H. ⊃∪∩⪽ (@muzikhal)

Bu kitap için bir inceleme yazmakta zorlandım. Beni etkileyen bir kitap olmasının yanında, gerçekten güzel bir kitap mı yoksa akılda bir sürü soru işareti bırakan, havada kalan birçok noktası olan bir yazın mı, karar vermekte zorlandım. Bitirdikten sonra “Ne okudum…devamıBu kitap için bir inceleme yazmakta zorlandım. Beni etkileyen bir kitap olmasının yanında, gerçekten güzel bir kitap mı yoksa akılda bir sürü soru işareti bırakan, havada kalan birçok noktası olan bir yazın mı, karar vermekte zorlandım. Bitirdikten sonra “Ne okudum ben? Nasıl böyle olabilir?” soruları epeyce bir süre aklımda dolandı. Kitap, sade bir anlatı gibi görünse de okuyucusunu gittikçe kararan bir evrenin içine çeken, psikolojik gerilimi yüksek bir eser. Yazar, okuyucuyu yalnızlık, merhamet, saplantı ve insan doğasının çelişkileri gibi konular üzerinde düşünmeye zorluyor. Kendisi de babası gibi hukukçu olan ve hayatı, yerine getirilmesi gereken görevler bütünü gibi yaşayan Joseph, ailesi öldükten sonra şehirden uzak bir kasabaya taşınır ve yalnız başına bir hayat sürer. Bu izole, huzurlu hayatı, bir gün kapısının önünde dövülmüş hâlde yatan Abel isimli bir çocukla karşılaşmasıyla bambaşka bir yöne evrilir. Abel’i evine alması, Joseph’in geçmişine, bastırılmış arzularına ve karanlık yönlerine açılan bir kapı olur. Zamanla Joseph ile Abel’in arasında, merhamet, saplantı ve tahakküm arasında gidip gelen bir ilişki gelişir. Kitabı yalnızca anlattığı olay zinciri açısından değerlendirdiğinizde, havada kalmış bir tat bırakıyor. Fakat yazarın kullandığı metafor üzerinden düşündüğünüzde bence hak ettiği yeri buluyor. Peki, nedir burada yazarın anlatmak istediği derseniz, öncelikle kitabın isminden başlayabiliriz. Kralın Laneti, tüberküloz hastalığının diğer ismidir. Kitaptaki Joseph karakteri de tüberküloz hastalığına fazlasıyla ilgili, çünkü yazarın babası da bu hastalıkla uzun yıllar mücadele etmiş ve sonunda hayatını kaybetmiştir. Bu da yazarın üzerinde oldukça derin bir etki bırakmış. Tüberküloz, insanı içten içe tüketen, dışarıdan pek belli olmayan bir hastalık. Buradaki Joseph karakteri de dışarıdan bakıldığında iyi bir şey yapıyormuş gibi görünse de, aslında içten içe onu kemiren saplantılarının kurbanı oluyor. Eğer iyilikle kötülüğün birbirine ne kadar benzeyebileceğini sorgulamak istiyorsanız, Kralın Laneti sizi o sınır çizgisinde uzun uzun yürütmeye hazır.

