(@) - Raf

Perihan Mağden'in 2007 yılında piyasaya çıkan ve 12 ülkede yayımlanan kitabı "Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?" sürekli birilerinden kaçan ve otel değiştirerek yaşayan, her otelde yeni eşyalar alıp otel odalarında kendi özel dünyalarını kuran, hiçbir şeye bağlanmayan çünkü giderken herşeyi geride…devamı

nhlyrtsvn 2 years ago

Ecinniler

Dostoyevski

6 Gönderi

Dostoyevski'nin 1872 yılında yayımlanan ve dünya edebiyatının politik başyapıtı olarak anılan Ecinniler, Türkçe'ye ilk kez, yazılışından tam 87 yıl sonra A. M. Dranas ve S. Lunel tarafından çevrilmiştir. Dostoyevski, romanı 1870 ile 1872 yılları arasında Sibirya sürgününden döndükten sonraki dönemde…devamıDostoyevski'nin 1872 yılında yayımlanan ve dünya edebiyatının politik başyapıtı olarak anılan Ecinniler, Türkçe'ye ilk kez, yazılışından tam 87 yıl sonra A. M. Dranas ve S. Lunel tarafından çevrilmiştir. Dostoyevski, romanı 1870 ile 1872 yılları arasında Sibirya sürgününden döndükten sonraki dönemde yazmış ve son yıllarındaki muhafazakar görüşlerini de kitaba fazlasıyla yansıtmıştır. Yazar, siyasi bir roman olan Ecinniler'de 19. yüzyılın ikinci yarısında ateizm, nihilizm ve sosyalizm gibi ideolojilerle birlikte Batı düşüncesinin Rusya ve Rus insanı üzerindeki etkilerini ve tahribatlarını küçük bir kentteki toplumsal bir sınıf ve bir örgüt üzerinden ortaya koymuştur. Öncelikle Rus romanlarında çokça karşımıza çıkan ve romanın da ana temasını oluşturan "Nihilizm" kavramına değinmek istiyorum. Nihilizm, herşeyin anlam ve değerden yoksun olması ya da Nietzsche'nin ifadesiyle amacın kaybolması ve niçin sorusunun cevapsız kalmasıdır. Bir görüşe göre, her şeyin anlam ve değerden yoksun olduğunu ileri sürmek teorik olarak mümkün olsa da bunu eyleme çevirmek istediğimizde yapılabilecek tek bir şey vardır: intihar etmek. Cinayet ya da başka bir eylem biçimi -intihar dışında- nihilist düşünceyle tutarlılık göstermez. Turgenyev'in Babalar ve Oğullar'ı Batı dillerine çevrilmesiyle birlikte kavram sadece Rusya'da değil, Avrupa'da da popüler olmuştu. Bu şekilde yaygınlaştıktan sonra siyasi içeriğiyle ilgi toplamış, Rusya'da Çarlık monarşisinin, kilisenin, ailenin otoritesini reddeden, radikal fakat köksüz akımlarla özdeş tutulmuştur. "Ben o kelimeyi küçük düşürücü bir terim olarak kullanmamıştım hiç, amacım Rusya'da ortaya çıkışına tanıklık ettiğimiz tarihi bir gerçeğe, doğru ve uygun bir isim koyabilmekti; ama nihilist lafı zamanla insanların kusurlarını ifşa etmek için kullanılan bir araca, ayıplarını, hatta alçaklıklarını göstersin diye insanların üstüne basılan bir damgaya dönüştü." diye yakınır Turgenyev Babalar ve Oğullar’da. 19. yüzyıl Rusya'sında görülen bu özel kavrayışla mo- dern çağda nihilizme yüklenen içerik bir araya getirildi- ğinde iki farklı tutum ortaya çıkmıştır. Karamsar, hayata karşı kayıtsızlık şeklinde beliren ve sonunda da özkıyımla sonuçlanan "Pasif Nihilizm" ve militanca, dışadönük ve tahripkar bir pratik izleyen "Aktif Nihilizm". Ecinniler'de her iki eğilimin de ele alındığı; yaşanan toplumsal felaketlerden, fesadı tertip edenler kadar, olup biteni kayıtsızlık içinde izleyenler de sorumlu tutulur. Babalar ve Oğullar yayımlandıktan sonra, nihilistlerin sayısında bir artış görülmüştür. Bunlardan biri de lisede öğretmenlik yaparken küçük bir öğrenci grubunun lideri haline gelen Sergey Neçayev'dir. Rus kamuoyunu da dehşete düşüren, öfkeye yol açan ve tarihin "ilk teröristi" olarak anılan Neçarev'in hikayesinden esinlenen Dostoyevski'nin, Ecinniler'deki Pyotr Stepanoviç Verhovenskiy karakterini yaratmasında ve romanın konusunu oluşturmasında etkisi olmuştur. Roman Stepan Trofimoviç Verhovenskiy ve Varvara Petrovna Stavrogina'nın dostluklarına ilişkin bir girişle başlar. Birinci bölümde dostuklarının başlangıcından, olayların başladığı güne kadarki süreç anlatılarak okuyucuya bir zemin hazırlanır. Pyotr Stepanoviç Verhovenskiy ve romanın bir diğer ana karakteri olan Nikolay Vsevolodoviç Stavrogin ise Stepan ve Varvara'nın oğulları olan iki arkadaştırlar ve romanın ikinci bölümünde Petersburg'dan dönmeleriyle birlikte de olaylar gelişmeye başlar. Kitap bir durağan bir hızlı şeklinde ilerlediği için sayfa sayısının çok olmasına rağmen okuyucuyu sıkmadan ilerliyor. Karakterler yine fazla ve hepsi de neredeyse baş karakter niteliğinde ince ince işlenmiş diyebilirim. Olaylar karışık gibi gelebilir ama aslında değil. Alt bölümlerde sürekli sahnenin değişmesi okuyucuya bu hissiyatı veriyor ancak Dostoyevski farkı da bu olsa gerek sanırım. Kitap bittiğinde bazı şeyler benim için havada kalmıştı. Özellikle Stavrogin karakterinin bazı davranışlarını anlamakta zorlanmıştım. Ancak kitabın sansür sebebiyle çıkarılan bölümünün "Tihon'un Yanında" adıyla sonunda ek olarak konulması benim için aklımdaki bütün soru işaretlerini kaldırdı. Son bölümü okuduktan sonra Stavrogin ile ilgili taşlar yerine oturdu diyebilirim. Dostoyevski'nin kendi hayatından da izler taşıyan, yer yer itiraflarının da bulunduğu kesinlikle muazzam bir başyapıttı. Kitapla kalın... Notum : 9 / 10

