Şimdi belki kızacaksınız ama... Bu zamana kadar Haluk Levent'in hiçbir şarkısını dinlememiştim, çok fazla tanıdığım biri olduğu söylenemezdi.
Yaşadığımız deprem afetinden sonra yaptığı yardımlarla adını daha sık duymaya başladığımda merak edip araştırdığım ve çok da sevdiğim biri oldu.
Kitap deneme…devamıŞimdi belki kızacaksınız ama... Bu zamana kadar Haluk Levent'in hiçbir şarkısını dinlememiştim, çok fazla tanıdığım biri olduğu söylenemezdi.
Yaşadığımız deprem afetinden sonra yaptığı yardımlarla adını daha sık duymaya başladığımda merak edip araştırdığım ve çok da sevdiğim biri oldu.
Kitap deneme tarzında. Kitapçıda ikinci el kısmında gözüme çarpınca neden olmasın deyip aldığım bir kitaptı.
Kolayca 1-2 günde bitirilebilecek bir kitap. Olsa da olur olmasa da olur dediğim bir eser oldu. İçindeki karikatürler oldukça çarpıcıydı, ayrı bir parantez açma ihtiyacı hissettim.
Beğendiğim kısımlar ise şu sekilde:
~ Ben doğduğumda büyük savaş biteli yirmi üç yıl olmuştu. Ama halen dünyanın her tarafında insan kanı akıyordu. Otuz dört yıl sonra bugün, halen dünyanın her tarafında insan kanı akıyor. Değişen ne? Belki de sadece ölenlerin ismi ve milliyeti. Başka? Gömüldüğümüz toprak aynı.
~ Ben dönüş uçağımın kalkış saatini bekliyordum. Bu bekleme sırasında yaklaşık bir saat kadar sohbet ettik. Daha çok o anlattı tabii, bana ne tür davalara baktığını, ne tür insanlarla karşılaştığını karar verirken ne kadar çok zorlandığını anlatmıştı. "Peki" dedim ben de, "çalışma arkadaşlarınızdan en serti, en ağır cezaları veren kimdi?" diye sordum. O da "Sendin" dedi bana. Ben daha ağzımı açmadan da ekledi: "Bendim, bizdik hatta hepimizdik," dedi. "Nasıl?" diye sordum, "Benim hayatta öğrendiğim en büyük şey budur," diye yanıtladı, "hepimiz yeri geldiği zaman sanık, yeri geldiği zaman yargıç oluyoruz. Ama asıl tehlike aynı anda hem sanık hem yargıç olduğumuz zaman. O zaman dünyanın en acımasız yargıcını yani kendini karşında bulursun. Kişi kendini yargılamaya kalkışmasın. En ağır cezayı uygun görür kendine."
~"Sen kendine yabancısın oğul," dedi. "Senin gibileri iyi tanırım. Bir şehirden gelip diğerine gidersiniz, sanırsınız ki bütün şehirler sizin. Herkesle ahbaplık edersiniz, sanırsınız ki bütün insanlar dostunuz. Peki gerçekte öyle mi ya? Sen kendini kendine dost edinebildin mi oğul? Sen kendinin dostu olmazsan kimsenin dostu olamazsın. O zaman ne olur biliyor musun?" dedi. "O zaman sen kendine yabancı. Herkes sana yabancı."
~ Yaz kızım... sanığın bugüne kadar kimseye yalan söylemediği...hırsızlık yapmadığı...rüşvet almadığı...adam öldürmediği...herhangi bir tarikat ve mafya ile alakası olmadığı tespit edildiğinden mahkumiyetine...
~ Toplumsal adaletsizliği ve dengesizlikleri göz ardı ettirme amacıyla sistematik bir şekilde ön plana çıkarılan magazin politikası tehlikeli midir? Bence evet. Asıl sorun burada. Işıltılı hayatlarla kamaşan gözler kör olur. Magazin bir illüzyondur. Onun illüzyon olduğunu bilenler için hiçbir tehlikesi de yoktur.
~ Hepimiz tenkit etmekte ve eleştirmekte ne kadar yetenekli isek sevdiğimizi, beğendiğimizi söyleme konusunda bir o kadar yeteneksiziz. Sanırım yapmamız gereken şey daha çok sevmek ve daha çok dışavurmak. Moritos'un hikayesinde olduğu gibi aslında her hikayenin sonu aynıdır: ölüm....
Düşünün, bir film izliyorsunuz ve sonunu en baştan biliyorsunuz. Çok sıkıcı olur herhalde. Peki yaşam bu kadar sıkıcı değilse bu "sonu belli hikayeyi" bu kadar ilginç kılan nedir? İşte üstüne ciltlerce kitap yazılabilecek bütün soru da bu. Herkese kendi yanıtlarını bulma yolunda bol şans diliyorum.
Web yapım aşamasındadır.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
En iyi deneyim için mobil uygulamamızı indir.
Şimdi belki kızacaksınız ama... Bu zamana kadar Haluk Levent'in hiçbir şarkısını dinlememiştim, çok fazla tanıdığım biri olduğu söylenemezdi.
Yaşadığımız deprem afetinden sonra yaptığı yardımlarla adını daha sık duymaya başladığımda merak edip araştırdığım ve çok da sevdiğim biri oldu.
Kitap deneme…devamı
Kitapla ilgili fikirlerim:
Tüm kitap sohbet havasında yazılmış, okurken sanki okumuş gibi değil de yazarla birebir sohbet ediyormuşsunuz hissi veriyor.
Onun dışında aslında buraya eklemek istediğim çok güzel bölümleri de var ancak cümlelerin anlam kazanabilmesi için içinde bulunduğu tüm metne…devamıKitapla ilgili fikirlerim:
Tüm kitap sohbet havasında yazılmış, okurken sanki okumuş gibi değil de yazarla birebir sohbet ediyormuşsunuz hissi veriyor.
Onun dışında aslında buraya eklemek istediğim çok güzel bölümleri de var ancak cümlelerin anlam kazanabilmesi için içinde bulunduğu tüm metne sahip ve hâkim olmak gerekiyor aslında siz de takdir edersiniz ki… Affınıza sığınarak söylüyorum ki, önceki cümlede bahsettiğim neden yüzünden benim için paha biçilemez olan bu eseri daha da kısımlara bölüp parçalamak istemedim açıkçası. Kitabın içinde yazarın kendi başından geçenler de dâhil olmak üzere kendinizle ilgili de çok şey bulacaksınız. Kitap bittiğinde ise “insan” olduğunuzu gerçekten hissedeceksiniz. Dilerim ki bu kitabı ve aynı yazarın diğer kitaplarını da bir gün okursunuz hatta yazarla tanışma imkânına bile sahip olursunuz…
❕️Hayatındaki her insan seni bazen üzecek, bazen mutlu edecek, bazen sinirlendirecek, bazen ayaklarını yerden kesecek… Sen de hayatındaki her insana bazen tüm sevgini, ilgini akıtacak, bazen uzaklaşacak, bazen arzulayacak, bazen kapılarını kapatacaksın. Tıpkı yaşamdaki her şeyin aktığı, şekilden şekle girdiği gibi… Sürekli mutlu, sürekli üzgün, sürekli her şeyin ters gittiği ya da sürekli her şeyin iyi gittiği bir hayat doğanın da evrenin de hiçbir noktasında hiçbir zaman olmadı, olmayacak da.
❕️…”keşke”lere inanmıyorum. Hepimiz yapabileceklerimizin en iyilerini yaptık.
❕️Artık öğrendim ki geçmişteki kararlarımız için duyduğumuz pişmanlık, kendimize yaptığımız en büyük hakaret.
❕️Mesih İsa çarmıha gerilirken onu çivileyenleri affettiğini ve sevdiğini söylüyordu. Böylesi güçlü bir sevgiyi içimizde hissedebiliyor muyuz gerçekten? Karşındaki ne yaparsa yapsın, nasıl olursa olsun onu sevmeye devam edebiliyor musun?
❕️Sonuçta her insan, “Ben zengin olayım, benim karnım önce doysun, ben daha mutlu olayım” derken, diğerlerini yok saydı. “Ben”in hemen arkasından “biz” geliyordu. Benim çocuğum, benim ailem, benim arabam, benim gibi inananlar, benim gibi yaşayanlar… “Ben”den “biz”e genişleyen bir olgu… “Ben” ile “biz” kavgaya tutuşuyordu arada sırada. Çünkü bazen “biz” olabilmek için “ben”den vazgeçmemiz gerekiyordu.
❕️Vazgeçmiyorsan, umut var demektir…
❕️Hepsinin ve daha fazlasının payı vardır belki ama temelde insan her zaman “haklı” olduğunu bilmek için yapar her şeyi. Her zaman kendini haklı görmek, haklı bulmak ister.
❕️Kötülüğün kazanmak için ihtiyaç duyduğu en güçlü eylem: İyilerin bir şey yapmamasıdır.
