Bana göre özgür olmak komik bir paradoxtur. Özgür olduğunu düşünen insan özgürlüğü benimsemiş ve kendi aykırı fikirlerini çöpe atmıştır. Çünkü o özgürdür. Özgürlük ona aykırı gözükse bile, çoğu insanın kendini diğerlerinden farklı gibi göstermesinden başka bir şey değildir. Kişi özgürlüğü…devamı
Web yapım aşamasındadır.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
Kitapların ağırlığı konusunda biraz konuşmak istiyorum. Eğer okuduğunuz şeyi anlamıyorsanız okuduğunuz şey size hitap etmiyordur, ağır yazılmış olabilir ya da çevirisi berbat olabilir. Kitap sizi sarmadıysa ya da anlayamıyorsanız bırakın derim. Bazı kitaplar belli okuma süreçlerinden sonra okunacak kıvamda oluyor.…devamıKitapların ağırlığı konusunda biraz konuşmak istiyorum. Eğer okuduğunuz şeyi anlamıyorsanız okuduğunuz şey size hitap etmiyordur, ağır yazılmış olabilir ya da çevirisi berbat olabilir. Kitap sizi sarmadıysa ya da anlayamıyorsanız bırakın derim. Bazı kitaplar belli okuma süreçlerinden sonra okunacak kıvamda oluyor. Eğer Rus edebiyatının altın yapıtlarından birine başlarsanız dalıp gitmeniz veya anlayamamanız normal olur.
Akıcı ve kaliteli birkaç kitap önereyim mesela: Ahmet Ümit - Sis ve Gece, Eğer Rus edebiyatı okuma isteği varsa, Dostoyevski - Beyaz Geceler ve Dostoyevski - Öteki Ben okuyabilirsiniz. Korku için King romanlarına göz atın. Ondan da Sadist'i önerebilirim. (Betimlemeleri anlaşılırdır genelde King'in.) Romanda çeviri çok önemlidir. Ve cidden es geçilmemesi gereken bir detaydır. Yayın evlerini ve çevirmenlerin iyi bir iş ortaya koyduklarına emin olun. Genellikle erkesin çevirisini onayladığı baskıları almaya özen gösterin. (Sırf kapağı daha güzel ve daha farklı diye saçma yayın evlerine yönelmeyin.)
Nietzsche’nin “Yeni şeyler yeni bir dille anlatılmalı.” mottosundan yola çıkarak yazdığı ve düşüncelerinin genelini içerdiği kitabı.
Felsefeye yeni başlayanlara tavsiye edemeyeceğim ama halihazırda felsefeye ilgili olanların kesinlikle okuması gerek. Nietzsche’nin bir aforizma insanı olduğunu söyleyebilirim. Söylemek istediği şeyleri düz bir…devamıNietzsche’nin “Yeni şeyler yeni bir dille anlatılmalı.” mottosundan yola çıkarak yazdığı ve düşüncelerinin genelini içerdiği kitabı.
Felsefeye yeni başlayanlara tavsiye edemeyeceğim ama halihazırda felsefeye ilgili olanların kesinlikle okuması gerek. Nietzsche’nin bir aforizma insanı olduğunu söyleyebilirim. Söylemek istediği şeyleri düz bir şekilde değil de daha yoğun ve herkesin anlayamayacağı ağır bir şekilde vermesi bu kitabı özel kılıyor benim için. (bkz: “Herkesin okumayı öğrenme hakkının olması, zamanla sadece yazmayı değil, düşünmeyi de mahveder.” ya da “İdrak eden kişi hayvanların arasındaymış gibi dolaşır insanların arasında.”) Kendisinin anlattığı felsefe konusunda son kitabı olduğu için tüm düşüncelerini aktarmış bu kitaba. Felsefeye yoğun bir ilgisi olan herkesin okuması gerekiyor.
Birazdan Black Mirror'un "Shut Up and Dance" bölümünü tekrar izleyeceğim. İçerdiği felsefe ile gerçekten șahane bir bölüm. Tavsiye ederim.
Spoiler içeriyor
Netflix'in en başarılı yapımıdır benim için.
Genel olarak bütün dizi hakkında da günün birinde bir yazı yazabilirim fakat yalnızca bir bölüme odaklanacağım bu yazı bile yeterince uzun olacak. Bana göre televizyon tarihinin en iyi bölümü olan The View from Halfway…devamıNetflix'in en başarılı yapımıdır benim için.