nhlyrtsvn 2 years ago

Budala

Dostoyevski

28 Gönderi

Dostoyevski'nin, 1868 yılında yazdığı romanda, sara hastası bir genç olan Prens Mışkin'in, tedavi için gittiği İsviçre'den yurduna dönüp akrabalarını bulması, aşık olması ve yüksek tabakanın da içine girmesiyle birlikte etrafında gelişen olaylar anlatılmaktadır. Saf, masum, dürüst, açık sözlü ve iyi…devamıDostoyevski'nin, 1868 yılında yazdığı romanda, sara hastası bir genç olan Prens Mışkin'in, tedavi için gittiği İsviçre'den yurduna dönüp akrabalarını bulması, aşık olması ve yüksek tabakanın da içine girmesiyle birlikte etrafında gelişen olaylar anlatılmaktadır. Saf, masum, dürüst, açık sözlü ve iyi niyetli olan Prens Mışkin, aynı zamanda zekidir de ancak onun diğer özellikleri çevresindekiler tarafından "Budala" olarak yorumlanır. Etrafındaki insanlar, onu her zaman yadırgarlar ama yine de onsuz yapamazlar. Yazarın, sara hastası Prens Mışkin'i merkeze alarak yarattığı dünyada; dürüst ve açık sözlü bir insan olmanın ne denli zor olduğu, bu özelliklerle yaşadığı toplumda ne gibi zorluklarla karşılaştığı ve iki yüzlü bir sistem üzerine kurulu düzende, dürüst bir insanın diğer insanların gözünde nasıl "Budala" olarak görüldüğü gözler önüne serilmektedir. Kendisi de sara hastası olan Dostoyevski, romanına ve kahramanına kendi kişiliğinden ve anılarından da pek çok şey yansıtmıştır. Onun hayatını bilmeyenler, romanlarının satır aralarında değindiği ya da bir kahramanının ağzından dile getirdiği sürgün anılarını, idam cezasını, yaşadığı acılarını, hastalığını, çetrefilli aşk hayatını, hayal kırıklığını, heyecanını, üzüntüsünü, sevincini, özlemini, mücadelesini kısacası hayatında derin izler bırakan anların ve olayların gerçekliğini okurken anlayamazlar. Yazar hayatındaki o önemli ve bazen küçük bazen büyük anları, hikayeye öyle bir ustalıkla yedirmiştir ki gerçek mi kurgu mu ayırdına varamaz okuyucu. Herkes tarafından bilinen hastalığını ve onunla ilgili düşüncelerini Prens Mışkin üzerinden dile getiren yazar, kendi idam sürecini ve o anda hissettiği duygularını da Prens'in anıları olarak okuyucuya sunmuştur. Ve yine Rogojin'in evinde Nastasya Filippovna için aralarında geçen konuşma sahnesi (Dostoyevski'nin Sibirya'da sürgündeyden aşık olduğu kadının, sevgilisi olan Vergunov'la kendisi arasında geçen konuşmanın aynısıdır.) ile Rogojin'in evinde bulunan ve her görenin önünde bir süre donup kaldığı "Ölü İsa" tablosunun öyküsü de (eşi Anna Grigoryevna'nın anılarından) romanda yerini almıştır. Baş karakter her ne kadar Prens Mışkin olsa da kitapta onun kadar güçlü ve güzel kurgulanmış yan karakterler de bulunmakta ve bazılarının hikayelerine daha detaylı değinilmektedir. Karakterlerin psikolojik tahlillerini iyi analiz etmesi, davranış nedenlerini en ince ayrıntısına kadar