❕️Sorgulamadan inanan, inandığı şeyi din sanır…
❕️Lao Tzu, “Ağaçlara bak, nehirlere bak, yıldızlara bak. Eylemsiz eylemin ne olduğunu anlayacaksın.” der. Ayrıca hiçbir erik ağacı, ceviz ağacı olmaya çalışmaz. Kesinlikle nehir okyanusa doğru akıyor ama sen ona eylem diyemezsin çünkü onu okyanusa doğru gitmeye zorlayan bir irade yok. Acelesi yok, hızı yok, ulaşacağı yer özlemi yok, diğer nehirlerle rekabeti yok. Şarkı söyleyerek, dağların arasından, yeşilliklerin içinde kayarak ve her an hep dans ederek amacına ulaşır üstelik amacına ulaşma kaygısı da yok. Nehir sadece akar.
❕️Hedeflere yürürken çalışmak kadar önemli olan şey kaybetmeye ve reddedilmeye hazır ve dayanıklı olmaktır. Reddedildikçe, istediğine ulaşamadıkça vazgeçmeden inançla devam edebilmelisin.
❕️Tek bir kişi bile olsa, birinin senin varlığından dolayı daha mutlu ve huzurlu olduğunu bilmek, ne olursa olsun inandıklarından vazgeçmemek, seni, sen gibi yaşamak, sana söylenenleri değil, yüreğindekileri gerçek kılmak… Bunlar başarı değil de nedir?
-Aret VARTANYAN
Etrafımdaki herkese tek bir kitap önerecek olsam kesinlikle bu kitap olurdu.
Üfff. Okuduğum en başarılı kitaplardan biriydi. Neden başarılı diyorum: sorunlar belli, çözümler belli, örnekler verilmiş, gerçek hayattaki karşılıkları yaşanan olaylarla verilmiş, yazar bu konunun en iyi örneklerinden biri ve…devamıEtrafımdaki herkese tek bir kitap önerecek olsam kesinlikle bu kitap olurdu.
Üfff. Okuduğum en başarılı kitaplardan biriydi. Neden başarılı diyorum: sorunlar belli, çözümler belli, örnekler verilmiş, gerçek hayattaki karşılıkları yaşanan olaylarla verilmiş, yazar bu konunun en iyi örneklerinden biri ve kitap insanı harekete geçirme konusunda müthiş bir güce sahip.
İş ve yaşam/ ekonomi/ eğitim/ kişisel gelişim kategorilerine girebilen bir eser olmuş.
Kesinlikle başucu kitaplarımdan biri olacak. İlk fırsatta orijinal dilinde de okuyacağım (çeviri açısından kesinlikle bir sıkıntısı yok, tamamen daha çok zevk almak, konuya ana dilinde hakim olmak, tekrar üzerinden geçmek için istiyorum bunu)
Önemli gördüğüm çok fazla yer var. Kitap her an yanımda olmayabilir diye alabildiğim kadarını buraya alacağım bu önemli yerleri. Karakterler sınırından dolayı yorumlarda devam edeceğim.
~ Bana daha azını yapmamı söyleyen ya dostum değildir ya da kafası bir hayli karışıktır!
~ Hayli başarılı olan kişiler, gelişip büyüdükten sonra bile çalışmaya, üretmeye ve yaratmaya devam ederler. Dünya, bu insanları hayret ve şaşkınlıkla izleyip, "Neden hâlâ zorluyorlar?" gibi sorular sorar. Cevap basittir: Fazla başarılı insanlar, yeni başarılar kazanmak için çabalarının devam etmesi gerektiğini bilir. İstenilen nesne veya hedef için başlanan av bırakıldığında, başarı döngüsü sona erer.
~ 10X kuralının odak noktası budur: İstediğinizi düşündüğünüzün 10 katı büyüklüğünde hedefler belirlemeli ve sonra bu hedefleri gerçekleştirmek için gerekenlerin 10 katını yapmalısınız. Muazzam düşünceleri muazzam eylemler takip etmelidir. 10X kuralı sıradan değildir. Tam da söylediği şeydir: Düşüncelerin 10 katı ve diğer insanların yaptıklarının 10 katı. 10X kuralı katışıksız bir otorite anlayışıdır. Başkalarının yaptığını asla yapmazsınız. Yapmayacaklarını yapmaya istekli olmalı ve hatta "mantıksız" kabul edeceğiniz eylemleri bile gerçekleştirmelisiniz.
~ Etrafınıza bakarsanız büyük olasılıkla insanoğlunun genelde ortalamanın altında hedefler belirleme eğiliminde olduğunu görürsünüz. Aslında birçok insan, kendi amaçları bile olmayan hedefler koymak için programlanmıştır. "Çok para"nın ya da zengin, fakir ve orta sınıfın ne olduğu bize öğretilir. Neyin adil, neyin zor, neyin mümkün, neyin ahlaki, neyin iyi, neyin kötü, neyin çirkin, neyin lezzetli olduğu, neyin iyi göründüğü vb. dair önceden belirlenmiş kavramlarımız vardır. Bu yüzden hedef koymanızın da bu önceden belirlenmiş parametreler tarafından etkinlenmediğini sanmayın. Koyduğunuz herhangi bir hedefe ulaşmak zordur ve yol boyunca bazı noktalarda kaçınılmaz olarak hayal kırıklığına uğrayacaksınız. Öyleyse neden daha en başından bu hedefleri daha yükseğe koymuyorsunuz? Eğer çalışma, emek, enerji ve sebat gerektirecekse, neden her birinin 10 katını harcamayasınız? Ya yeteneklerinizi hafife alıyorsanız?
~ Asla hedef küçültmeyin. Bunu yerine, eylemleri arttırın. Hedeflerinizi yeniden düşünmeye, bahaneler uydurmaya ve bir şeylerden kaçınmaya başladığınızda, hayallerinizden vazgeçersiniz!
~ Normal eylemler, seviyelerin en tehlikelisidir, çünkü toplum tarafından en çok kabul görendir. Bu eylem seviyesi kitleler tarafından da onaylanır ve bu nedenle normal eylemde bulunmayan insanlar, onları hızla başarıya ulaştırmak için gereken dikkati üzerlerinde toplayamaz.
~ Yetişkinler bana aksini söyleyene kadar, muazzam eylem dışında başka bir şey bilmiyordum. İçinde yaşadığımız evrenin en temel ögeleri bile büyük miktarda eylemi destekler niteliktedir. Okyanus yüzeyinden dibe doğru dalarsanız, sürekli ve büyük miktarda eylemin gerçekleştiğini görürsünüz. Üzerinde yürüdüğünüz gezegenin kabuğunun hemen altında hiç durmayan muazzam bir hareket vardır. Bir karınca tümseginin veya bir kovanın içine bakarsanız, gelecekte hayatta kalmalarını sağlamak için büyük miktarda eylem üreten canlı kolonileri görürsünüz. Bu ortamların hiçbirinde geri çekilme, eylemsizlik veya normal eylem seviyesi olarak düşünebileceğinize yakın herhangi bir şey yoktur.
~ Yine de etiketlendiğim her zaman bu, dördüncü eylem seviyesinden daha az çalışan biri tarafından yapılıyordu. Aşırı eylemlerde bulunmamın kötü bir şey olduğunu düşünen benden daha başarılı birisine hiç rastlamadım çünkü başarılı insanlar ne tür bir başarıya ulaşmak için ne gerektiğini bilir. Gitmek istedikleri yere nasıl ulaşacaklarının farkındadırlar ve asla muazzam eylemleri istenmeyen şeyler gibi tanımlamazlar.
~ Para ve güç, dikkatin ardından gelir, bu nedenle en fazla dikkat çeken kişi, en fazla eyleme geçen ve er ya da geç en fazla sonucu alacak kişidir.
~ Öyleyse bu da benden size nasihat olsun; her şeyi planlayamazsınız ve insanlar kendi yaratamadıklarını sizden almaya çalışırlar.
~ Aslında, çoğu insan hedeflerine o kadar ilgisizdir ki, onları yılda sadece bir kere yazar. Bana kalırsa, yılda yalnızca bir veya iki kez yapılan bir şeyi zaten yapmaya değmez. Hayatınızın en önemli dayanak noktaları, günlük yaptığınız eylemlerden oluşur. Bu yüzden daima iki şeyi yaparım: (1) Her gün hedeflerimi yazarım ve (2) ulaşamayacağım hedefler seçerim. Bu, her gün eylemlerimi beslemek için kullandığım potansiyelimin tamamını harekete geçirir. Bazı insanlar, uygunsuz hedefler koymanın bir kişinin hüsrana uğramasına ve ilgisini kaybetmesine neden olabileceğini öne sürer. Ancak hedefleriniz günlük olarak gözden geçirmenize gerek bırakmayacak kadar ufaksa, ilginizi zaten kaybedersiniz!
~ "Takıntılı" kelimesi olumsuz bir çağrışıma sahiptir çünkü birçok insan bir şeye (veya kişiye) takıntının genellikle yıkıcı veya zararlı olduğuna inanır. Peki bana bir seviyeye kadar takıntısı bulunmadan azamet sahibi olan tek bir kişi gösterin. Bunu öylece yapamazsınız. Önemli şeyler başaran herhangi bir birey veya topluluk, o fikre bütünüyle takıntılıdır. İster bir sanatçı, müzisyen, mucit, işadamı, borsa simsarı ya da hayırsever olsun, onların büyüklüğü fikirlerinin bir sonucuydu.