Genel olarak bütün dizi hakkında da günün birinde bir yazı yazabilirim fakat yalnızca bir bölüme odaklanacağım bu yazı bile yeterince uzun olacak. Bana göre televizyon tarihinin en iyi bölümü olan The View from Halfway Down üzerine kendi çıkarımlarımı bir bütün halinde toplamak istedim. İlmek ilmek işlenmiş olan bu bölümün hak ettiği ilgiyi görmesine bir katkısı olur belki de.
Yazının bundan sonraki kısmı dizi hakkında ağır spoiler içermektedir.
Bölümün tamamı BoJack havuzda boğulurken zihninde geçenlerin bir yansıması yani BoJack'in bütün varoluşsal sancıları içinde bilinçaltındaki düşüncelerini, pişmanlıklarını görme şansı buluyoruz. Örneğin bölümün açılış sahnesinde, BoJack'in sürekli rüyalarında gördüğünden de bahsettiği, yakından tanıdığı tüm ölülerin toplandığı akşam yemeği partisine herkes kendi gelmişken, Sarah Lynn'i getiren bizzat BoJack. onu koruması gerektiğini fakat ölüme götürdüğünü düşünen BoJack gerçekten küçük ve masum Sarah Lynn'i eliyle ölülerin olduğu eve götürüyor.
Bölüm boyunca hayatının farklı evrelerinde gösterilen Sarah Lynn gibi, mekan da bojack'in hayatının farklı evrelerindeki kişi ve mekanlardan izler taşıyor. Annesi Beatrix'in büyüdüğü ev, kendi çocukluğunun geçtiği ev, Horsin Around setindeki dekorlar, bu mekanlardaki tablolar, objeler iç içe geçmiş durumda. Bölüm hakkında en çok şey anlatanlardan bir tanesi ise David Hockney'nin Portrait of an Artist tablosunun BoJack'in çalışma masasının arkasındaki atlı versiyonunun bir kopyası. Bu kopyadaki fark ise BoJack'in havuzda boğulmuş olması
Gösterilen bir diğer tablo ise annesinin hediye ettiği, büyükbabasına ait tablo. Birinci sezonda evdeki bir partide üzerinde delikler açılan tablo, bölümün sonlarında bu delikler ile birlikte görünüyor. Bölüm başında diğer tablolarla birlikte görünmeyen, fakat bojack katrandan kaçmaya başladıktan sonra görülen bir tablo daha var. Daha önce BoJack'in büyüdüğü evde asılı olan bu tabloda ise BoJack'e benzeyen küçük bir at, ağlayan ifadesini gülen bir surat ile saklıyor. Daha sonra ise bu tablo genişleyerek, Horsin Around setine açılan bir kapı halini alıyor. Aynı BoJack'in sitcom dünyasını mutsuz çocukluğundan kaçmak için bir kapı olarak kullanması gibi.
Bölümün tamamında bojack'in üzerine damlayan, ciğerlerinden çıkan ve en sonunda onu ölüme götüren katran ile ilgili de dizi boyunca yapılmış referanslar var. The Telescope bölümünde, Charlotte BoJack'i gelecek kariyeri hakkında uyarırken Hollywood'u büyük bir katran çukuruna benzetiyor ve batmaya başladığını farkettiğinde çok geç olabilir diye uyarıyor. Escape from L.A. bölümünde ise BoJack Charlotte'ye bu benzetmesini hatırlatınca, Charlotte aslında katran çukurunun insanın kendisi olduğunu ve nereye giderse gitsin ondan kaçamayacağını söylüyor.
BoJack eve girdikten sonra annesine pembe bir ortanca veriyor. Ortancalarla ilgili farklı kültürlere ait bir çok sembolizm unsuru mevcut fakat ortancalar özellikle samimi bir özrü temsil ediyor. Kaynak sembolizmin devreye girdiği bir diğer nokta ise evin içinde uçan kuş. Eve giren kuş, rüyada kuş görmek ve evdeki kuşun ölmesi ile ilgili çeşitli batıl inançlar üzerine internette farklı kaynaklar mevcut.
