaşıma faydası olmayacak. Değerli zamanlarını petrolü getirmek için harcayacaklar. Hatta belki sarhoş bir kaptanla bile anlaşabilirler. Martını içip buzdağları arasında alalım yapmayı seven biri. Çok geçmeden bir yere çarpıp petrolü dökecek ve Kuzey Atlantik'teki bütün deniz yaşamını yok edecek. Arkadaşım işsiz kaldığından benzin alamayacak. İş görüşmelerine yürüyerek gitmek zorunda kalacak. Kıçındaki kurşun yüzünden canı çok yanacak. Bu arada açlık çekecek çünkü yiyebileceği tek şey aşevinde ona verecekleri tek şey Kuzey Atlantik'teki balık leşleri olacak. Ama benim aklıma daha iyi bir şey geldi. En iyisi arkadaşımı öldürelim gitsin. İşini de yeminli düşmanına verelim. Benzin fiyatını yükseltelim, köyleri bombalayalım yavru fokları sopayla dövelim, ve ulusal güvenliğe katılalım. Başkan bile olabilirim."
Bence kahrolunası düzeni çok güzel açıklamış. Ben yorumu da üstada bırakıyorum:
"Durun, durun, bir dünya iniyor tepemizden
Çatırtılar geliyor karanlık kubbemizden
Çekiyor tebeşirle yekun hattını afet
Alevler içinde ev, üst katında ziyafet!"
Alevler birgün üst kata da ulaşacak. O gün alt kattakiler yepyeni ve huzurlu bir düzen içinde olacaklar. Üst kattakiler için de altın varaklı bir ev inşa edecekler.
" Kim bilir belki yarın, belki yarından da yakın"
" Senin suçun değil..."
İzleyenler ve hissedenlere ben de Sean kucaklaması gönderiyorum.
Spoiler içeriyor
Lisedeki edebiyat hocam: Realistler gerçeği gözler önüne serer ancak bunu yaparken çirkinlikleri tam olarak bize sunmaz. Natüralistler ise her şeyi bize anlatır, gerçeği tüm çıplaklığı ile gözler önüne serer. Kusmuğu, kanı, idrarı hepsini bize betimler derdi. Filme natüralist demek ne…devamıLisedeki edebiyat hocam: Realistler gerçeği gözler önüne serer ancak bunu yaparken çirkinlikleri tam olarak bize sunmaz. Natüralistler ise her şeyi bize anlatır, gerçeği tüm çıplaklığı ile gözler önüne serer. Kusmuğu, kanı, idrarı hepsini bize betimler derdi. Filme natüralist demek ne kadar doğru bilmiyorum ama bu film bana edebiyat hocamın sözlerini hatırlattı.
Kadınların, çocukların, gençlerin maruz kaldığı çirkinlikleri; onlara yardım etmek isteyen eğitimcilerin ve 'gerçek insanların' , insanım diye geçinenlerin menfaatleri yüzünden boğulmasını tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermiş filmimiz. Ve sorunu filmin bir kesitinde bize sunmuş:
"Karmaşa ve gerçeklerden bizi uzaklaştıracak bir şeye ihtiyacımız var. Hiç kimse bunlar hakkında düşünmek istemiyor. Hiç kimse birey olmak için vermeleri gereken mücadele hakkında, hepimizin kurtulmak zorunda olduğu acılardan nasıl kurtulacağı hakkında düşünmek istemiyor."
"Karmaşa ve gerçekler" den kast ettiğinin hepimizin yaşadığı kötü deneyimler olduğunu düşünüyorum. Çünkü filmdeki karakterlerin herbirinin yaşadığı olumsuz deneyimlere değinmiş ve bu deneyimler herbirini kötü yollara sürüklemiş. Herbiri birer "kopma" yaşamış. Kimi gerçekten hayattan kopuyor kimi yaşayan bir ölü oluyor kimi hiçliğe sürükleniyor.