muzikhal 1 month ago

Bukalemunlar Kitabı

Jose Eduardo Agualusa

1 Gönderi

Geçmişi kontrol eden, geleceği kontrol eder. Şimdiyi kontrol eden de geçmişi kontrol eder.” Bu alıntı, George Orwell’in ölümsüz eseri 1984’ten. Kitabı okuyanlar hatırlayacaktır; ana karakterimiz Winston, Gerçeklik Bakanlığı’nda çalışır ve görevi, kendisine gelen bilgiler doğrultusunda geçmişte yayımlanmış haberleri, dergileri ve…devamıGeçmişi kontrol eden, geleceği kontrol eder. Şimdiyi kontrol eden de geçmişi kontrol eder.” Bu alıntı, George Orwell’in ölümsüz eseri 1984’ten. Kitabı okuyanlar hatırlayacaktır; ana karakterimiz Winston, Gerçeklik Bakanlığı’nda çalışır ve görevi, kendisine gelen bilgiler doğrultusunda geçmişte yayımlanmış haberleri, dergileri ve gazeteleri değiştirmektir—yani geçmişi yeniden yazmaktır. José Eduardo Agualusa’nın O Vendedor de Passados (Geçmiş Satıcısı) adlı romanı, bana sanki Winston’ın mesleğinden esinlenerek yazılmış gibi hissettirdi. Ana karakterimiz Félix Ventura bir anı tüccarı, bellek satıcısı ya da geçmiş tasarımcısıdır. Geçmişinden utanan ya da daha soylu, daha zengin, daha önemli bir geçmişe sahip olmak isteyen insanlara istedikleri geçmişi sağlayan sahte soy ağaçları oluşturur. Ancak bir gün, geçmişini Angola ile özdeşleştirmek isteyen bir yabancının kapısını çalmasıyla olaylar daha karmaşık bir hâl alır. Roman, bireysel bir hikâye etrafında şekilleniyor ve yalnızca bu açıdan değerlendirildiğinde eksik kalan bir kurgu hissi verebilir. Ancak alt metnine odaklandığınızda, metaforlarını fark ettiğinizde ve vermek istediği mesajları irdelediğinizde, romanın çok daha derinlikli olduğunu anlıyorsunuz. Bu noktada, Agualusa’nın edebi dünyasını ve memleketi Angola’nın tarihini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Agualusa, 1960 Angola doğumlu bir yazar ve eserlerinde sıkça Angola’nın tarihine, sömürge sonrası kimlik krizine ve toplumsal hafızanın inşasına odaklanıyor. Angola, 16. yüzyıldan 1975’e kadar Portekiz sömürgesi olarak kaldı ve bağımsızlığını kazandığında da 2002’ye kadar süren bir iç savaşın pençesinden kurtulamadı. Bu uzun süren savaş, Angola’yı derin bir politik ve toplumsal parçalanmaya uğrattı; ulusal hafıza, ideolojik propagandalarla sürekli olarak yeniden inşa edildi. Bu bağlamda Félix Ventura’nın müşterilerine sahte geçmişler sunması, Angola’nın tarihsel süreçte yaşadığı manipülasyonları yansıtan güçlü bir metafor olarak okunabilir. Félix’in müşterileri, güçlü ve saygın bir kimlik oluşturmak için geçmişlerini değiştirme ihtiyacı hissederken, Angola’da da bireyler ve devlet, kendi tarihlerini “uygun” bir biçimde yeniden yazma çabasına girişmiştir. Ayrıca romanın anlatıcısının Félix’in evinde yaşayan bir bukalemun olması da dikkat çekici bir sembolizm içeriyor. Bukalemun, ortama uyum sağlamak için sürekli renk değiştirir; tıpkı Angola’nın siyasi ve toplumsal dinamiklere göre geçmişini ve kimliğini sürekli olarak yeniden inşa etmek zorunda kalması gibi. Romanı tarihsel bağlamıyla değerlendirdiğimizde, derinlikli ve çok katmanlı bir eserle karşı karşıya olduğumuzu anlıyoruz. Ancak sadece bireysel hikâyeye odaklanarak ele alındığında, büyülü gerçekçiliğin zayıf bir örneği gibi gelebilir. Ben, meraklı ve araştırmacı bir okuyucu olduğum için bu tarihsel ve metaforik bağlantıları yakalayarak kitabın hakkını verebildim. Ancak her okuyucudan aynı çabayı beklemek mümkün olmadığından, keşke hikâye daha güçlü bir kurgu üzerinde şekillenseydi diye düşündüm. Bununla birlikte, kitabın dili oldukça sade ve akıcı. Merak unsuru eser boyunca canlı tutulmuş, bu da sayfaların hızla akmasını sağlıyor. Ancak anlatıcının bir bukalemun olması, yer yer okuma deneyimini kafa karıştırıcı hâle getirebilir. Kişisel ve toplumsal kimlik meselelerine ilgi duyuyorsanız ve gerçek ile kurgu arasındaki sınırları zorlayan anlatıları seviyorsanız, bu kitaba bir şans verin.

muzikhal 1 month ago

A Thursday

Behzad Khambata

4 Gönderi

İzlediğim ilk kısa Hint filmi olabilir A Thursday :) Kısa olmasına rağmen gayet etkileyici buldum. Her ne kadar klasik bir hikâye gibi başlasa da beklenmedik olaylar ve vermek istediği mesaj, filme olan bakış açınızı değiştiriyor. Behzad Khambata yönetmenliğinde beyaz perdeye…devamı