Akşam yemeği partisine katılan misafirlerin giydiği kıyafetler BoJack'in hayatında önemli roller oynadıkları anlarda giydiği kıyafetler. İlk sahnede Sarah Lynn Horsin Around çekimlerinde giydiği kıyafet ile başlıyor ve rüya sekansı boyunca büyümeye devem ederek yemeğin sonlarına doğru öldüğü günkü kıyafetleri ile tamamlıyor. Performans kısmında giydiği kıyafet ise, Herb Kazzaz'ın cenazesinde giydiği kıyafetin farklı renkteki bir versiyonu. Herb, BoJack'e Horsin Around'da başrol oynayacağını söylediği zamandaki kıyafetini giyiyor. Corduroy Jackson-Jackson BoJack'e auto-erotic asphyxiation kitini verdiği ve muhtemelen BoJack'in onu ölmüşken bulduğu andaki kıyafetlerini giyiyor. CrackerJack Sugarman BoJack'in sürekli aile fotoğraflarında gördüğü gibi askeri üniformasını giyiyor. Beatrix, BoJack'in babası Butterscotch Horseman ile tanıştığı baloda giydiği elbiseyi giyiyor. BoJack'in baba figürü yerine koyduğu ve rüya sekansında Butterscotch ile içiçe geçmiş olan Secretariat ise yarışlarda giydiği formasını giyiyor. Ayrıca masadaki herkesin yemeği de kendi hayatları/ölümü üzerine bir şeyler anlatıyor.
- BoJack için haplar.
- Sarah Lynn için fast food.
- Herb için alerjisi olduğu ve ölümüne yol açabilecek fıstıklar.
- Corduroy için Auto-erotic Asphyxiation'da kullandığı limon.
- Beatrix için huzurevinde verilebilecek türde bir tabldot yemeği.
- CrackerJack için cephede yenecek türden bir konserve.
Bölümün kuşkusuz en güzel kısımlarından biri ise gösteriler. İlk performans, The Showstopper bölümünde Gina Cazador tarafından söylenen Don't Stop Dancing şarkısının bu kez Sarah Lynn tarafından söylenen farklı bir versiyonu. Sarah Lynn'in performansındaki tempo aynı Sarah Lynn'in hayatı gibi yavaş başlayıp, sonra hızlanıp daha sonra hüzünlü bir nihayete ererek bitiyor. Şarkıda ayrıca kendi hayatındaki gibi bir erken sonun anısını ve toplumsal mirasını temiz tutmaya neden olduğuna ve BoJack'in artık bu şansının kalmadığına yönelik atıflar var.
Sözlere biraz da kafiye yönünden bakmak gerekirse benzer satırlar:
Gina'nın versiyonunda:
Get up there and give it your all
And don't stop dancing, don't stop Dancing 'til the curtains fall
Sarah lynn'in ilk nakaratında:
And giant signs a thousand feet tall
And don’t stop dancing, don’t stop Dancing 'til the curtain call
Sarah Lynn'in sarkısının sonunda ise:
A song you taught me when I was small
Don’t stop dancing. don’t stop dancing
Olarak söyleniyor. belli ki burada da bir Curtain Call kafiyesi olması lazımdı fakat Sarah Lynn'in şarkısı da hayatı gibi zamansız ve erken son buluyor. Sarah Lynn'in şarkıyı BoJack'in öğrettiğini söylemesi ise Horsin Around günlerine yapılan bir gönderme.
Bölüme ismini de veren ve bölüm için yazılmış The View from Halfway Down şiiri de bölümün en vurucu kısımlarından biri. Kendi başlığı altında şiirin orijinal ingilizce ve bir yazar tarafından çevrilmiş Türkçe hali mevcut. Aynı başlık altında, şiirin 3. tekil şahısla başlayıp 2. tekil şahısla devam edip 1. tekil şahıs ile son bulduğu ve BoJack'in Secretariat'a yazdığı mektupta ben de senin gibi olmak istiyorum demesi ile BoJack'in sonunun da Secretariat gibi yarı yolda vazgeçilen bir intihar girişimi olduğundan da bahsedilmiş.