hesaplayıp yazması, her karakterine özen göstermesi Dostoyevski'nin beni en etkileyen özelliklerinden biridir açıkçası. Gelelim Dostoyevski'nin en unutulmaz kadın kahramanı olarak kabul edilen Nastasya Filippovna'ya. Yazarın, Prens Mişkin'in kişiliğinde vermek istediği güçlü aşkın yöneldiği kişilerden biridir Nastasya Filippovna. Güzelliğin, baştan çıkarıcılığın, özgüvenin, gururun, başına buyrukluğun, cesaretin ve hafifmeşrepliğin simgesidir. Filippovna bütün bu yönlerinin bilincinde olan ve zaman zaman hırçınlıkla kendini dışa vuran gizli bir utancı taşıyan bir karakter olarak Dostoyevski'nin diğer kadın karakterlerinden hemen ayrılır. Romanın bir diğer ilginç kadın kahramanı da kibirli, soğuk, zeki ve genç Aglaya İvanovna'dır. Yazarın, Kumarbaz kitabının ana temasını oluşturan Polin Suslova ile yaşadığı çetrefilli aşk hayatının kahramanı Budala'da karşımıza Aglaya İvanovna olarak çıkmaktadır. Kitabı okuduktan sonra adını unutamayacağınız diğer bir karakter de İppolit Terentyev'dir ki yazdığı mektupla adeta Suç ve Ceza'ya selam çakmaktadır. 2 aylık ömrü kalmış bir insanın gözünden hayata ve insanların hırslarına dair güzel çözümlemeler yapmaktadır. Romandaki her bir karakter öyle bir titizlikle işlenmiştir ki aslında herbirinden ayrı bir roman çıkar desem sanırım yanılmış olmam çünkü yan karakterler de o derece güçlü ve o derece baskındırlar. Roman her ne kadar bir aşk hikayesi olarak anılsa da aslında yazar romanda aynı zamanda hiyerarşik bir düzeni de yansıtmış, Rusya'yı üst, orta ve alt tabaka olarak üç gruba ayırmış ve bunları da yarattığı karakterlerle okuyucuya sunmuştur. Bunun yanısıra kitabın ilerleyen bölümlerinde toplum hakkındaki düşüncelerine ve eleştirilerine de yer vermiştir. Zamanının özelliklerini ve o döneme hakim olan düşünce akımlarınının da yansıtıldığı eserde, Dostoyevki birbirinden farklı özelliklere sahip karakterler seçerek birçok ayrı görüş ve düşünceyi de kitabında toplamayı başarmıştır. Başta güzel bir tempoyla başlayan eser sonrasında bir karmaşa halini alıyor. Doğal olarak bu da hem okuyucuyu biraz yoruyor hem de akıcılık ve anlatıma zarar veriyor. Nitekim Tolstoy kitabın başını beğense de devamını "korkunç bir karmaşa" olarak tanımlıyor. Bunu fark etmiş olacak ki Dostoyevski "İfade etmek istediklerinin yüzde birini bile ifade edemediğini" söylüyor. Gerek psikoloji, gerek sosyoloji gerekse felsefi izler taşıyan, kimi yerde insanı sorgulayan kimi yerde ise insanı sorgulatan bu güzel eseri mutlaka okumanızı tavsiye ederim. Dostoyevski'nin külliyatını kronolojik okumayı düşünenler için de küçük bir not bırakmak istiyorum mutlaka biyografiyle birlikte eş zamanlı olarak okuyun. O zaman Dostoyevski'yi ve anlatmak istediklerini daha iyi ve kolay anlayacaksınız. Kitapla kalın... Notum : 9/10