muzikhal 2 months ago

Cinayet Günlüğü

Bong Joon Ho

63 Gönderi

Spoiler içeriyor Parasite ile Akademi Ödülleri'nde dört ödül birden kazanan Bong Joon-ho'nun erken dönem filmlerinden ve sürekli aklımda olan Memories of Murder filmini sonunda izledim ve neden bu kadar geç kaldım diye kendime kızdım. Yönetmenimiz, daha o zamanlardan ne kadar başarılı olacağını…devamıParasite ile Akademi Ödülleri'nde dört ödül birden kazanan Bong Joon-ho'nun erken dönem filmlerinden ve sürekli aklımda olan Memories of Murder filmini sonunda izledim ve neden bu kadar geç kaldım diye kendime kızdım. Yönetmenimiz, daha o zamanlardan ne kadar başarılı olacağını belli etmiş aslında. 1986-1991 yılları arasında Hwaseong’da işlenen ve yıllarca çözülemeyen seri cinayetleri konu alan film, sıradan bir suç hikâyesinden çok daha fazlasını sunuyor. Hem bir toplum ve dönem tasviri yapması, klasik dedektiflik hikâyesinden farklılaşması, belirsiz sonu ve etkileyici finali filmi çok sevmeme sebep olan unsurlardan bazılarıydı. Filmin merkezinde, taşrada görev yapan, yöntemleri sorgulanabilir bir dedektif olan Park Doo-man (Song Kang-ho) ile şehirden gelen, daha akademik düşünen dedektif Seo Tae-yoon (Kim Sang-kyung) var. Park, içgüdülerine ve şüpheliyi döverek itiraf almaya dayalı eski usul sorgulamalara inanırken, Seo delillere dayalı modern dedektiflik tekniklerini kullanmaya çalışıyor. Ancak her ikisi de aynı çıkmazda buluşuyor: Cinayetleri çözemedikçe umutsuzlukları büyüyor ve yöntemleri gittikçe daha kaotik bir hâl alıyor. Bana göre filmin en sevdiğim detaylarından biri, izleyiciyi Park ve Seo’nun çaresizliğine ortak etmesi. Onlarla birlikte ipuçlarını takip ederken sürekli duvara çarpıyor, adaletin kaçınılmaz olduğu yönündeki inancımızın sarsıldığına şahit oluyoruz. Bong Joon-ho burada büyük bir ustalıkla klasik polisiye hikâyelerine meydan okuyor resmen. Film, Güney Kore’nin 1980’lerdeki baskıcı rejimine, polis teşkilatının yozlaşmasına ve toplumun adalet sistemine olan güvensizliğine dair bir eleştiri de sunuyor. Polisler, suçu çözmekten çok bir suçlu yaratma çabasına girerken, sistemin eksiklikleri su yüzüne çıkıyor. Masum insanların işkenceyle suçlu ilan edildiği, delillerin göz ardı edildiği bir toplumda adaletin gerçekten sağlanabileceğine inanmak giderek zorlaşıyor. Canımı sıkan şey ise 1980'lerde Türkiye ile Güney Kore birbirine çok benzeyen iki ülkeyken, 2025'te bizim hâlâ yerimizde sayarken Güney Kore'nin adalet, refah ve ekonomik alanlarda büyük bir mesafe katetmiş olması. Filmle ilgili başka bir güzel detay ise yönetmenimizin, "Katil bir gün filmi izler mi?" düşüncesiyle bu filmi çekmesi ve o meşhur final sahnesini eklemesi. Her ne kadar son şüpheli genç, "Acaba gerçek katil bu mu?" sorusunu akıllara getirse de film, gerçek olaylardan esinlenerek kurgulandığı için yönetmenimiz birebir gerçek suçluyu temsil eden bir karakter yaratmamıştı. Ayrıca, 2019 yılında yapılan DNA testleri sonucunda katil bulundu. Hapishanede tecavüz ve cinayet suçlarından yatmakta olan katil, dava zaman aşımına uğradığı için işlediği seri cinayetlerden hüküm giymedi. Ancak hapishanede olması, bir nebze de olsa adaletin sağlandığını hissettiriyor. Memories of Murder, klasik polisiye beklentilerini yıkan, izleyicisini rahatsız eden ve zihnine kazınan bir film. Ne bir kahraman yaratıyor ne de suçluyu ortaya çıkararak tatmin edici bir kapanış sunuyor. Bunun yerine, belirsizlik ve çaresizlikle baş başa bırakıyor. İşte tam da bu yüzden, yalnızca bir suç filmi değil, insan doğasının, adaletin ve toplumun karanlık yönlerine dair derin bir keşif olarak iz bırakıyor

muzikhal 2 months ago

Şişli Kız

Magnus von Horn

15 Gönderi

Bu film bana Wolfgang Borchert’in Kapıların Dışında isimli kitabını anımsattı. O kitapta da bu filmdekine benzer karanlık bir atmosfer vardı. Konuları da neredeyse aynı. Danimarka yapımı film, Akademi Ödülleri’nde En İyi Yabancı Film dalında aday gösterilerek adını duyurmayı başardı. Gerçek…devamı