Peki, karmaşa ve gerçeklerden uzaklaşmalı mıyız ya da benim deyimimle kötü deneyimlerimizden? Evet, ben de Henry gibi düşünüyorum. Bunu filmden iki örnek ile açıklamak istiyorum. Meredith aile baskısı gören, fiziksel özellikleri sebebiyle dışlanan bir kız. Üstelik tek zevki olan resim becerisi de ailesi tarafından küçümseniyor. Onun açısından bakınca gerçekten hayat çok zor ve intihar tek çözüm gibi gözüküyor. Peki Meredith' ı hayata ne bağlayacak? Hayattan kopmasına sebep olan neyse, o. Onu hayata bağlayan ipler sanata olan düşkünlüğü idi. İste Henry'nin dediği buydu. İpleri kesen bıçaklardan uzaklaşıp, bizi hayata bağlayan ipler güçlendirmeliyiz. Acılarımızı,bıçak değil halata dönüştürmeliyiz. Tıpkı Henry'nin yaptığı gibi. Henry de çok zor bir çocukluk geçirmiş. Annesinin ölümüne şahit olmuş çok küçükken ve onun ölümünün sebebi olan dedesiyle yaşam sürmüş. Bu onun hissizleşmesine sebep olmuş ancak hayattan koparmasına izin vermemiş. Çünkü kendi gibi insanların onun yardımına ihtiyacı var. Henry acılarından uzaklaşmış ve diğer insanların da acılarından uzaklaşmasına yardımcı olmaya çalışmış.
"Gençlerimize rehberlik ederek onları umutsuzluğa kapılmaktan, kendilerini değersiz hissetmekten, yanlış yola sapmaktan koruma gibi bir sorumluluğumuz var."
"Başaramıyoruz,
Başaramıyoruz.
Bu öyle bir başarısızlık ki herkesin umudunu yok etti. Kendimizinki dahil."
Bu iki alıntı birbirini tamamlıyor. Gençlerimizi yanlış yola sapmaktan koruma gibi bir sorumluluğumuz var. Bunu başaramıyoruz. Gençler bizim umudumuz. Umudumuzu kaybedersek geleceğimizi de kaybederiz.
Peki neden biz gençler umudumuzu kaybediyoruz? Neden değersiz hissediyoruz? Neden yanlış yola sapıyoruz?
Ilk iki sorunun cevabı yanlış yola sapmamıza sebep oluyor. Ama çözüm bu değil arkadaşlar. Erica gibi, filmdeki hayvanlara zarar veren genç gibi, derslerine önem vermeyen geleceğinı düşünmeyen genç kız gibi olmak çözüm değil. Bunların hepsi sorunlarımızla yüzleşmemek için yaptığımız kaçamak ama birer bataklık. Sonra çıkmaya çalıştığımızda daha çok batıyoruz. Lütfen yapmayın sigaraya, alkole, yasaklı maddelere yönelmeyin. Yüzleşin sizi bunlara iten sorunlarınızla, cesur olun, mücadele edin lütfen. Her birimiz geleceğin birer portresiyiz. Büyük resmin parçalarıyız. Bizler nasıl olursak gelecek de öyle olacak. Ileride ne görmek istiyorsanız öyle yaşayın.
Biliyorum çok zor. Hepimizin çok farklı, bazılarımızın dayanamayacağı kadar büyük acıları var. Ama lütfen yalnız değilsiniz bunu bilin. Her biriniz değerlisiniz bunu bilin. Çevreniz bunu söylemese de değerlisiniz.
Neden umudumuzu kaybediyoruz, neden değersiz hissediyoruza gelirsek. Ben kendi penceremden bakacağım biraz öznel bir cevap olacak. Bu soruların cevaplarını sizler de yorumlarda belirtirseniz sevinirim.
Her ebeveyn hayat tecrübeleri sonucunda kendi doğrularını buluyor ve bu doğrular doğrultusunda çocuğunun yaşamasını istiyor. Ancak şunu bilmiyor bulduğu doğrular kendi doğruları, çocuğu için farklı doğrular olabilir. Bazı konularda doğru tek olsa bile onları hayata geçirmek zor olabiliyor. Bu konuda ebeveynler çok aceleci oluyor. Çocukların mükemmel olmasını bekliyor. Bu da çocuğun yaptığı güzel şeyleri görmesine engel oluyor. Bunun sonucunda aileler mutsuz, gençler umutsuz oluyor. Değersizlik hissi bütün aileyi kaplıyor. Gençler ailesinin onu sevmediğini düşünüp değersiz hissediyor; ebeveynler çocukların ona saygı göstermediğini,sözüne önem vermediğini düşünüp değersiz hissediyor.
Manzara bu arkadaşlar ama çözüm herkes için farklı olacaktır.
"Bugün bir şeyin farkına vardım. Ben aslında yokum, Sarah. Burada olmamalısın. Ben burada değilim. Beni görebilirsin ama ben sadece boşluğum."