Şiir, Secretariat'ın köprüden atlamasının ardından onu ölüme götürecek su ile çarpışma anına kadar aklından geçenleri anlatıyor. Tabii ki bütün sekans aslında BoJack'in bir hayal ürünü olduğu için şiirdeki korku, vazgeçme ve olayları geri çevirme arzusu da aslına BoJack'in hissettikleri. Bölümün adında olduğu gibi, bütün bölüm aslında bir intihar girişiminin ortasında yolun sonuna doğru bakarken birinin aklından geçenleri yani The View from Halfway Down'ı görmüş birinin düşüncelerini anlatıyor. Şiir performansı sırasındaki en güzel detaylardan biri de, köprüden atlamış secretariat'a her saniye yaklaşan su gibi, kapının sürekli Secretariat'a daha da yaklaşması ve en sonunda önlenemez biçimde buluşmaları. Ayrıca Secretariat ve BoJack sigara içerken beraber havuza baktıkları ve bölüm sonunda BoJack'in Diane ile telefonda konuştuğu yer, Secretariat'ın acı şekilde intihar ettiği köprü.
Herb, BoJack'i anons ederken iyi ve kötü yanlarından bahseder ve “stupid piece of shit” diyerek bitirir. Bu aynı zamanda BoJack'in özgüvensizliklerinin konu alındığı dizinin 4. sezon 6. bölümünün de adıdır. BoJack sonunda bir telefona ulaştığında ise olanları hatırlar ve aslında diane'e hiç ulaşamadığı anladığında panik halinden çıkarak ölümü kabullenir. Havuzdaki haline yukardan bakarak gördüğü the view karşısında ölümü içselleştirir. Telefonda Diane'e gününün nasıl geçtiği sorması da Yes And bölümünde olduğu gibi Diane'in hayatını yaşamak istediği türden bir günün içindeki muhabbetlerdi.
Bu bok çuvalı seriyi okumak için 7 saat harcadım ve o saatleri dakikası dakikasına geri istiyorum. Edebi hiçbir değeri olmayan bu kitabın neyine hayran olduklarını hâlâ merak ediyorum. Bașlı bașına bir hype olan kitapta karakterler ve kurgu iğrençti, betimlemeleri ile…devamıBu bok çuvalı seriyi okumak için 7 saat harcadım ve o saatleri dakikası dakikasına geri istiyorum. Edebi hiçbir değeri olmayan bu kitabın neyine hayran olduklarını hâlâ merak ediyorum. Bașlı bașına bir hype olan kitapta karakterler ve kurgu iğrençti, betimlemeleri ile sevilen bir yazara göre betimlemeler rezalet ötesiydi.
Betimlemelerden bahsetmişken, Wattpad yazarlarının en bariz özelliği boktan duygusal betimlemeler yapıp kendilerini Dostoyevski zannetmeleri. Alkoç bundan nasibini almış olmalı ki kitap devamlı olarak Zeynep'in mental sağlığını anlatıyor. Bir süre sonra ana karakterin aptal bir ergen değil de Raskolnikov olduğunu düşünüyorsunuz.
Kurgu konusunu çok açmayacağım, zira bu kadar basit bir kurguyu derinleştirerek anlatmam zekanıza hakaret olacaktır. Kısaca özet geçeyim, ana karakterin okulu bir salgın yüzünden karantinaya alınıyor ve öğrenciler elektriksiz bir okulda tıkılı kalıyor. Bu süreçte bir cinayet işleniyor ve olaya şahit olan kişiler cinayeti çözmeye çalışıyor. Maalesef ki bu "ilgi çekici" kurgu vıcık vıcık bir "aşk" hikayesi ile harmanlanıyor.
Biliyorum, genel konu ve betimlemeler 0-4 yaş arası zihinsel engelliler arasında çok sevildi; kitabı okuyanlar daha fazla kitap istiyor, ama Karantina seri olacak bir kitap değil. Gerçi Wattpadd adlı platformda beşinci kitabın çıkması kitabın fanlarının bu tarz yorumları umursamadığını iyi gösteriyor. Anlamıyorum, şu gerizekalı Wattpad kitaplarında neden herkes acıların çocuğuymuş gibi davranıyor? Tamam bir karaktere acı dolu bir hikaye yazabilirsin, bu normal. Fakat tüm karakterlere aynı bokun lacivertini verirsen hikayenin ne anlamı kalır ki? Karakterlerin tüm replikleri fanları oraya buraya yazsın diye yazılmış. Hepsinin Facebook'dan alındığını da söyleyebilirim.