muzikhal 3 months ago

The Holdovers

Alexander Payne

24 Gönderi

Karakterlerin filmin başında önyargılı, huysuz, kaba, kötü niyetli iken filmin sonunda önyargılarının kırılıp daha bilinçli, daha farkındalık sahibi bireylere dönüştüğü filmler beni hep etkilemiştir. Green Book, As Good as It Gets, Rain Man gibi... İşte bu film de onlardan biri.…devamı

muzikhal 3 months ago

İnsan Olmak

Engin Geçtan

47 Gönderi

Yazarın deyimiyle, “varoluş sorumluluğunu” üstlenmiş, kendisinin farkında olmaya çabalayan ve varoluş suçluluğunu derinlerinde hisseden insanlar için İnsan Olmak, harika bir okuma deneyimi sunuyor. Yazar, akademik kimliğinden ve akademik üsluptan uzak, samimi bir dille gözlemlerini ve düşüncelerini okuyucuyla paylaşmış. Geçtan, insanın…devamıYazarın deyimiyle, “varoluş sorumluluğunu” üstlenmiş, kendisinin farkında olmaya çabalayan ve varoluş suçluluğunu derinlerinde hisseden insanlar için İnsan Olmak, harika bir okuma deneyimi sunuyor. Yazar, akademik kimliğinden ve akademik üsluptan uzak, samimi bir dille gözlemlerini ve düşüncelerini okuyucuyla paylaşmış. Geçtan, insanın kendini tanıma yolculuğunu merkeze alarak, bireyin kimlik ve varoluş arayışını ustalıkla ele alıyor. Bu süreci, bireyin toplum olmaya başladığı ilk çağlardan başlayarak, çocukluk döneminde ailesiyle kurduğu ilişkilerden günümüze uzanan bir bağlamda inceliyor. Özellikle, çocuklukta ailemizle geliştirdiğimiz ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucunda bilinçaltımızda sakladığımız, farkında bile olmadığımız duyguların davranışlarımız ve kişiliğimiz üzerindeki etkilerini ele aldığı bölümler benim için ufuk açıcıydı. Yazar, insanın ilişkilerindeki dinamikleri, bireyin içsel dünyası ile dış dünya arasındaki etkileşimi ve insan olmanın kırılganlıklarını derinlemesine işliyor. Bağlanma ihtiyacı, yalnızlık korkusu gibi evrensel konuları ele alırken, toplum tarafından şekillendirilmiş “benlik” anlayışını da sorgulamaya davet ediyor. Kitabın en sevdiğim yönlerinden biri, yazarın psikiyatrist olmasına rağmen düşüncelerini tek bir ekol üzerinden değil, Freud, Jung, Fromm gibi farklı düşünürlerin görüşlerini harmanlayarak ve kendine özgü bir yorumlama sunarak paylaşması oldu. Ayrıca, insanın hem karanlık hem de aydınlık yönlerini aynı açıklıkla ortaya koyması, eseri daha derinlikli ve etkileyici hale getiriyor. Psikolojik, felsefi ve toplumsal katmanları bir araya getiren bu kitap, insan olmanın ne anlama geldiğine dair kapsamlı bir anlayış sunuyor. Kitapla ilgili altını çizdiğim ve üzerine yazmak istediğim onlarca konu var, ancak incelemeyi uzatmak istemiyorum; çünkü gerçekten sonu gelmeyebilir! Kendini anlamak isteyenler ve hayatı daha derinlemesine sorgulamak isteyenler için saatlerce, hatta günlerce üzerine konuşulabilecek bir eser.

muzikhal 3 months ago

Biri Hiçbiri Binlercesi

Luigi Pirandello

3 Gönderi

Bir romandan ziyade, felsefi derinliği fazla olan bir sohbet yazısı gibi hissettirdi kitap bana. Roman akıcılığı ve olay örgüsü bekleyenleri hayal kırıklığına uğratabilir. :) Öte yandan, daha önce belki de aklınıza hiç gelmeyecek bir konu hakkında sizde bir farkındalık oluşturacaktır;…devamı

muzikhal 3 months ago

Elveda Lenin

Wolfgang Becker

16 Gönderi

Wolfgang Becker’in yönettiği film, Alman sinemasının kült yapımlarından biri. Bireysel hikayeler üzerinden toplumsal değişimi başarılı bir şekilde ele alıyor. Berlin Duvarı’nın yıkılışı ve Doğu Almanya’nın kapitalist Batı ile birleşme süreci, bir ailenin gündelik hayatına etkisi üzerinden anlatılmış. Doğu Almanya ve…devamı