Insan neden bir hiç gibi hisseder. Bu düşünce bana çok fantastik geliyor. Var olduğunu biliyorsun ama ben yokum diyorsun. Insan; mücadeleden yorulduğunda, dertleri baş edemeyeceği duruma geldiğinde yok olmak ister. Sanırım bunun sonucunda hiçlik düşüncesi başlıyor.
Ben, olmak istediğim ben değilsem bir boşluğum. Bu daha anlamlı oldu.
" -Koridorda yürürken veya sınıftayken kaçınız, omuzlarına çöken büyük bir ağırlık hissediyor?
- ...
- Ben hissediyorum.
(Eller havaya kalkmaya başlar.)
- Hepiniz mi? Vay canına."
Ben👋
Yalnız değiliz arkadaşlar. Görmek istediğimiz gelecek için çalışmaya devammm.
Spoiler içeriyor
Nietzsche Ağlattığında
Evet yanlış okumadınız. Nietzsche ağlattığında. Çünkü bu kitabı okurken içime içime ağladım. Sonra ben de onun düşündüklerini düşündüm ve ben ne düşünüyorum diye sordum. Benim sorularımı, cevaplarımı ve kitabı okurken hissettiklerimi okuyacağınız için de bu ismi vermek istedim.…devamıNietzsche Ağlattığında
Evet yanlış okumadınız. Nietzsche ağlattığında. Çünkü bu kitabı okurken içime içime ağladım. Sonra ben de onun düşündüklerini düşündüm ve ben ne düşünüyorum diye sordum. Benim sorularımı, cevaplarımı ve kitabı okurken hissettiklerimi okuyacağınız için de bu ismi vermek istedim.
Nietzsche birçok akımdan ve bilim adamından etkilenmiş ve fikirlerinde bunların etkisini görebiliriz. Tabi bununla birlikte Almanya' da yaşadığını ve yaşadığı dönemde yahudi düşmanlığının yaygın olduğunu bilmeliyiz Nietzsche 'yi daha iyi anlamak için. Ben varoluşçuluğa ilgi duyduğum için Nietzsche' yi varoluşçuluk penceresinden görebiliyorum.
Varoluşçuluk; varoluş özden önce gelir ilkesinden hareket eder. İlkeye göre hayvanlarda öz, varoluştan öncedir. Bir hayvan dünyaya geldiğinde iç güdüsel olarak ne yapacağını bilir. Arılar bal yapar, kaplan ceylanı avlar bir hayatta kalma mücadelesi. Ama insan dünyaya geldiğinde niçin dünaya geldiğini bilmez, yani özünü. Varoluşçuluğa göre insanın amacını bilmemesi ve ölüm korkusu bunalımların, ruhsal sıkıntıların temel sebebidir. Bu yüzden insan kendini keşfeder ve özüne dönerse mutlu olur. Bu aynı zamanda insanın özgür olması ile mümkündür.
Nietzsche' de de bunu görüyoruz: Iyilik ve kötülük görecelidir,her insan kendi iyi ve kötüsüne göre yaşamalıdır düşüncesinden. Üst insan da hiçbir kural tanımayan, gelenek, kültür, din bunların hepsini reddeden özgürce yaşayan insandır.
Gerçekten insan özgür mü olmalıdır?
Insan özgür olmak için mi varolmuştur?
Din insanın özgürlüğünü kısıtlar mı?
Insan varoluş amacını din yol göstermeden bulabilir mi?
Düzen herkes özgürken sağlanabilir mi?
Yoksa herkesin özgür olması, hiçbir dini, kuralı kabul etmemesi çok farklı bir akımın kölesi olamasını mı doğurur?
Kitabın ilk sayfaları bunları ve ifade edemediğim birçok soruyu sormama sebep oldu. Bunların cevabını vermekte yetkin miyim? Değilim. Ama insan olarak herkesin bu soruları sorup kendi yetkinliği derecesinde cevap verme hakkına sahip olduğunu düşünüyorum.
Her insanın içinde iyi ve kötü bulunur. Bunlar herkeste farklı oranlardadır. Insan eğer özgür olursa, iyiliği ve kötülüğü özünde bulunduğu oranda dışa vuracaktır. Kural tanımayan kötü insanın önüne geçilemeyecek ve bu da yaşanılmaz bir dünyayı doğuracaktır.
Din, kültür, hukuk var ve dünya şuan da kötü; en azından özgürce yaşarız dediğinizi duyar gibiyim(belki de benim kuruntum). Bütün bunlar varken bu kadar kötü olabiliyorsa insan, özgür insanı düşünemiyorum.