~ Unutmayın: Ayağa kalkıp yola devam etmenizin herhangi bir sınırı yok! Siz bırakmadığınız sürece başarısızlık olmaz! Tüm enerjinizi ya da yaratıcılığınızı "bitirmeniz" imkansız. Fikirlerinizin tükenmesi mümkün değil. Yeni hayaller kurma, daha fazla enerji sahibi olma, yaratıcı düşünme, bir duruma veya olaya farklı bakma, bir başka müşteriyi arama, başka taktik kullanma veya sebatla hareket etme yeteneğinizi asla kaybetmeyeceksiniz. Her zaman size uzanan başka bir el, başka bir gün ve başka bir şans olacak. Çalıştığınız banka sizi yeni enerji, yaratıcılık ve sebatla doldurmayı sürdürüyorsa, neden her şeyinizi ortaya koymayasınız ki?
~ Söyleyeceğim şu ki, eleştiri hayranlıktan önce gelir ve -beğenin ya da beğenmeyin- başarıyla kol kola yürür. Siz etrafa başarı saçmaya devam ettikçe, er ya da geç, sizi tenkit edenler yaptıklarınıza hayran kalacak. Başlangıçta eylemlerinizi yargılayanlar -eleştiriyi büyüyen başarınızın bir işareti olarak aldığınız ve eylemlerinizi 10X seviyesinde hızlandırmaya devam ettiğiniz sürece- daha sonra övgü dolu sözler söyleyecek. Ne de olsa, eleştiriye karşı misillemede bulunmanın en iyi yolu başarı göstermek değil midir?
~ Gerçekten müşteri memnuyeti sağlayan markalar, müşteri hizmetleri hakkında konuşmuyor; müşteri kazanmaya odaklanıyorlar. Gelişen şirketler önce insanların onlar hakkında bilgi sahibi olmasına ihtiyaç duyar, daha sonra onları mutlu etmek için ellerinden geleni yapar. Unutmayın, müşteri memnuniyeti müşteri yoksa var olamaz.
~ Zengin olmak isteyebilirsiniz peki ama neden? Parayı ne için kullanmak istersiniz? Hizmet etmek istediğiniz daha yüksek bir amacınız mı var? Ne de olsa, belli bir zenginliğe ulaştığınızda parayı umursamamaya başlarsınız. Belki daha fazla insana yardım etmek ve tüm insanlığın koşullarını iyileştirmek için zenginleri bir araya getirmek istersiniz. Bu ise her yerdelik -her yerde, her zaman hazır olmanızı- gerektirir.
~ Bahane bulma ile olayların gerçek, sağlam sebeplerinin farkına varma arasındaki ayrımları anlamaya başlamalısınız. Bu kitap, başarılılar ile başarısızlar arasındaki birçok ayrıma odaklanıyor ve çok belirgin farklardan biri, başarılı insanların mazeret yaratmamalarıdır.
~ Etrafınıza bir bakın, dünyanın ortalama insanlarla, ortalama düşünceyle ve -en iyi ihtimalle- ortalama eylemlerle dolu olduğunu göreceksiniz. Tekrar bakın. Bu ortalamanın kabulünün aslında gerçekten gördüğünüz, hayallerinden vazgeçmiş ve dinamik bir amaçla yaşamayı bırakmış insanlar. Aksine "normal"e dair kanıları her ne ise ona razı gelmeye isteklidirler. Bir şeyler öğreneceğiniz insanları seçerken, istisnai olanı -yaşamlarına yaklaşım biçimleri nedeniyle öne çıkanları- arayıp bulun. Onların ne kadar özel veya sizden farklı oldukları konusunda endişelenmeyin. Nasıl düşündükleri, nasıl hareket ettikleri ve sizin bunun aynısını nasıl yapacağınız üzerine odaklanın. Başarı bir seçim ya da seçenek değildir; doğru düşünce ve eylem düzeyinde çalışmak sizin görevinizdir. Bu yüzden, bu gezegende bir ayak izi bırakmak konusundaki görevinizi yerine getirin -böylece görev sürenizi tamamladığınızda, en büyük hayallerden ve en olağanüstü eylemlerden hiç de aşağı kalmayan hayatınıza yaklaşım biçiminizle hatırlanacaksınız. Unutmayın: Başarı sizin göreviniz, yükümlülüğünüz ve sorumluluğunuz- 10X seviyelerinde düşünerek ve 10X eylemler yaparak hayal ettiğinizden de fazla başarı yaratacağınızdan eminim!
Kitabı okurken nedense aklımda tek bir şarkı çalıyordu: "Satmışım bu dünyanın anasını, babasını
Hiç umrumda değil
Yakmışım bu dünyanın Roma'sını, parasını
Hiç umrumda değil
Aşkı icat edenin
Üstüne ayrılık verenin
Hayatı zindan edenin
Satmışım ben..."
Tam anlamıyla boşluğa düştüğüm ve…devamıKitabı okurken nedense aklımda tek bir şarkı çalıyordu: "Satmışım bu dünyanın anasını, babasını
Hiç umrumda değil
Yakmışım bu dünyanın Roma'sını, parasını
Hiç umrumda değil
Aşkı icat edenin
Üstüne ayrılık verenin
Hayatı zindan edenin
Satmışım ben..."
Tam anlamıyla boşluğa düştüğüm ve üzgün olduğum zamanlardan birinde vakit geçsin diye Youtube'da gezinirken filmini bulup izlediğim ve hayran olduğum bir yapıt.
Filmi kitabından çok daha güzeldi. Erdal Beşikçioğlu muhteşem bir seçim olmuş bu hikayeyi ekranlara taşımak için, tebrik ettim. Filmde Müzeyyen'in söylediği şeylerin neredeyse hiçbiri kitapta yokmuş.
Müzik alıntıları, ana karakterin eşyalarla yaptığı sohbet, iç konuşmalar, İstanbul'a dair betimlemeler... Hele ki daha önce anlatılan yerlerde bulundaysanız... Okurken müthiş bir haz veriyor.
O kafanın dumanlı oluşunu, kalp kırıklıklarını, sokağın ruhunu, yatağın boşluğunu... her şeyi hissettiriyordu.
Beğendiğim ve düşündüren birçok satır vardı:
🥀 Hikâyeye göre adam, kadını çok seviyor, sevdikçe ruhu büyüyor, ruh eve sığmıyor, sabahları kadından önce uyanıp evden tüyerek, şehrin uzak bir köşesine gidiyor, elleri kıçında oraya buraya takılıyor, birileri ile tuhaf muhabbetlere giriyor ve her akşam kadından önce eve dönüp, günün hikâyesini yazıp, görülebilecek bir yere iliştirip, yine arazi olup, ta ki gece yarısı, uyumakta olan kadının yanına sokulup, birbirlerini bir güzel sevip ve adam, sabahın kör vakitlerinde, yine sevişmelerle bitecek bir gece için erkenden sokaklara süzülüp...
Hikâye, Arap yalellisi gibi uzarken, bir yerlerde "çıt" ediyordu.
🥀 "Ne alakası var?" dedi Müzeyyen, "Kızıldereliler ile hikâyendeki çıt'ın? Her neyse o çıt?"
Ses tonlamalarına takılırdım. Sesler her şeyi söylerdi. Takıntımı atladım. "Çıt, çıt işte" dedim. "Yani elbise çıt çıt'ı değil. Her şey iyiye giderken konunun bir yerde boka sarması, kopması yani."
"Her şeyin iyi gittiğini nereden çıkarıyorsun?" dedi. "Herif rüzgarı kendinden uçurtmanın teki. Ara sıra tellere takılır gibi kadına geliyor gece yarısı."
"Fakat Müzeyyen, bu derin bir tutku," dedim. Tırsmaya başlamıştım. Haklı olabilirdi.
"Evet, biraz sapık ve tek taraflı bir tutku," dedi, arkasını dönüp gitti.
Hikâye elimde, öylece kalakalmıştım. Şu, bir fotoğrafta gördüğü kadını sevip, resmin orijinali ile karşılaşınca, "Hanımefendi, ben size değil, resminize âşığım," diyen müşfik şahıs belirdi ve aynı cümleyi yüzümün ortasına söyleyip gitti. "Hass..." dedim kendi kendime.
🥀 Mesafeli bir yerden konuşuyordu. Oraya nasıl ve ne zaman gitmişti? Ben mi göndermiştim? Taksi mi tutmuştu?
Hikâyeyi kafamda hızla akıttım."Çıt" noktasına kadar hikayede üçüncü şahıs yoktu. Haklıydı.
"Çıt noktasına kadar üçüncü şahıs yok," dedim.
"Çıt'ın ne olduğunu biliyor musun? Kim, nereden, nasıl?
"Hayır, sadece bir his."
"His, hikayenin akışından mı besleniyor, yoksa ithal mi?"
Zınk diye durdum. Bu kadın beni ikiye katlar, suya götürür, suya batırır, kuru çıkarır, susuz getirirdi. "İthal" lafı cuk oturmuştu. Üçüncü şahıs ve çıt mevzusu arasında, alttan ya da üstten, her neyse bir ilinti vardı ve ben bunu kendimden ihraç etmiştim.
🥀 Bir resim geldi: Biz Müzeyyen ile telsiz duvaksız evlenmiştik. Kendi kendimize evlenmiştik. Nikâhı Müzeyyen kıymıştı. Galata Kulesi'nin tepesindeydik. Güneş, Haliç'in kuyruk sokumunda, inceden yangın rengindeydi. Müzeyyen önümdeydi, hafiften sarılmıştım. Kollarımı kendisine daha da çekerek, kendini benimle sıkı sıkı sarmış ve "Tamam" demişti, "güneş bu işe izin verdi, pederim olarak."