Ayrıca bu tarz kitapların neden kız fanları oluyor bilemiyorum. Özellikle de kitapta kız karakterlerin aşırı derecede hor görülmesi göz önündeyken. Ben bir feminazi ya da sjw değilim. Kitabı okursanız bu hor görülmenin nasıl olduğunu anlarsınız.
Ben size harika bir edebiyat eseri, veyahut ağır felsefe içeren kitaplar yapın demiyorum. Fakat "Senin sahibin benim, sen benimsin" vb. cümleler kullanılan bir kitap benden saygı bekleyemez. (bkz: Onur karakterinin Zeynep ile normal bir konuşması bile emir kipi içeriyor.) "Seride hiç mi iyi yön yoktu?" sorusuna da bir cevabım var, yoktu. Evet güzel sayılabilecek hiçbir yön yoktu. Kadınlara hayvan muamelesi yapan, gözümüze aşk aşk diye sokulan şeyi kitabı uzatma çabası hâline getiren, gençleri etkilesin diye âdeta bir bok şölenine dönüştürülen ve karakter repliklerini bile Facebook'dan almış bu kitabı hiçbir şekilde beğenmedim. Eğer bu kitabı okuyup sevdiğinizi söylüyorsanız ergen bir obez olmanız gerekiyor. Bu işkenceyi bana yaşattığın için çok teşekkür ederim ergenlerin Dostoyevski'si
Spoiler içeriyor
"Elimde iyi sayılabilecek bir senaryo var, bunu nasıl bok ederim?" düşüncesiyle yazılıp, oldukça kötü oyunculuklarla taçlandırılmış bir başyapıt. Nihayet dabbe-ül cin, sikkin, el-çükkün isminde cin çarpması anlatan korku filmi çekmemişler diyerek, müstakil evde geçen korku filmlerine özel ilgim olduğu için…devamı"Elimde iyi sayılabilecek bir senaryo var, bunu nasıl bok ederim?" düşüncesiyle yazılıp, oldukça kötü oyunculuklarla taçlandırılmış bir başyapıt. Nihayet dabbe-ül cin, sikkin, el-çükkün isminde cin çarpması anlatan korku filmi çekmemişler diyerek, müstakil evde geçen korku filmlerine özel ilgim olduğu için büyük umutlarla açtım, Burçin Terzioğlu'nun emeğine yazık olmuş.
Polis "Vuslat 20 sene önce öldü" derken Nisan'a otopsi raporunu uzatıyor. Vuslat'ın doğum tarihi 1990, ölüm tarihi 2019. Olay 2050'de geçmiyorsa -İPhone 8 kullanıldığı için hiç sanmıyorum- bir kimse de çıkıp, kıçı kırık bir sahte rapor bile düzenleyememişiz dememiş.
Nisan'ın filmin sonunda şok geçiren küçük kız ve iki yerinden baltalanmış polisi bahçede bırakıp "cnm bi sn son bi işim kaldı" diyerek, 1 saattir kan kaybettiği, dayak yediği, ciğeri ağzından geldiği halde dönüp evi yakmasına ve hürmette kusur etmeyip "önden sen buyur abla" diyerek onu takip eden alevlerin içinden Kütahyalı Khalee'si gibi çıkışına hayran kaldım.
Birkan Sokullu çok yakışıklısın, çekicisin de o oyunculuk Rise of Emripes'da da aynı burada da aynı. Karakter de bir felaket. Hadi kadından nefret ettiğin halde evlendin, öldürmek istedin hep anlıyorum da seni babası bellemiş küçük kızdan nefret etmek, çocuk öldürme motivasyonu nedir? Sokaktaki kedi 3 gün peşinden gelse 4. gün pıst demeye kıyamazsın. Can düşmanının çocuğu olsa da seni baba diye seven çocuktan nefret etmek eşyanın ve doğadaki her şeyin tabiatına aykırı. Bu derece hasta bir adam iyi koca/baba rolünü bunca sene falso vermeden oynayamaz.
Burçin Terzioğlu'nunki hariç tüm oyuncular çok kötü. Feridun Düzağaç galiba sarhoş skeçinde oynuyor, göründüğü her sahnede öpüceemmm demesini bekledim. Küçük kız oynamıyor bön bön bakıyor arada çığlık atıyor. Küçük kızın oyunculuğu temsili. Melisa Şenolsun eh fena değil ama onun karakteri de bokum gibi.