Nietzsche gibi ben de iyi ve kötünün göreceli olduğunu düşünüyorum. Iyi ve kötünün herkesin içinde farklı oranlarda bulunması birçok fenotipi doğurur. Bunu ben şuna benzetiyorum. Tıp ilerledikçe artık teşhis kolaylaştı ve her hastalığa özgü bir ilaç var. Ancak toplumdaki kötülükleri teşhis etmek tıptaki testler kadar kolay değil. Kişiye özgü ceza sistemi de oluşturulamaz. Bu da bir kural koyucu ihtiyacı doğuruyor ki bu kural kurucu - bu kadar bilinmeyenli denklemde - ancak tanrı olabilir.
Kitabın ilerleyen sayfalarında Freud'u görüyoruz. Breuer'in (anlatıcımız) öğrencisi. Sık sık ziyarete geliyor ve Breuer hastalarından Freud a bahsediyor. Teşhis koymasını istiyor. Tedavi konusunda fikirlerini soruyor.
Freud idealist ve cesur bir insan. Hastalığın temeline inip sorguluyor ve yeni tedavi yöntemleri geliştirmek istiyor. Ancak kendisi yahudi olduğu ve araştırma yapmak için yeterli parası olmadığı için zorluklar çekiyor.
Kitap, Freud'un rüyalar konusundaki fikirlerinin nasıl oluştuğuna değinmiş.
" -Sig, işte seninle hep burada ayrı düşüyoruz. Sen içimizde yaşayan ve karmaşık rüyalar tasarlayan başka, ayrı bir zihin, duyarlı bir periden söz etmeye başlayınca bu komik kaçıyor.
- Haklısın, komik geliyor. Ama kanıtlara bak, rüyalarında önemli problemleri çözdüğünü anlatan bilim adamlarıyla matematikçilere ne demeli! Ayrıca Josef, şimdiye kadar oluşturulmuş başka bir açıklama da yok. Ne kadar gülünç gelirse gelsin, ayrı bir bilinçdışı zihin olmalı. Bundan eminim..."
İşte bu paragrafta gördüğümüz gibi Freud yeni bir fikiri savunacak ve arkasında duracak kadar cesur. Herkes gibi olmayan, yeni fikirler üretmeye çalışan, buna ömrünü adayan insanlara hayranım. Hem de bunu karşısına çıkan tüm engellere rağmen yapanlar gerçekten kahramanlar. Freud u da bu yüzden çok sevdim.
Breuer de aslında mesleğine ömrünü adamış, bilime katkıları olan bir adam. Ancak yasak aşkı, yeni fikirler üretmesinin önüne geçiyor.
"Araştırma ve bilim inançsızlıkla başlar. Ama inançsızlık doğası gereği stresidir! Sadece güçlüler bunu kaldırabilir. Bir düşünür için gerçek soru nedir, biliyor musunuz? Gerçek soru ne kadar gerçeğe katlanabileceğimizdir. Stresi hayatlarından uzaklaştırmak ve sakin bir hayat sürmek isteyen hastalarınıza göre bir uğraş değil bu."
Her ne kadar günümüzde İslam aleminin bilime katkısı göz ardı edilse de Fuat Sezgin modern bilimin İslam biliminin çevirileri ile temellendirildiğini söyler. Yani günümüz biliminin oluşturulması da temelde dine dayanıyor. Çünkü müslüman alimler Kur 'an da düşünmeye sevk eden ayetleri daha iyi anlamak için araştırmalar yapmış ve matematik, coğrafya, kimya,felsefe gibi bilimleri geliştirecek kitaplar yazmıştır.
Altını çizdiğim ve fikrimi belirtmek istediğim daha çok kısım var ama beynim gerçekten çok yoruldu.
Nietzsche her şeyi reddederken aslında kendi de en sonunda mantığı ile açıklayamadığı bir noktaya varıyor. Ahiret inancı yerine öldükten sonra yaşadığımız hayatı tekrar tekrar yaşayacağımızı söylüyor. Bunun için de hayatımızı kendimiz olarak, tekrar yaşamak isteyeceğimiz şekilde yaşamamız gerektiğini düşünüyor.
Varoluşsal sancının, ölüm korkusunun meyvesi yeni dogmalarsa, dogma olduğu gerekçesiyle her şeyi reddetmek bana mantıklı gelmiyor.
Her şeye rağmen Nietzsche beni de ağlattı, düşündürttü ve yazmaya dürtüledi.