🥀 Ne olmuştu da, "Seninle dünyanın her yerine gelirim," diyen Müzeyyen, durduğu yerden çekip gitmelere başlamıştı. Nerelere gidiyordu? Gelirken getirdiği bakışlar ne dalgaydı? Hangisi Müzeyyen'di? Ya da Müzeyyen kimdi? İlk tanıdığım kimdi, şimdiki kim?
🥀 Müzeyyen, kalkıp başka birinin yürüyüşüyle çamaşır toplamaya gitti.
Bir şey içime oturup kalmıştı. Yok olmak. Toz olmak istiyordum. Varlığım orada olmamalıydı. Gelip beni alsalardı. Uzaydan ya da bir yerlerden gelselerdi. Sessiz sedasız kaybolsaydım. Yerine Kız Kulesi'ni bıraksalardı. Ne alakaysa?
"Çıkıp bir dolaşayım," dedim. Sesim boğumlu ve başka birinin sesi gibi çıktı. Ve muhtemelen benden başka kimse duymadı. Tütünümü, anahtarımı aldım. Kapıyı yavaşça çektim. Kilidi dili yuvasına otururken, "Nereye?" der gibi bir ses çıkardı. "Hassiktir," dedim.
🥀 Bazı gece yarıları uyanır, beni, kendisini seyrederken bulurdu. Yüzümü okşar, burnumu oynatır ya da göğsüme sokulur, yine uyurdu. İçim büyür, içimde dolunay olur, önünden ince bir bulut geçer, bedenim manzaraya dar gelir, burun direğim sızlardı. Usulca kalkar, pencerede bir sigara içerdim.
🥀 "Müzeyyen," demiştim telefonda, "ay yüzlüm, gül yüzlüm, biri aynalara aşikâr iki yüzlüm. Bu böyle olmuyor, bu kadını gönder. Bana katili çağırttırma. İcabında, çok gerekliyse ben uzarım Müzeyyen. Hani mamur olacaksa viranlar?
🥀 Tarih bunu on yedi bin dilde yazmıştı ki,bazı şeylerin bir saatten fazla davası olmazdı. Fakat konu Müzeyyen olunca, ben tarih falan takmazdım. Nitekim, konuya uygun düşen tarih de beni takmayacaktı.
🥀"Niye burada takılıyorsun? Gitsene kızın yanına," sesi çıktı bir yerimden. Fena fikir değildi. Ona nefes alışını duyacak kadar yaklaşmak, yüzüne bakmak, konuşurken burun kanatlarının hareketlerini, gülümserken dudak kenarlarında oluşan kıvrımları görmek, bir daha görmek ve belki...
🥀"Ama bunu büyükler oynar, canımın içi," diyecektim. "Ve üç kişiyle oynanır. Dördüncü katılırsa oyun değişir ve ikili takımlar halinde oynanır. Sonra 'ikili'lerden birine, üçüncü biri katılır ve böylece bazıları anlar ki, asıl olan birdir ve bir esastır. Fakat nedense bir'i yarım sayar ve iki yaparak tamamlamaya çalışırlar. İki lanet bir sayıdır, kendine yetmez, hep üçe koşar ve sonra sil baştan."
Ve son olarak filmdeki en etkileyici kısımlardan biri olan son sahnedeki replikleri paylaşıp gönderiyi bitiriyorum.
🥀 +Diyelim ki gitmedim.Seninle birlikte olmaya devam ettik.Ne değişecekti? Ne yapacaktık?
-Sevişirdik.
+Başka?
-Sabahları beraber uyanırdık.Ben senden önce kalkardım.Senin uyuyuşunu izlerdim.Sonra sen uyanırdın, bana gülümserdin.
+Sonra?
-Sonra, sabahları çayı tek şekerli içtiğini, günün diğer saatlerinde şekersiz içtiğini biliyor olurdum.O ilk şekeri ben atardım çayına, zarifçe eritişini izlerdim.
+Sonra?
-Sonra... En çok boynundan öpülmeyi sevdiğini biliyor olurdum.
+Güzelmiş.
-Sonra dışarı çıkardık. Dışarda yağmur yağıyor olurdu. Biz şemsiyeyi almazdık. Sırılsıklam olurduk. Sonra sen bana sokulurdun. Ama saçağın altına hiç girmezdik. Sonra sen üşütürdün. Ayakların buz gibi olurdu. Ben sana en sevdiğin o mavi çoraplarını getirirdim. Sonra bayramları babaannenin mezarını ziyarete giderdik.
+Gider miydik gerçekten?
-Giderdik tabii. Hayatta en sevdiğin kadın için ağlayışını izlerdim senin. Hiçbir şey yapmazdım, gözyaşlarını silmezdim, seni teselli etmezdim. Orada öylece ağlayışını izlerdim. Başka insanların mezarlarının arasında dolaşarak, hayatın ne kadar şahane bir şey olduğunu düşünürdüm. Sonra.. sonra hiçbir şey yapmazdık. Öylece otururduk. Çok bilinmeyenli bu sorunun yanıtını arardık. Hayat bizi yalancı çıkarana dek, bulduğumuz cevapları doğru sanırdık.
+Ne dersin bi çay daha içelim mi?
-Ben daha fazla çay içmek istemiyorum.
Belyaev'in okuduğum ilk kitabıydı. Sovyetler'in Jules Verne'i olarak anılıyormuş.
"Su Adamı, yaratıcısını kabullenen bir Frankenstein anlatısı." diye bir tanımlama var kitabın arka kapak tanıtımında. Güzel bir tanımlama olmuş.
Son söz kısmında da Wells'in Görünmez Adam hikayesine atıfta bulunulmuş. Kitabı okurken…devamıBelyaev'in okuduğum ilk kitabıydı. Sovyetler'in Jules Verne'i olarak anılıyormuş.
"Su Adamı, yaratıcısını kabullenen bir Frankenstein anlatısı." diye bir tanımlama var kitabın arka kapak tanıtımında. Güzel bir tanımlama olmuş.
Son söz kısmında da Wells'in Görünmez Adam hikayesine atıfta bulunulmuş. Kitabı okurken Frankenstein ve Görünmez Adam kitapları gelmişti zaman zaman aklıma. "İki hikayede de acınası bir zulüm var. İki hikayede de saldırgan ve sinirli bir kalabalık korkudan hatta tahammülsüzlükten kör olmuş, kâr hırsıyla bürünmüştür; bitmeyen, ölümcül bir kavgadır bu."
Dili akıcı, betimlemeler yerinde, karakterleri güçlü ve anlaşılır, konunun yedirilişi güzel.
Bahsedilen biyolojik, evrimle ilgili olan kısımların doğru olması ayrıca hoşuma gitti.
İhtiandr ve Dr. Salvator aklımda iyi yer eden karakterler oldular. Dr. Salvator'un mahkemedeki savunması en akılda kalıcı yerdi muhtemelen kitaptaki.
Dr.Salvator'un düşünceleri aklımı çelmedi değil. Mahkemede okyanusun avantajlarından bahsederken söylediklerinde bilimsel açıdan da haklıydı. Uzaya çıkıp kolonileşmek yerine acaba okyanuslara mı yönelmeliyiz diye düşünmedim değil...
Okunur mu? Okunur. Okuduğum en iyi bilim kurgu mu? Değil ama iyilerden biri olduğu kesin.
Yani... Ne yazsam bilemedim şimdi. Başlarda güzel gidiyordu aslında. Yapay zeka mimarileri kullanarak birkaç proje yapmışlığım var, konuya az çok hakim olduğumdan yorum yapmam çok da yanlış olmaz diye düşünüyorum.
Kimi yerlerde gereksiz detay verilmiş kimi yerlerde de yazılması gereken…devamıYani... Ne yazsam bilemedim şimdi. Başlarda güzel gidiyordu aslında. Yapay zeka mimarileri kullanarak birkaç proje yapmışlığım var, konuya az çok hakim olduğumdan yorum yapmam çok da yanlış olmaz diye düşünüyorum.
Kimi yerlerde gereksiz detay verilmiş kimi yerlerde de yazılması gereken daha çok şey varken boş geçilmiş gibime geldi.
Kısaca özetleyecek olursam:
"Yapay Zeka Nedir?" başlığının altında zeka nedir, uzman sistemler, doğal dil işleme, bilgisayarlı görü, robotik, psikoloji, felsefe vb konular,
"Problem Çözümleme" kısmında; sezgisellik, non-polynomial problemler, algoritmik problem çözümleme, optimizasyon teknikleri,
"Öğrenme" kısmında denetimli-denetimsiz öğrenme vb,
Yapay sinir ağları başlığı ve içindekiler,
Bulanık mantık (burada o kadar formüllere girilmesine gerek var mıydı emin değilim mesela)
Sinirsel bulanık mantık, genetik algoritmalar ve son olarak yapay zeka yöntemlerinin bilgisayarda uygulanması şeklinde ilerleyen bir kitaptı.
Okunur mu? Okunur. Hiçbir şey bilmeden okunur mu? Bence okunmamalı.