Kardeşim siz yetimhanelerde süründük diye ağlarken bu kadar detaylı bir planı yapacak, ressamlık eğitimi alacak, yurt dışına çıkıp kadını tavlayacak parayı ve motivasyonu nasıl buldunuz ki? Ressam sapıksa evladının günahı ne, sanki modellik yapan kadınlara arkadan gizlice yaklaşıp ısırmış. Adam şey diyor "resim çizmekten nefret ederim ama ressam oldum" ahahahah nasıl yaptın onu resim sevinci izleyerek mi? İnanır mısın ben de 50 yaşından sonra intikam için balerin oldum.
Hilal denen kız her şeyi "belki seyirci o kadar embesildir ki bu kör göze parmak senaryoyu bile anlamaz." diye detaylı anlatırken, Nisan'ın ilk kocasını da kendilerinin öldürdüğünü, portreyi satın alan adamla karısını da ortadan kaldırdıklarını söyleseydi bir nebze olabilirdi. Oakin olmadı.
"Güzelliğin Portresi" diye şişirdikleri eser İç Anadolulu yerel türkücü kader Zeyno'nun albüm kapağı adeta. O kadar baktım, bir güzellik göremedim. Nisan Özgür'ü iyice tahrik etmek için "anan da vasatın tekiymiş lan ahaha asıl güzellik benim" dese şahane olurdu. Modellerine işkence eden ressam gibi bir konu varken elinizde, anca bu kadar bok edilebilirdi. Filmin sonunda Oktay ve Nisan'ı mutlu bir aile kurmuş göstermemeleri bu klişeler geçidine yakışmamış.
Çok iyi hatırlarım bu filmi bir CD dükkanından flash belleğe 12₺'ye yüklettirip küçük bir televizyondan seyretmiştim. Aynı dükkan hâlâ Çorum'da işletiliyor. Ama filmlerin bu kadar ucuz ve kaliteli olacağını sanmam. En son bir ziyaret için Çorum'a gittiğmde 27₺'ye Recep İvedik…devamıÇok iyi hatırlarım bu filmi bir CD dükkanından flash belleğe 12₺'ye yüklettirip küçük bir televizyondan seyretmiştim. Aynı dükkan hâlâ Çorum'da işletiliyor. Ama filmlerin bu kadar ucuz ve kaliteli olacağını sanmam. En son bir ziyaret için Çorum'a gittiğmde 27₺'ye Recep İvedik 4'ü görmüştüm.
Yapıma dönecek olursak, benim en sevdiğim yeşilçam filmleri arasında yer alır. Verdiği mesajlar dahil tüm öğeleri ile dikkat çekici bir yapım. Bugün filmi tekrar izlediğimde, topluma nasıl eleştirel bir mizah ile yaklaşıldığını yeniden hatırladım. Kemal Sunal ve Natuk Baytan gibi ustalardan da bu beklenirdi. Bana göre Natuk Baytan tüm absürd komedilerin atasıdır. Kendisi çoğu Kemal Sunal ve Cüneyt Arkın filmine yönetmenlik yapmıştır. Filmin yalnızca son kısımlarını fazla beğenemedim. O sahneler de zamanına göre gerçekten iyiydi fakat filmin geneline fazla yakıştıramadım. Bence bu kadar düşünce yeterli. İyi akşamlar dilerim.
Öncelikle kendi okuma deneyimimle ilgili bir not düşeceğim. Böyle hacimli metinleri okurken zaman mefhumu da metni değerlendirmede yeni bir parametre olarak devreye giriyor. Bu kitabın ilk 400 sayfasını hızla okudum, sonrasında iki haftada ancak 150 sayfa okuyabildim, bunun ardından tekrar…devamıÖncelikle kendi okuma deneyimimle ilgili bir not düşeceğim. Böyle hacimli metinleri okurken zaman mefhumu da metni değerlendirmede yeni bir parametre olarak devreye giriyor. Bu kitabın ilk 400 sayfasını hızla okudum, sonrasında iki haftada ancak 150 sayfa okuyabildim, bunun ardından tekrar kitaba döndükten sonra da son 150 sayfayı iki-üç gün içinde okuyup bitirdim. (atd: Yanlış yayınevine yorum yapmışım, beni mazur görün.)