nhlyrtsvn 2 years ago

Odysseia

Homeros

8 Gönderi

Homeros, İlyada'da nasıl ki bir olayı anlattıysa Odysseia'da da bir kişiyi anlatmıştır. Yani İlyada bir savaşın destanı, Odysseia da bir kahramanın destanıdır. İlyada'da insanın insana karşı savaşı anlatılırken Odysseia'da insanın doğaya karşı savaşı anlatılır. Beş ayrı destan parçasından ve 24…devamıHomeros, İlyada'da nasıl ki bir olayı anlattıysa Odysseia'da da bir kişiyi anlatmıştır. Yani İlyada bir savaşın destanı, Odysseia da bir kahramanın destanıdır. İlyada'da insanın insana karşı savaşı anlatılırken Odysseia'da insanın doğaya karşı savaşı anlatılır. Beş ayrı destan parçasından ve 24 bölümden oluşan Odysseia'da; birinci, ikinci, üçüncü ve beşinci destan parçalarını ozan anlatırken, destanın ana parçası olan "Odysseus'un Serüvenleri" nin anlatıldığı dördüncü parçayı Odysseus'un kendisi anı olarak anlatır. 1- Telemakhia (I. - IV. Bölüm / Odysseus'un oğlu Telemakhos'un destanıdır.) 2- Kalypso'nun Adası (V. Bölüm) 3- Phaiakların Ülkesinde (VI. - VIII. Bölüm) 4- Odysseus'un Serüvenleri (IX. - XII. Bölüm) 5- İthake'de (XIII. - XXIV. Bölüm) Odysseia Destanı, Troya Savaşı bittikten sonra, Odysseus'un on iki gemisiyle ve yoldaşlarıyla Troya'dan ayrıldıktan sonra, doğduğu ve baba toprağı olan İthake'ye dönene kadar ki geçen 10 yıl süresince başından geçenleri ve serüvenlerini anlatır. Yinelemeler, kaynak göstermeler, zamanda geriye gidip geçmişi anlatmalar İlyada'da olduğu gibi Odysseia'da da bulunmaktadır. Odysseia'da olaylar İlyada'daki gibi iki katlı değil, tek katlı bir sahnede gerçekleşir. İlyada'da Tanrılar savaş sahnesinde ya da Olympos'ta birebir yer alırlarken, Odysseia'da sadece varlıklarını hissettirirler. Zeus'un gök gürletmesi, şimşek çaktırması, kartalını göndermesi, Poseidon'un dalgaları coşturması, fırtına çıkartması vb gibi. İş Bankası Yayınları'ndan okuduğum Odysseia kitabını okumak isteyenlere, olaylardan ve isimlerden kopmamak adına İlyada'dan hemen sonra başlamalarını, ayrıca Azra Erhat'ın Mitoloji Sözlüğü'den de destek almalarını tavsiye ederim. Her iki kitaba da başlamadan önce önsözleri sindirerek, anlamaya çalışarak, acele etmeden ve sözlükten faydalanarak okursanız çok daha kolay anlayabileceğinizi söylemek isterim. Bazı okuyan ve yorumlayan arkadaşlar önce kitabın, sonra önsözün okunmasını tavsiye etmişler ancak ben kitaba başlamadan önce ön bilgi niteliği taşıyan önsözün baştan okunmasının daha iyi olduğu kanaatindeyim. Kitapla kalın... Notum : 10/10