Değişik bir deneyimdi bu kitabı okumak. Başlarda zorlasa da ortalarına gelince okuması bir tık kolaylaştı diyebilirim.
Bence kitabın tamamına odaklanmaktansa parça parça odaklanmak, satırlar arasında kalan ama aslında fikirlerin o aralarda verildiği, kendimize sorup üzerine düşünmemiz gereken küçük noktaları yakalamak…devamıDeğişik bir deneyimdi bu kitabı okumak. Başlarda zorlasa da ortalarına gelince okuması bir tık kolaylaştı diyebilirim.
Bence kitabın tamamına odaklanmaktansa parça parça odaklanmak, satırlar arasında kalan ama aslında fikirlerin o aralarda verildiği, kendimize sorup üzerine düşünmemiz gereken küçük noktaları yakalamak mühimdi.
"Shakespeare hiç yaşamamış olsaydı, diye sordu, dünya şimdikinden çok daha farklı bir yer mi olurdu? Uygarlığın gelişimi büyük adamlara mı bağlıydı? Şimdiki ortalama insanın kaderi firavunların döneminde yaşayanlardan daha mı iyiydi? Peki ama, diye sordu kendi kendine, uygarlığı sıradan insanların kaderini ölçüt alarak mı değerlendirecektik? Herhalde hayır. En büyük işlerin başarılması için herhalde bir köle sınıfına ihtiyaç vardı. Metrodaki asansörcü adama sonsuza kadar ihtiyaç duyulacaktı. Bu düşünceden hiç hoşlanmadı. Başını geriye attı. Bu fikirden uzak durmak için, sanatın üstünlüğünü yok saymanın yolunu bulacaktı. Dünyanın sıradan insanlar için var olduğunu savunacaktı; sanatın sadece insan yaşamının tepesindeki bir süsleme olduğunu; yaşamı ifade etmediğini. Yaşam için Shakespeare de gerekli değildi."
Yukarıdaki paragraf örnek verilebilir.
Ek olarak hoşuma giden bazı satırlar:
"İnsanlar zaten yeterince farklılardı birbirinden, bunun üstüne bir de yeni anlaşmazlıklar icat etmek ona çok saçma geliyordu."
"İnsan, çocukluktan itibaren yaşamın zor, hakikatlerin vazgeçilmez olduğunun farkında olmalı."
"Dünyanın nasıl işlediğini ezberden öğrenemez miydi insan? Hiçbir kılavuz, hiçbir sığınak yok muydu, Her şey bir mucize bir kulenin tepesinden boşluğa atlamak mıydı?"
“Artık hiç kimseyi düşünmek derdi kalmamıştı. Şimdi, olduğu gibi görünebilir, kendi kendine olabilirdi. Şu son zamanlarda en çok gereksinme duyduğu şey de buydu – düşünmek; düşünmek bile değil, susmak, yalnız başına kalmak. O zaman tüm o abartılı, yaldızlı, sesli varlık ve davranışlar buhar olup uçuyor, insan törensel bir duygu içinde ufalıp kendine dönüyor, kimselerin göremediği, karanlıktan kama gibi keskin bir öz oluyordu.”
"Göklere çıkarıldıysanız, bir şekilde tepetaklak da olacaksınız demekti."
"Çünkü bir erkeğin bir kadına olan aşkından daha ciddi, daha yüce, daha etkili, yüreğinde ölüm tohumları taşıyan başka ne olabilirdi (...)"
"Bir insan nasıl olur da başkalarını düşünür ve onları yargılardı? İnsan onu bunu hesaba katıp, bir duygunun sevmek ya da sevmemek olduğuna nasıl karar verebilirdi?"
"Hem yarın hava iyi olmasa bile, yeni bir gün olacak."
"Gece, geceye kavuşurdu elbet."
Kitaptan bağımsız:
Bu kitabı okurken çapraz okuma yöntemini yeniden denemek istedim ve yapay zeka konulu bir başka kitaba daha devam ettim aynı zamanda.
Bu yöntemin bana göre olup olmadığını hâlâ anlayamadım. Çünkü bazen sıkıldığımda başka seçeneğim olması işime gelirken çoğu…devamıKitaptan bağımsız:
Bu kitabı okurken çapraz okuma yöntemini yeniden denemek istedim ve yapay zeka konulu bir başka kitaba daha devam ettim aynı zamanda.
Bu yöntemin bana göre olup olmadığını hâlâ anlayamadım. Çünkü bazen sıkıldığımda başka seçeneğim olması işime gelirken çoğu zaman da elimin benim için okuması kolay olan kitaba gittiğini fark ettim.
Üzerinde çalışmalı mıyım yoksa bu sevdadan vaz mı geçmeliyim bilemiyorum.
Kitapla ilgili olan kısma gelirsek:
Karşılaştırmak uygun olur mu bilememekle birlikte İlber Ortaylı'nın en son okuduğum kitabından çok daha başarılı bir kitap olduğunu düşünüyorum. Aynı türde olduklarından kıyaslamak çok da yanlış olmaz diye düşündüm.
Kronik Kitap'ın şöyle bir huyu var: editör ya da yazar, her kimse artık, kendince önemli bulduğu cümleleri sayfalarda kutucuklar halinde yazıyor. İlber Ortaylı'nın o kitabında da vardı mesela aynı olay. Birincisi, o cümle bana göre önemli bir cümle olmuyor çoğu zaman. İkincisi, kitaba daha az resmi bir hava katıyor bence. Seveni olur, sevmeyeni olur... Orası size kalmış.
Söyleşi tarzı olmasını da nedense sevemedim bu kitapta.
Genel olarak güzel tavsiyeler vardı.
Okunur mu? Okunur ama ilk seçeneklerden biri olmaz.
Önemli gördüğüm yerler:
■ Yaşamın temel birimi bireydir. Bir toplumun uygarlık seviyesini anlamak için bakacağın yer vatandaşının duygu, düşünce ve davranışıdır.
■ "Sen kazanınca ben de kazanıyorum, ben kazanınca sen de kazanıyorsun," gerçeğinin farkına varıldığı andan itibaren tutulacak en akıllı yol, "Sana nasıl yardımcı olabilirim?" çabası olmalıdır.
■ Mesela bana, "Türkiye için bir dilek dileseniz ne olurdu?" diye sorsalar, "Türk vatandaşlarının etki alanlarının ve bu etki alanı içerisindeki önceliklerinin farkına varıp ona göre sorumluluk almalarını isterim" diye yanıtlardım. Toplum olarak biz herkesi tenkit etmeyi severiz, biliyorsun. Ekonomide, siyasette, sporda, hemen her konuda... Ama kendimize dönüp bakıyor muyuz? Örneğin evde üç aydır bozuk olan bir sifon vardır ve sürekli su akıtıyordur diyelim. Bunu gayet iyi bildiğimiz hâlde kalkıp onu tamir ettirmeyiz. Dahası insanımız bu basit hareketin Türkiye'nin geleceği ve ekonomisiyle ilişkisini henüz kurmuş değil. Çocuklarına bu şekilde örnek olmanın Türkiye'nin geleceğine ne kadar büyük zarar veren bir tavır olduğunun farkında değil. Bir anne babanın etki alanı içinde o tamirat... Sonuç üretiyor. Sorun çözüyor. Yapmazsan sorun kalıyor. Aylarca da sürüyor. İşte sana mikrokozmos... O nedenle etki alanı ve etki alanının içerisine giren önceliklerin farkına varıp onların sorumluluğunu alma meselesini çok önemsiyorum.
■ Unutamadığım çocukluk anılarımdan biridir; yıllarca çamur deryası olup hiç el atılmayan yollar bir devlet büyüğü ziyaret edeceği zaman hemen asfaltlanırdı. Özet şu; biz insana "insan" olduğu için değil, gücü kadar değer veriyoruz.
■ Gelişmesine önem verilmemiş bir çocuk millî servete ihanettir. Vatandaşın çözüm üretmek yerine şikayet etmeye harcadığı zaman da, damlayan musluk gibi ulusal bir israftır.
■ "Yüz kişilik bir gruptan elde edilen verimin yüzde sekseni yirmi kişinin gayretinden kaynaklanır." der Pareto İlkesi. (...) Yani herhangi bir alanda, bu ne olursa olsun, kişi yaptığı işte bir farklılık yaratabilirse o alanda etkili olmaya başlar.
■ Ben kendi adıma ısrarla ama ısrarla iki yaşından itibaren bir çocuğun ailede o yaşa uygun, gelişimine uygun sorumluluklarının olması gerektiğinin altını çiziyorum. Bu, tuzluğu alıp mutfağa götürmek olabilir. Oyuncaklarını toplamak olabilir. Yani elindekini kırıp dökse bile kendisine zarar veremeyeceği ufak görevler... Bir de unutma; bunu doğal olarak yapacak, onu övmeyeceksin. Yani görüyor diye gözünü övüyor musun? Hayır. Çocuk da o ailenin bir bireyi olarak üzerine düşen sorumlulukları yerine getirecek.
■ Kolay olanı, herkesin yapabildiğini yapmak gelişme döneminde önemlidir ama zamanla etkisini kaybeder. Biri çıkar, daha önce konuşulmayan bir sorunun farkına varır. Sorunun farkına varmak bile dikkat çekici bir adımdır, cesaret gerektirir. "Burada bir bit yeniği var," diyebilmek zor iştir. Kişi nihayetinde mücadele etmesi gerekeceğini bilir. Başarıp başaramayacağı da meçhuldür ama şayet bir kere o kıvılcım çaktıysa o mücadeleye hazır olur.