Kitabı okuma sürecim olması gereken zamanlamasından esnediği için belki metin kafamda olduğundan daha hacimli bir eser olarak kaldı, bilemiyorum. ama buna rağmen Moby Dick'in hacminin hakkını veremeyen bir metin olduğunu düşünüyorum. Her zaman edebiyatın fonksiyonel tarafına, okuru değiştirici-dönüştürücü etkisine inandım. Moby Dicm bu açıdan nasibini alamamış, birazcık "beyhude" bir kitap. Öykünün temel motivasyonu olan kaptan Ahab'ın kör inadı bile doğru düzgün tahlil edilmiyor, derinlemesine incelenmiyor, bunun nedenleri, kökleri üzerine durulmuyor. Balinaların ebesinin nikahındaki kıla tüye kadar pek çok bilgi veriliyor da yazar bu öyküyü niçin anlatıyor, bu yedi yüz kusur sayfanın motivasyonu nedir, bunun üzerine doğru düzgün bir işaret bile yok kitapta.
İyi edebiyat eserleri satırı satırına değil belki ama bir bütün olarak, okura verdiği his açısından taklit edilemezdir. Moby Dick bir okur olarak bana pek bir his verdi diyemem ama bu kitabın özgünlük, yani taklit edilemezlik anlamında da hiçbir yetkinliğinin olmadığını düşünüyorum. Pek çok teknik bilgiyle doldurulmuş, tüm bunları sadece bir arada tutabilmek için uydurulmuş gibi görünen zayıf motivasyonlu bir öyküyle bağlanmış, dev cüsseli bir bebek gibi bir şey bu kitap. bu yorumumu yaparken kitabın tarihsel önemini göz önünde bulundurmuyorum, kaldı ki bunu değerlendirecek yetkinliğe de sahip değilim.
Ne var ki kitabın yazıldığı dönemdeki diğer romanlara bakıyorum ve bu kitabın onlara göre çok daha zayıf bir metin olduğunu düşünüyorum. Zaten genel olarak Amerikan ve İngiliz edebiyatının bu dönemde verdiği eserlerin yetkinliklerinin Rus ve fransız Romanının çok gerisinde kaldığı görüşündeyim. Belki de bu yüzden, tarihi bir vesika olarak, bir dönemi daha da anlamlandırabilmek adına sonradan parlatılmıştır Moby Dick, belki de alelade bir okur olarak haddimi aşıp terbiyesizlik ediyorumdur, netice olarak samimi görüşüm bu yöndedir.
Tolstoy'un, Dostoyevski'nin ve Balzac'ın karakterlerinin konuşmalarını okuyun, bir de bu kitaptaki karakter tasvirlerine, abartılı ve teatral diyaloglara, her şeyi abartıp köpürten bol ünlemli, bu hezeyanlı üsluba bir bakın. Ben arada derin farklar görüyorum. Acımasızca eleştiriyor olabilirim, edebiyat tarihinden bihaber bir cahil olabilirim, beni aydınlatacaklara kapım her zaman açıktır. Ne var ki önümdeki metni okuduktan sonra aklımda kendiliğinden bu fikirler oluştu ve bunları değiştirebilmem için geçerli bir sebep de göremiyorum. Aynı çağda, hatta bu çağın da öncesinde avrupa romanında çok büyük, çok iyi verimler olmasa "dönemin şartları, edebi kalitesi vs" diyerek değerlendirip daha hoşgörülü olayım ama sözgelimi günümüzde ihsan oktay anar gibi bir yazar varken, modern türkçe anlatımın çıtası buraya taşınmışken, bu güncel dil yerine Recaizade Mahmud Ekrem taklidi bir dille bir şeyler geveleyenlerin edebi bir değeri yoktur benim gözümde. Nazım'ın şiirini gördükten sonra Fuzuli taklidi yapanlara gerek yoktur. 1850 yılında karakterlerini bir shakespeare oyunu karakteri gibi konuşturmanın da bir esprisi yoktur kanımca. Yine de tüm bunları affettirecek olan romanın içsel gücü, motivasyonu tüm bunlardan daha zayıf ise de yapacak bir şey yoktur. Hayat zaten ölü birisini ikinci kere öldürmek için uğraşacabileceğiniz kadar uzun değildir.