nhlyrtsvn 2 years ago

İlyada

Homeros

9 Gönderi

25 yüzyıldır insanların "Homeros kimdir?" diye sordukları, araştırdıkları ancak hakkında hiçbir bilgi bulamadıkları, hiçbir sonuç alamadıkları Homeros'un adı, Yunan ilkçağında MÖ 7. yüzyıldan beri geçer. İonya filozofları, şairleri, ozanları, tarihçileri onun sözünü ederler, kimileri över, kimileri de yererler. Halikarnaslı Herodotos,…devamı25 yüzyıldır insanların "Homeros kimdir?" diye sordukları, araştırdıkları ancak hakkında hiçbir bilgi bulamadıkları, hiçbir sonuç alamadıkları Homeros'un adı, Yunan ilkçağında MÖ 7. yüzyıldan beri geçer. İonya filozofları, şairleri, ozanları, tarihçileri onun sözünü ederler, kimileri över, kimileri de yererler. Halikarnaslı Herodotos, "Hesiodos'la Homeros Yunanlıların tanrı soylarını kurdular, ad ve ek adlarını taktılar tanrılara, yetkilerini ve işlerini ayırdılar, görünüşlerini belirttiler" diyor. Hesiodos'la Homeros, Yunan dinini ve efsanelerini kurdular demeye varan bu söze Herodotos "Onlar benden dört yüzyıl önce yaşadılar" bilgisini ekler. Herodotos MÖ 450 yıllarında yaşadığına göre, Homeros da MÖ 850 yıllarında yaşamış demektir. Gelelim hakkında pek fazla kaynak olmayan Homeros'un destanlarına. Homeros'un sözlü eser olduğu tahmin edilen, ozanlar sayesinde ezberlenip topluluklarda okunarak nesillerce aktarılan İlyada ve Odysseia Destanları, 7. yüzyıl dolaylarında İonya'dan Yunanistan'a yazılı olarak getirilmiş ancak kimin getirdiğine dair net bir bilgi bulunamamıştır. Atina'da kopya ettirilen destanların kopyaları düzenlenirken metinde ufak tefek değişiklikler yapılmıştır. Aslının İon-Aiol lehçesi elden geldiğince ölçü kurallarını bozmamak şartıyla da Attika diline uydurulmuştur. Peki ne anlatıyor bu destanlar? Homeros'un Yunanca İlias adını taşıyan destanı İlyon ya da Troya olarak anılan kentin destanıdır. Konusu Troya Savaşı olmakla birlikte, savaşın kısa bir dönemini kapsamaktadır. Aslında İlyada, Troya'nın destanı değil Akhilleus'un destanı sayılmalıdır. Akhilleus'un, Akha ordularının başkomutanı Agamemnon'a kızıp savaşı bırakarak barakasına çekilmesiyle başlayan destan, Akhilleus'un arkadaşı Patroklos'un savaşta ölmesi üzerine savaşa geri dönmesi, Troyalı Hektor'u öldürmesi, ölüsüne işkence etmesi ve sonunda insafa gelerek Hektor'un ölüsünü babası Kral Priamos'a teslim etmesiyle biter. 24 bölümden oluşan, her bir bölümü Yunan alfabesinin harfleriyle ifade edilen ve 16.000'i aşkın dizeden oluşan bu koca destan, Troya Savaşı'nın dokuzuncu yılındaki 51 günlük bir süreyi kapsar. Zaman zaman Troya kenti önlerindeki ovada gerçekleşen savaş sahnelerine, zaman zaman tanrıların oturdukları Olympos Dağı'nda geçen sahnelere, zaman zaman Troya Kralı Priamos'un (Paris ve Hektor'un babası) sarayında geçen sahnelere, zaman zaman da Akhalar'ın başkomutanı, kralların kralı Agememnon'un (Helen'in kayınbiraderi) ve yandaşı kralların barakalarında geçen sahnelere tanıklık ediyoruz. Aslında destan, üstte Tanrılar ve altta ölümlüler olmak üzere iki katlı bir sahnede geçmektedir. İlyada, her ne kadar bir savaş destanı olsa da aslında yaşanılan yüzyıldaki insanların yaşayışlarına dair yedikleri, içtikleri, evleri, eşyaları, giyimleri, takıları, süsleri, savaş aletleri, silahları, atları, arabaları, geçimleri, örf ve adetleri, gelenekleri gibi bilgileri de vermektedir okuyucuya. Bazı bölümlerde de flashbeklerle söz konusu karakterler hakkında bilgi vermektedir. İş Bankası Yayınları'ndan Azra Erhat'ın Yunanca aslından çevirisiyle okuduğum İlyada'yı, okumayı düşünenler için tavsiyem Azra Erhat'ın Mitoloji Sözlüğü ile birlikte okumalarıdır. Destanda oldukça fazla olan isimlerden korkmayın derim çünkü sözlüğün son sayfalarındaki soy ağacı tabloları oldukça işinize yarayacaktır. Karşınıza çıkan her isimde kitaba ara vererek dönüp sözlükten okuyun ve küçük post-itlere notlar alın. İlk başlarda her ne kadar karışık olduğunu düşünsenizde, bir süre sonra Tanrıları da insanları da öğrenecek ve bu büyülü dünyadan ayrılmak istemeyeceksiniz. Ayrıca ileride Dante'nin İlahi Komedya'sı, James Joyce'un Ulysses'i, Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde Serisi gibi kült eserleri de okumayı düşünüyorsanız öncelikle İlyada ve Odysseia Destanları'nı kesinlikle okumanızı tavsiye ederim. Kitapla kalın... Notum : 10/10