Denetim odaklı korku kültüründe bu, istenmeyen ve tehlikeli bir yolculuktur. Onun için bana öyle geliyor ki, yaratıcı olan bireyler gelişim odaklı sevgi kültürünü yaşayan toplumlardan, ailelerden çıkacak. Otoritenin asık yüzüne rağmen gelişip kendi olma zorluğunu göze alacaklar da çıkacaktır. Bu kişiler Apple'ın kurucusu Steve Jobs'un sözünü ettiği, "Belki aç kalacağım ama yine de merakımı takip edeceğim!" tavrı içinde olanlardır.
■ Bir de sevginin kutsal bir anlamı vardır ve kişi karşısındakini niye sevdiği konusunda niyetinin saflığını keşfetmek zorundadır. Sana istediklerini verdiği için mi seviyorsun? İstediklerin değişecektir. Peki iyi bir yoldaş olduğu için mi seviyorsun? İşte bu devam edecektir.
Manzara değişecek; bindiğiniz otobüsler, uçaklar değişecek; gittiğiniz yerler ve tanıştığınız insanlar değişecek. Konuştuğunuz konular değişecek ama yoldaşlık baki kalacak. Kişinin ilişkisinde yolculuk ve yoldaşlık önemli olursa hayatı hiçbir zaman tekdüze olmaz. Bu yüzden ilişkilerde "ne alırım ne veririm"den ziyade birbirinize iyi bir ekip arkadaşı, iyi bir yoldaş olabilir misiniz gözüyle bakmak gerek.
■ Bir; geleceğinle ilgili bir fikrin olsun.
İki; Ufkunu açacak, geleceğini güçlendirecek bir yabancı dili okuyup yazabilir, konuşabilir hâle gel.
Üç; Kariyerinle ilgili alanlarda takip ettiğin, örnek aldığın insanlarla ilişki kurmaya, onları takip etmeye özen göster.
Dört; Zaman yönetimini öğrenin.
Beş; Tasarruf etmeyi ve bilinçli harcamayı, bütçe yapmayı öğrenin.
■ Danimarka veya İsveç gibi Kuzey Avrupa ülkeleriyle Libya ya da Irak gibi Ortadoğu ülkelerini mukayese et. İnsanın birey olarak gelişmesine saygılı olan kültürlere sahip toplumlarda gelişim görürsün, devrim görmezsin. Her aile içinde, her kurum içinde genel olarak toplumda gerginlikler oluşur, tartışılır ve yeni kararlar alınır ama askerî darbeler ya da devrimler olmaz. Neden? Gelişerek değişen bireyler aileleri, kurumları, yönetimleri ve sonuçta toplumu değişime götürür. (...) Az önce bahsi geçen, "Bazı toplumlar neden yok olur?" sorusunun yanıtı da burada. Bu toplumların gelenek görenekleri değişim sürecinin önünü tıkladıkları için yok olurlar. Sınırları zorlamadıkları, sınırları zorlayan bireylere izin vermedikleri için yok olurlar.
■ Çalıştığı şirketten memnun bir gence, bu şirketten neden memnun olduğunu sorduğumda özetle şöyle dedi:
"Bir kere her şeyi geçtim sadece çalışan olarak değil, insan olarak değer görüyoruz. Bizim boş zaman ihtiyaçlarımızın, kendimize, ailemize vakit ayırma gereksiniminizin, saat olarak çalışma kapasitemizin farkındalar ve saygı duyuyorlar. Tüm yapı bu ihtiyaçlarımızın farkında olarak programlanmış vaziyette. Dolayısıyla yorulmuyoruz, yorulsak bile rahatlıkla dinlenme fırsatı yaratabiliyoruz. Mağaza içinde satış bölümünde çalışanlara 'tezgâhtar' yerine 'satış danışmanı' denmesi bile çalışan birçok kişiye motivasyon sağlıyor, kendini değerli hissettiriyor."
■ "Kendimizle aramızdaki fark, bir başkasıyla aramızdaki fark kadar büyüktür."
Vaaayy. Beklediğimden çok farklı çıkan bir kitap oldu. Bunun bana tavsiye edilmesinin üzerinden 3 yıl geçti belki de. 3 yılda adını unutmamam ama okumamam da ilginç olmuş gerçekten.
Sözlü dövüşten ziyade savunma tekniklerine daha yakın. Saldırıyı öğretmek yerine "Aman Ali…devamıVaaayy. Beklediğimden çok farklı çıkan bir kitap oldu. Bunun bana tavsiye edilmesinin üzerinden 3 yıl geçti belki de. 3 yılda adını unutmamam ama okumamam da ilginç olmuş gerçekten.
Sözlü dövüşten ziyade savunma tekniklerine daha yakın. Saldırıyı öğretmek yerine "Aman Ali Rıza Bey tadımız kaçmasın" modunda gidilmiş.
Kişisel gelişime dair okuduğum en iyi kitaplar arasına girdi.
Tartışmalardan sıyrılmayı, kendi ruhsal sağlığımızı korumayı güzel öğretiyor.
Sohbetlere hâkim olmayı sağlar mı emin değilim. Bence güzel konuşabilmek için belli bir kültürel birikime sahip olmak da fazlasıyla gerekiyor.
Ama kimi insanlar vardır hani. Boş konuşsa bile kendini dinletir. Hitabet sanatı da çok önemli ve onunla ilgili bir şeyler de okuyup araştırsam fena olmaz aslında.
Kitabı kesinlikle yanınızda bir defterle okumanız gerekiyor. Beğendiğim ve işe yarayacağını düşündüğüm çok fazla yer var. Hepsini olmasa da bir kısmını alıyorum yine aşağıya.
⭐️ "Başkalarının yanlışlarından öğrenmeliyiz. Hepsini kendimiz yapacak kadar çok zamanımız yok."
⭐️ "Zayıflar hiçbir zaman affedemez. Affedebilmek güçlülere özgüdür."
⭐️ Soğukkanlılığınızı muhafaza edin ve kibarca ama amaca yönelik olarak konuşun."Dükkanınızdan onur duyduğunuzu biliyorum ve bu kişinin hareketlerinin bununla çeliştiğini bilmek istersiniz diye düşünüyorum. Temsil ettiğiniz kaliteyle uyum içinde olmadığı için bu durumu dikkatinize sunmaya karar verdim. Bu konuda ne yapılabilir?"
⭐️ "Hayatın matemini tutmaktansa ona gülmek insana daha yakışır."
⭐️ "Hiç kimse akıl almak istemez, istedikleri sadece teyit edilmektir."
⭐️ İçine fikir yürüterek girmedikleri bir durumdan insanları fikir yürüterek çıkartamazsınız.
⭐️ "Bir şeyi doğru yapmak niçin yanlış yapıldığını açıklamaktan daha az zaman alır. "
⭐️ "Başarılı bir kuruluşun göstergesi, problemleri olup olmadığı değil, problemlerinin geçen senekilerin aynısı olup olmadığıdır."
⭐️ "Yanlış bir şekilde; kendimiz birisini sevdiğimizde nasıl hareket eder ve davranırsak eşimiz bizi sevdiğinde onun da öyle hareket edeceğine ve davranacağına inanırız."
⭐️ Oyunun adını koyun.
⭐️ "Başkaları hakkında kötü konuşmak kendimizi övmenin onursuz bir yoludur."
⭐️ Size dedikodu yapan birisi başkalarına da sizin hakkınızda dedikodu yapacaktır.
⭐️ Ama sözcüğü yerine ve sözcüğünü kullanın.
⭐️ Dil öğretme görevimizin imla, telaffuz ve gramerden ibaret olmadığına inanıyorum. Yapıcı iletişim kurma çabalarımızı sabote etmekten çok destekleyecek sözcükleri seçmeyi de kapsamalıdır.
⭐️ "Birinci sınıf bir zekanın göstergesi, iki karşıt görüşü aynı anda akılda tutabilme yeteneğidir."
⭐️ "Yapamam sözcüğünü aklınızdan çıkarın."
⭐️ "Bilgelik sanatı, neyi görmezden gelmek gerektiğini bilme sanatıdır."
⭐️ Strese yol açanlar olaylar değildir, stresin nedeni sizin olayları yorumlayış tarzınızdır.
⭐️ Hiç, bir toplantı yönetmek zorunda kaldığınız ve tartışmayı başlatmaya çalıştığınızda derin bir sessizlikle karşılaştığınız oldu mu? Eğer siz ayakta duruyor ve diğer herkes oturuyorsa, ister istemez "Ben patronum, siz de ırgatsınız" şeklinde bir atmosfer yaratmış olursunuz. İnsanlara yukarıdan bakmak hükmetmeyi çağrıştırır. Hükmetmek, yüksek bir düzeyden bakmak ya da yüksek düzey ya da konum nedeniyle komuta etmek şeklinde tanımlanmaktadır. Konumuz oturmakta olanların gözünü korkutabilir ve onları serbestçe konuşmaktan alıkoyabilir.
Diyaloğu geliştirmek istiyorsanız, siz de oturun. O zaman, kendileriyle aynı düzeyde bir oyun sahası meydana geldiği için katılımcılar görüşlerini bildirmede kendilerini daha rahat hissedeceklerdir.