muzikhal 4 months ago

Kairos

Jenny Erpenbeck

1 Gönderi

Kitabı incelemeye başlamadan önce Türk dizi sektörüne seslenmek istiyorum: Burada sizin için güzel bir kaynak var. Yasak ve büyük bir aşk, hafif sadizm, geçmişe ait travmalar, manipülatif karakterler ve politik olarak gerilimli zamanlar... Bağlamından koparıp saatlerce ve gereksizce uzatarak vasat…devamıKitabı incelemeye başlamadan önce Türk dizi sektörüne seslenmek istiyorum: Burada sizin için güzel bir kaynak var. Yasak ve büyük bir aşk, hafif sadizm, geçmişe ait travmalar, manipülatif karakterler ve politik olarak gerilimli zamanlar... Bağlamından koparıp saatlerce ve gereksizce uzatarak vasat bir yapım çıkarmak için alın size fırsat. :) Şakacı ve sarkastik bir girizgahtan sonra kitap hakkında düşüncelerimi paylaşmak istiyorum. İlk söylemek istediğim şey; bu kitabı sevmek ve ona bir anlam yükleyebilmek için yazarın hayatını ve yaşadığı dönemi bilmek gerekiyor. Bu yüzden kısaca bahsetmek istiyorum. Almanya'nın Berlin Duvarı ile Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldığı dönemde, çevirmen bir anne ve felsefeci bir babanın çocuğu olarak dünyaya gelen yazar, önce üniversitede tiyatro eğitimi görüyor. Daha sonra müzik tiyatrosunda çalışarak yönetmenlik yapıyor. Burada, Doğu Alman edebiyatının önemli isimlerinden Heiner Müller gibi kişilerden eğitim alıyor. Yazarın hayatından izler taşıyan bu yarı otobiyografik eserde, 19 yaşındaki Katharina ile kendisinden 35 yaş büyük Hans arasındaki saplantılı, hafif sadistik ve manipülasyonlarla dolu bir aşk hikayesi anlatılıyor. Hans, önemli bir yazar ve radyo yayıncısıyken; Katharina, çalışma hayatına başlamak isteyen genç bir öğrenci. Bu da, Hans karakterinin Heiner Müller’den, Katharina karakterinin ise yazarın kendisinden esinlenilmiş olabileceğini düşündürüyor. Kitap, yarı otobiyografik bir eser olduğu için içinde çok fazla yazar ismi, kitap alıntıları, tiyatro eserlerinden örnekler ve klasik müzik eserlerinden bahsediliyor. Bu detaylar, okurda kendini biraz "cahil" hissetme duygusu yaratabiliyor. En azından benim için öyle oldu; keşke bu bahsedilen detayları daha önce bilseydim, diye düşündüm. Ayrıca, kitap yalnızca bir aşk hikayesi değil; aynı zamanda dönemin toplumsal olaylarının bireyler üzerinde bıraktığı izlerin bir anlatımı. Doğu Almanya’nın Stasi rejimi, romanın arka planında baskın bir varlık gösteriyor. Erpenbeck, bireysel hikâyeyi tarihsel bir bağlama oturtarak, rejimin bireyler üzerindeki etkilerini yansıtmak istemiş. Hans’ın Katharina’yı kontrol etme çabaları, Stasi rejiminin bireyler üzerindeki baskıcı yapısını andırıyor. Bu noktada, Stasi’nin ne olduğuna değinmek faydalı olacaktır: Stasi, Doğu Almanya’nın Devlet Güvenlik Bakanlığı’nın kısaltmasıdır. 90 bin tam zamanlı, 180 bin gayri resmi muhbiri bulunan bu örgüt, neredeyse tüm vatandaşlarını gizlice dinlemiş ve takip etmiştir. Tüm bu güzel detaylara rağmen, kitabın kolay bir okuma sunduğunu söyleyemem. Sabır gerektiren bir okuma deneyimi sunuyor. Karakterlerin karmaşık ruh halleri sizi yıpratabilirken, döneme ait siyasi olayların katmanlı yapısı hikayeyi bağlama oturtmayı zorlaştırabiliyor. Kitabın isminin esinlendiği Kairos’un Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahip olduğunu da belirtmek isterim. Araştırmanızı tavsiye ederim, burada detaylandırarak metni uzatmak istemiyorum. Ayrıca, kitapla ilgili daha fazla bilgi için Deniz Yüce Başarır’ın YouTube kanalına göz atabilirsiniz. Okuması kolay olmayan, ancak sunduğu edebi derinlik ve tarihsel perspektifle son derece tatmin edici bir eser.