nhlyrtsvn 2 years ago

Günah Kadına Yaraşır

Suna Güler

1 Gönderi

Yazarın, bir gazetenin orta sayfa haberinde okuduğu bir röportajdan yola çıkarak, röportajda söylenemeyenlerin peşine düştüğü, araştırdığı, özel bir izinle tutukevinde yarım gün geçirdiği ve 4 yılda tamamladığı romanda; 1960'lı yıllarda kadın olmanın güçlüklerini ve zorluklarını, 6 çocuklu memur Rıza Bey…devamı

nhlyrtsvn 2 years ago

Dostoyevski

Henri Troyat

1 Gönderi

Dostoyevski'yi daha iyi tanımak, eserlerini daha iyi anlamak, hangi şartlarda yazmaya çalıştığına tanıklık etmek gerçekten çok etkileyiciydi. Oldukça kolay okunan biyografide, hem Dostoyevski'nin özel yaşamına hem de edebi yaşamına değinen Troyat eserleriyle ilgili de ilginç tespitler paylaşmıştır. Tavsiyem Dostoyevski eserlerini…devamı

nhlyrtsvn 2 years ago

Melek Terörist Fahişe

Osman Balcıgil

1 Gönderi

Osman Balcıgil, son kitabı Melek, Terörist ve Fahişe'yle yine bir dönem romanıyla karşımıza çıkıyor. Devlet, mafya ve genelev patroniçesi üçgeninde yakın tarihimizin en önemli meselelerinden biri olan Ermeni Terör Örgütü ASALA ile birlikte, dönemin siyasi ve toplumsal olaylarına, politikaya ve…devamı

nhlyrtsvn 2 years ago

Taaşşuk-I Talat ve Fitnat

Şemseddin Sami

49 Gönderi

Osmanlı döneminde geçen çok naif ve Yeşilçam tadında hüzünlü bir aşk hikayesini anlatan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, aynı zamanda da ilk Türkçe roman olma özelliğini taşımaktadır. Günümüz Türkçesi'ne çevrilerek kolay ve anlaşılabilir hale getirilen roman oldukça da sürükleyiciydi. Türk Edebiyatı…devamı