⭐️ En tartışmalı konuların bile barışçı bir şekilde ele alınmasını sağlamak için üç kurala dikkat etmek gerekir.
- Diğer katılımcıların görüşlerini reddetmek yasaktır.
- Yüksek sesle konuşulamaz.
- Geçmişle boğuşmak yerine gelecek üzerine odaklanın.
⭐️ "Kelimeler tahripkâr olabilir. Birbirimize nasıl hitap ediyorsak, sonunda birbirimiz hakkında da öyle düşünürüz."
⭐️ "İnsan ne kadar çok hüküm verirse o kadar az sever."
⭐️ İstediğinizi, ihtiyaç duyduğunuzu ve hak ettiğinizi fazlasıyla elde edin.
⭐️ Canınızı sıkan bir kişiyi ya da durumu düşünün. Aşağıdaki ölçütleri kullanarak, buna karşı çıkmanın akıllıca mı yoksa riskli mi olduğuna karar verin. Kendinize şunları sorun:
1) Bu sıradan bir olay mı?
2) Bu direngen bir rahatsızlık mı?
3) Olayın tarihsel arkaplanı nedir?
4) Davranış kasıtlı mı yoksa masum mu?
5) Bu durum değişebilir mi?
6) Söz konusu uzun vadeli bir kazanım ile kısa vadeli bir kayıp mı?
⭐️ Aralıksız konuşanları durdurun.
1) Karşılanması gereken ihtiyaçları gözden geçirin.
2) Karşınızdakinin sözüne son vermesini bekleyerek kendinize işkence etmeyin. Hiç susmayabilir. Sözünü kesin ama bunu mutlaka adını söyleyerek yapın.
3) Anlatmakta olduğu şeyi özetleyin.
4) Toparlayıcı bir sözle görüşmeyi geride bırakın.
5) Kesin bitişi ifade eden dostça bir cümleyle son verin.
⭐️ "Dünyanın yarısı söyleyecek bir şeyi olan ama söyleyemeyen, öteki yarısı da söyleyecek bir şeyi olmayan ama durmadan konuşan insanlardan oluşur.
⭐️ Diplomatik çevirme tekniği
1. Bir şey söylemek ya da anlatmak için birisi sizi böldüğünde hemen niyetini anlamaya çalışın. Sonra kendinize şunu sorun: "Bu, yapmakta olduğum işten daha mı önemli?" Eğer öyleyse, her şeye rağmen dikkatinizi verin.
2. Eğer değilse, bölünmeyi başka bir zamana erteleyecek cesareti gösterin. Elbette rahat erişilebilir birisi olmak önemlidir ama ne pahasına? Kimin ve neyin üstünde ne zaman ve ne kadar süreyle odaklanacağınıza siz karar vermelisiniz.
● Kişinin adını söyleyerek başlayın (bu dikkatini çekmenizi sağlar) ve durumla ilgilenmeye niyetli olduğunuzu ifade edin. "Şu anda sizinle konuşamam" diyerek sırtınızı dönmek yerine "Bunu sizinle görüşmek isterim" ya da "Buna bir yanıt beklediğinizi anlıyorum" gibi cümleler kullanarak durumun öneminin farkında olduğunuzu anlatın.
● Konuşmaya "ve" sözcüğüyle başlayarak, daha önce bir başkasına söz vermiş bulunduğunuzu ya da tamamlamak zorunda olduğunuz bir görev olduğunu açıklayın.
● Ardından "Öğleden sonra tekrar gelebilir misiniz?" ya da "...yapar yapmaz sizi arayabilir miyim?" diye sorun. İşbirliği talep etmeniz çok daha iyi karşılanacaktır. Sonunda, "Anlayış gösterdiğiniz için teşekkür ederim. Önerimi benimsediğinize memnun oldum." diyerek kibarca kapatın.
⭐️ "İnsan inançlarının eseridir. Nasıl inanıyorsa öyledir."
⭐️ - Özgüven aralıksız, sık ve başarılı pratiğe dayalıdır.
- Sinirlilik, kuşku ve endişeleriniz üzerine yoğunlaşmanın sonucudur.
- İnsanlar yabancısı oldukları durumlarda rahatsızlık hissederler.
- Zihinsel idman gerçek pratikten çok daha hızlı ve iyi olmanızı sağlayan mükemmel bir pratiktir.
⭐️ "Hayattan bir kere geçmeyi bekliyorum. O nedenle, eğer gösterebileceğim bir nezaket ya da diğer insanlar için yapabileceğim iyi bir şey varsa, bunu ertelemek ya da ihmal etmek yerine şimdi yapmalıyım, çünkü bu yoldan bir daha geçmeyeceğim."
⭐️ "Eğer bir problem görüyorsanız, bu sizin probleminizdir. Eğer birisinin bu konuda bir şeyler yapması gerektiğini düşünüyorsanız, unutmayın ki siz de herkes kadar birisisiniz."
⭐️ "Ahlak kültüründeki olası en yüksek aşamaya düşüncelerimizi kontrol etmek zorunda olduğumuzu kavradığımızda ulaşırız."
⭐️ Karım da, ben de son derece stresli işlerimizi her akşam birlikte eve taşımaya alışmıştık. Semineriniz, hep işlerimizdeki sıkıntılardan söz ettigimiz için akşamların tadını çıkaramadığımızı görmemde bana çok yardımcı oldu. Karımla, elimizi cennete çevirmek üzere Eleanor Roosevelt'in fikrinin değişik bir biçimini kullanmaya karar verdik.
Akşam eve geldiğimizde her birimiz on beş dakika günün nasıl geçtiğini anlatabiliyor. Sonra tamam! Kim kime ne kötülük yapmış gibi intikamcı anlatımlar kesiliyor. Zaten günümüzün on iki saati işyerinde ve yolda geçiyor. Bu kadar yeter. Psikolojik sancıları devam ettirmenin ne gereği var? Birlikte konuşabileceğimiz çok daha ilginç o kadar başka konu var ki! Artık ikimiz de dört gözle akşamın gelmesini bekliyoruz.
⭐️ "En büyük özgürlüğümüz tutumumuzu seçme özgürlüğümüzdür."
⭐️ "Hayat bir iskambil oyununa benzer. Elinize gelen kartlar determinizmi temsil eder; onları nasıl oynadığınızsa özgür iradenizi."
⭐️ "İyilik ne kadar küçük de olsa, hiçbir zaman boşa gitmez."
⭐️ Marie Curie şuna inanırdı: "Bireyleri geliştirmeden daha iyi bir dünya inşa etmeyi umamazsınız. Bunun için her birimizin, hem kendisini geliştirmek için çaba harcaması, hem de bütün insanlık için genel bir sorumluluk duyması gerekir. Kendileri için daha yararlı olabileceğimizi düşündüğümüz insanlara yardımcı olmak görevimiz olmalıdır."
⭐️ "Kalite arzu ediyorsanız, ona sahipmişsiniz gibi davranın. '-mış gibi' tekniğini deneyin."
⭐️ "İnsanlar kendi durumlarıyla ilgili olarak her zaman koşulları suçlarlar. Ben koşullara inanmam. Bu dünyada yol alan kişiler, ayağa kalkıp istedikleri koşulları arayan ve bulamadıklarında yaratan insanlardır."
İÇİNDE GEÇEN OKUNACAK KİTAPLAR
1) The Healing Power of Humor
2) Men Are from Mars, Women Are from Venus
3) You Just Don't Understand
4) Life Is More Than Your To-Do List
5) Maybe, Maybe Not
6) Concentration: How to Focus for Success
7) Man's Search for Meaning
8) Feel the Fear and Do It Anyway
Üzerine çalıştığım konularda kendimi ilerletmek için okumalar yapıyorum bugünlerde.
Kitabı sevdim. Mühendislik temeli olmayan veya daha önce bu konulara hiç çalışmamış olanlar için de gayet okunabilir bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Konuyu bir bütün olarak görmeme, bazı yerleri bağdaştırmama fazlasıyla yardımcı…devamıÜzerine çalıştığım konularda kendimi ilerletmek için okumalar yapıyorum bugünlerde.
Kitabı sevdim. Mühendislik temeli olmayan veya daha önce bu konulara hiç çalışmamış olanlar için de gayet okunabilir bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Konuyu bir bütün olarak görmeme, bazı yerleri bağdaştırmama fazlasıyla yardımcı oldu. Tam anlamıyla "tamamlanmış" bir kitap olduğunu söyleyebilirim. "Keşke buraya da şunu ekleselermiş" dediğim hiçbir yer olmadı okurken.
Kısacası, okunur. Hatta okunmalı.
Kitabı kütüphaneye geri vereceğim için bende durmasını istediğim kısımları aşağıya ekliyorum. Yazı sığmazsa yorumlarda devam edeceğim.