Spoiler içeriyor
Kafka’nın Dönüşüm’ü gibi bir sabah kendimizi platform’da uyanmış bulsak bugün yaşadığımız hayatı nasıl anardık? Küfrettiğimiz düzen, siyasi hesaplar yüzünden ezilen çimenler; Afrika’da su içemediği için can çekişen çocuğun ağzına su damlatan ve onu hayata döndüren doktorun kalbi gibi atmaya mahir…devamıKafka’nın Dönüşüm’ü gibi bir sabah kendimizi platform’da uyanmış bulsak bugün yaşadığımız hayatı nasıl anardık? Küfrettiğimiz düzen, siyasi hesaplar yüzünden ezilen çimenler; Afrika’da su içemediği için can çekişen çocuğun ağzına su damlatan ve onu hayata döndüren doktorun kalbi gibi atmaya mahir kalpler.
Sigarayı bırakan ve kitap okuyan Don Kişot, yani kendine yönelen insan, çile çekmelidir ki bağımlılıktan kurtulsun. Bağımlılıktan kurtulan mesih mevkisine yakışır, yani kelime manasıyla mesh edilmiş, kutsanmış. Düşünün saf özgürlükten bahsediyoruz. Yeme içmeye ihtiyaç duymadığınız bir oruç dönemi size bunu sağlayabilir mi? Aralıklı oruç yapanlar hem bedenen hem ruhen farklılaştığını düşünür. Oruçla insan dönüşür. Kafka’nın Dönüşüm’üne benzetebiliriz. yabancılaştığın şey çevren olur. Yemeleri içmeleri, harcamaları boş gelmeye başlar. Tepkisizleşmeye başlarsın damarına basılıncaya dek.
Ölmediğin ama süründüğün bir hayat. etini kopartıp yiyorlar. Elin kolun bağlı, suçlayacak birini arıyorsun. Bir dost. Sana yasak elmayı fısıldayan. Sahi sen söylemediysen salyangoz sevdiğini nerden bilecekti şeytan? Akıl. Kestikçe bileylenen bıçak nedir? Bir bilmece bu. Çektikçe kısalan şey sigara. Hepsi bunun için miydi Don Kişot? Suçla ve ağla. Sana bir yardımcı gerekti mesih. Belki de gelen kadın kutsal kaseydi. Şeytanın silahıyla şeytanı yendi. Ne için? Çünkü Don Kişot’un merhametini görmüştü kadın. sonra gitti. Çünkü anneydi.
Sonraki katta eski bir tanıdığa rastlar. insanlar için iyilik yaptığını düşünen ve sisteme dahil olan. Sistemin çarkına çomak sokmak tek kişilik mesele değildir der iyiliğin sesi. İyilik için hayatta kalmanın veya ölümün önemi kalmamıştır çünkü kanserdir. İyilik hepimizin içindeki bir kanser midir? Bazen iyi bazen kötü huylu bir tümör. Don Kişot’a uygun bir tanıdıktır çünkü içindeki kötülükle savaşını bitirmiş sayar kendini ve şimdi halka hizmet zamanıdır. Ne olur? Kutsal kase gelir ve iyiliğin kadim dostunu öldürür. İyilik çöker. Düşüş başlar yeniden.
Umutsuzluk iyiliği öldürür. İyilik, bedenini bağışlayan bir donördür. Don Kişot artık iyilikle beslenir. Yeniden uyandığında artık başkadır. Rüyası bile çıkar. 6. kattaki ‘baharat’ güçtür. Don Kişot’un sahip olmadığı bir güç. Halatı ile yükseklere çıkma umudu taşır. Umudu kırıldığında öfkelenir. Sonra alışır. Don Kişot bir devrim önerir. Merhamet, akıl, iyilik ve güç birleşir ve adalete yolculuk başlar.
Burada duralım ve düşünelim. O platformda olsak biz hangisi olurduk?
Yolculukta yani hedefe giden yolda her şey mübahtır düsturunu izleriz. Önemli olan hayata bir mesaj bırakabilmektir der filmimiz. Bunun için önce yemek düşünülür fakat bilgelik işin içine girince mesaj çocuk olur. Çocuk umuttur, mesajdır, gelecektir. Her şey pisliğe bulansa bile, çektiğimiz acıları çekeceğini bilsek bile, yüz güldüren şey soyun devamıdır.
Sonuç olarak, her platformda bir hayat vardır. Hayatın olduğu yerde umut vardır.