nhlyrtsvn 2 years ago

Suç ve Ceza

Dostoyevski

206 Gönderi

Gerçekten iyi bir amaç için işlenen suçlar, suç sayılmalı mıdır? Dostoyevski'nin beş yıl süren Sibirya sürgününden sonra yazdığı ve 1866 yılında "Rus Habercisi" adlı edebiyat dergisinde on iki ay boyunca yayımlanan psikolojik ve dram türündeki ikinci uzun romanıdır. 1865 yazında…devamıGerçekten iyi bir amaç için işlenen suçlar, suç sayılmalı mıdır? Dostoyevski'nin beş yıl süren Sibirya sürgününden sonra yazdığı ve 1866 yılında "Rus Habercisi" adlı edebiyat dergisinde on iki ay boyunca yayımlanan psikolojik ve dram türündeki ikinci uzun romanıdır. 1865 yazında Suç ve Ceza fikrini tasarlayan yazar, alacaklılara yüklü miktarda borçluydu ve 1864 yılının başlarında vefat eden kardeşi Mihail'in ailesine yardım etmeye çalışıyordu. Ayyaşlar adıyla tasarlanan bu eserde ana amaç "mevcut sarhoşluk sorununu, özellikle bir aile tablosu ve çocukların bu koşullarda yetiştirilmesini vs." ele almaktı. Dostoyevski, Raskolnikov'u ve suçunu, Fransız şair ve katil, Pierre François Lacenaire olayından esinlenerek tasarladıktan sonra, romandaki tema, Marmeladov ailesinin öyküsünü merkeze almasına yardımcı olmuştur. Yazarın "olgunluk" döneminin ilk büyük romanı olarak kabul edilen romanda, parası için bir tefeci kadını öldürmeyi tasarlayan, Saint Petersburg'da yaşayan ve fakir bir öğrenci olan Rodion Romanoviç Raskolnikov'un ıstırabı, pişmanlığı ve ahlaki ikilemleri anlatılmaktadır. Romandaki mekânların tümü, Dostoyevski'nin Suç ve Ceza ile Kumarbaz romanını yazarken Saint Petersburg'da yaşadığı Hazine Caddesi'ndeki evinin yakınlarında bulunmaktadır. Suç ve Ceza, sadece kurgusal bir roman değil, felsefesi açısından da oldukça değerli bir eserdir ki bu da altyapısında sağlam bir düşünceye sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Dostoyevski, Sibirya’daki sürgün zamanlarında Hegel’in "Olağanüstü İnsan" fikriyle tanışmıştır. Hegel’e göre insanlar ikiye ayrılır: ahlaka dayalı sıradan insanlar ve yaptıklarıyla çığır açan, kanunların da üstünde "kahramanlar." Hegel bu fikre bağlı olarak, hayranı olduğu Napolyon içinse şöyle der: "Saltanatını sürmek için şehirden çıkan imparatoru –dünyanın ruhu o adamı– gördüm; bir atın üstünde otururken yalnızca tek bir noktaya konsantre olmuş halde, dünyaya uzanan ve ona hükmeden böyle bir bireyi görmek harikulade bir his." Buna ek olarak Tarihin Felsefesi kitabında Hegel, bir davranışın doğruluğunu ya da yanlışlığını, ancak kişinin vicdanının belirleyebileceğini savunuyor. Örneğin birinin kendi çıkarı ya da sadist zevkleri uğruna cinayet işlemesi yanlış, çünkü vicdan böyle bir davranışın arkasındaki motivasyonun acı vermek olduğunun farkındadır. Ancak öte yandan vicdan, cinayeti masum birini kurtarmak ya da masumların acı çekmesini engellemek olarak da addedebilir –böylelikle bu doğanın faydası içindir– bu durumda takdir edilmesi gereken bir davranış olur, çünkü arkasındaki motivasyon iyi niyetlidir. Raskolnikov bir "kahraman" olmasa da, Hegel’in "Olağanüstü İnsan" kavramının vücut bulmuş halidir. Romanın felsefesi de bütünüyle bu fikre dayanıyor ve okuyucuyu da sorgulamaya itiyor. Gerçekten iyi bir amaç için işlenen suçlar, suç sayılmalı mıdır? Eğer bu sorunun cevabını verebilseydik, ahlaklı bir katil de, ahlaksız bir katil gibi vicdan azabı çekmeyecekti. Dostoyevski de aslında roman boyunca bu cümlenin etrafında dolaşıyor ve okuyucuyu da peşinden sürüklüyor. Çünkü bu felsefe olmasa, yani Raskolnikov "ahlaksız" bir katil olsa, hiç acı çekmeyecek ve belki de Suç ve Ceza hiç yazılmamış olacaktı. Suç ve suçlu psikolojisinin derinlemesine irdelendiği, karakter analizlerinin ve psikolojik tahlillerin ustalıkla yapıldığı, pişmanlık, ıstırap, vicdan, ahlak gibi duyguların işlendiği bu baş yapıtı okumanızı kesinlikle tavsiye ederim. Kitapla kalın... Notum : 10/10