* Birkaç bin yıl önce, resminizin çizilmesini, heykelinizin yapılmasını veya hikayenizin hatırlanıp anlatılmasını istiyorsanız, bir tanrı veya tanrıça olmanız gerekiyordu. Bin yıl önce bir kral veya kraliçe, birkaç yüzyıl önce ise zengin bir tüccar olmanız ya da böyle birinin evinde yaşamanız gerekiyordu. Artık herkesin, hatta bir çorbanın bile resmi yapılabilir. Benzer bir demokratikleşme bilgisayar ve veride de yaşanmıştır. Bir zamanlar sadece büyük kuruluşlar ve işletmeler bilgisayarda yapılmaya layık işlere sahipti ve bu yüzden de sadece onların verileri vardı; kişisel bilgisayarla beraber insanlar ve hatta nesneler veri üreteçleri haline geldi.
* Sosyal medyayla birlikte her birimiz artık hayatı takip edilmeye değer birer ünlüyüz ve kendi kendimizin de paparazzisiyiz. Artık bize yalnızca on beş dakikalık bir ün vaat edilmiyor, çevrimiçi olduğumuz her an ünlüyüz. Sosyal medya dijital otobiyografimizi yaşarken yazmamıza izin veriyor. Eski zamanlarda kitaplar ve gazeteler pahalıydı ve dolasıyla nadir bulunurdu; yalnızca önemli hayatların izini sürüp hikayesini anlatabilirdik. Şimdiyse veri ucuz ve hepimiz küçük çevrimiçi derebeyliklerimizin kral ve kraliçeleriyiz. Bugün, aygıtlara meraklı ebeveynlere doğan bir bebek henüz ilk ayında Odysseus'un tüm maceralarını anlatmak için Homeros'un ürettiğinden daha fazla veri üretebilir.
* Makine öğrenmesi sadece bir veri tabanı veya programlama problemi değildir, aynı zamanda yapay zeka için bir gerekliliktir. Değişen bir çevrede bulunan bir sistem öğrenme yeteneğine sahip olmalıdır; aksi takdirde ona zeki dememiz pek de mümkün değildir. Sistem bu değişiklikleri öğrenip onlara uyum sağlayabiliyorsa, sistem tasarımcının olası tüm durumları öngormesi ve onlara çözüm sağlaması gerekmez.
* Beyne ilgi duyuyoruz, zira onun daha iyi bilgisayar sistemleri kurmamıza yardımcı olabileceğine inanıyoruz. Beyin görme, konuşma, tanıma ve öğrenme gibi muazzam yetenekleri olan ve çoğu alandaki mühendislik ürünlerini aşan bir bilgi işleme cihazıdır. Bu uygulamalar makinelerde kullanıldığında bariz bir ekonomik faydaya sahiptir. Beynin bu işlevleri nasıl yerine getirdiğini anlayabilirsek, bu görevlerin çözümlerini biçimsel bir algoritmalar olarak tanımlayabilir ve bunları bilgisayarlara uygulayabiliriz.
* Beyni Anlamak
Marr'a (1982) göre, bir bilgi işlem sistemini anlamak üç analiz düzeyinde gerçekleşir:
1. Hesaplama teorisi, hesaplamanın amacına ve görevin soyut bir tanımına tekabül eder.
2. Gösterim ve algoritma [representation and algorithm], girdi ile çıktının nasıl gösterildiği ve girdiden çıktıya dönüştürme algoritmasının özgülleştirilmesiyle ilgilidir.
3. Donanım uygulaması [hardware implementation], sistemin fiziksel olarak gerçekleştirilmesidir.
Bu analiz seviyelerindeki temel fikir, aynı hesaplama teorisi için, bu gösterimdeki simgeleri işleyen çok sayıda gösterim ve algoritma bulunabilmesidir. Benzer şekilde, herhangi verili bir gösterim ve algoritma için birden fazla donanım uygulaması bulunabilir. Herhangi bir teori için çeşitli algoritmalardan birini kullanabiliriz ve aynı algoritmanın farklı donanım uygulamaları olabilir.
* Sensörlerimizin çoğu mükemmel olmaktan uzaktır, daktilo kullananlar her zaman yazım hatası yaparlar ve genellikle makul ve rasyonel davrandığımıza inanmamıza rağmen fevri olarak da hareket eder ve gayriihtiyari satın alır/okur/dinler/tıklar/seyahat ederiz. İnsan davranışı bazen Apollon'cu olduğu kadar Dionysos'çudur da.
* Doğruluk derecelerini temsil etmek için bulanık üyelikler, bulanık kurallar ve çıkarımla birlikte bulanık mantık [fuzzy logic] ileri sürüldü ve başlangıçtan beri çeşitli uygulamarda bir miktar başarı sağladı (Zadeh 1965). Belirsizliği temsil etmenin bir başka yolu, bu kitapta yaptığımız gibi olasılık teorisini kullanmaktır.
Bu kitapta ele aldığımız makine öğrenmesi sistemleri, karar almada uzman sistemlerin iki şekilde genişletilmesini ifade eder; Birincisi, programlanmaları gerekmezken örneklerden öğrenebilirler ve ikincisi, olasılık teorisini kullandıkları için tüm eşlik eden gürültüsüyle, istisnalarıyla, muğlaklıklarıyla ve sonuçta ortaya çıkan belirsizlikleriyle gerçek dünya sahnelerini temsil etmede daha iyidirler.
* Max Frisch'in Homo Faber adlı romanında, yılan tarafından ısırılan bir kızın annesine endişelenmemesi söylenir, zira yılan ısırıklarından kaynaklı ölüm oranı yüzde 3 ile 10 arasındadır. Kadın sinirlenir ve, "Yüz kızım olsaydı... o zaman sadece üç ila on kızımı kaybedecektim. İnanılmaz az! Oldukça haklısınız!" der ve devam eder: "Sadece bir çocuğum var." Etik meseleler söz konusu olduğunda, beklenen değer hesaplamasını kullanırken dikkatli olmamız gerekir.
* Mühendislikte daima bir ödünleşim [trade-off] bulunur. Görevin çözülmesi zor olduğunda, onu kısıtlayarak daha etkili çözümler geliştirebiliriz. Sözgelimi, tekerlek taşıma için çok iyi bir çözümdür, ancak düz yüzeyler gerektirir ve bu nedenle yol da yapılması gerekir. Kontrollü ortam görevi kolaylaştırır. Bacaklar çeşitli zeminlerde çalışır ancak inşa edilmeleri ve kontrol edilmeleri daha zordur ve oldukça düşük ağırlıkta yük taşıyabilirler.
* Birçok farklı font vardır ve insanlar farklı elyazısı stillerine sahiplerdir. Karakterler ayrıca küçük veya büyük, eğimli, mürekkeple basılmış veya kalemle yazılmış olabilir ve bunun sonucunda birçok olası imaj aynı karaktere karşılık gelebilir. Tüm araştırmalara rağmen bugün hala bu görev için insanlar kadar isabet kaydeden bir bilgisayar programı bulunmamaktadır. Bu nedenle "captcha"lar hâlâ kullanılıyor. Bir captcha, kullanıcının bir insan olduğunu ve bilgisayar programı olmadığını kanıtlamak için yazılması gereken kelime veya sayıların bozuk imajıdır.
* Şimdi, önceden tanımlanmış bir çıktının ve dolasıyla böyle bir gözetmenin olmadığı gözetimsiz öğrenmeyi tartışacağız; burada sadece girdi verisine sahibiz. Gözetimsiz öğrenmede amaç, girdideki düzenlilikleri bulmak, normalde ne olduğunu görmektir. Girdi alanında belirli örüntülerin diğerlerinden daha sık ortaya çıktığı bir yapı vardır ve biz de genel olarak neyin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini görmek isteriz.
Gözetimsiz öğrenme yöntemlerinden biri, hedefin girdi öbeklerini ya da gruplarını bulmak olduğu öbeklemedir [clustering]. İstatistikte buna karışım modelleri denir.
* Bu tür uygulamaya özgü benzerlik gösterimleri aynı zamanda çekirdek fonksiyonu [kernel function] adı altında gruplanmiş gözetimli öğrenme uygulamalarında da popülerdir. Destek vektör makinesi [support vector machine] (Vapnik 1998) hem sınıflandırma hem regresyon için kullanılan bir öğrenme algoritmasıdır.
* Bir bilgisayar için rakibinin yüzünü tanımak, satranç oynamaktan çok daha zordur. Bir bilgisayarın en iyi insan oyuncudan daha iyi satranç oynayıp oynamaması, bilgisayarların daha zeki olduklarına dair bir gösterge değildir, zira insan zekâsı satranç gibi işler için evrimleşmemiştir.
* Önemli bir sorun, bir davranışın zeki olarak kabul edilebilmesi için gereken performans kriterinin ne olduğu (yani zekâyı nasıl ölçtüğümüz) ve böyle bir belirgin performans kriterinin bulunmadığı görevlerin olup olmadığıdır. Etik ve hukuki kaygıların belirli karar türlerinde rol oynadığını zaten tartışmıştık.
* Verilerden eğitilen ve otonom kararlar alan bilgisayar sistemlerimiz gittikçe çoğaldığı için, bilgisayarlara çok fazla güvenme konusunda dikkatli olmamız gerekiyor. Buradaki önemli zorunluluk, yazılım sistemlerinin geçerlenmesi ve doğrulanması yani yapmaları gereken şeyi yaptıklarından emin olunmasıdır. Bu özellikle veride eğitilmiş modeller için zor olabilir, zira eğitimde veri ve optimizasyondaki her türlü rastlantı yer alır. Bu, eğitilmiş yazılımı programlanan yazılımdan daha az öngörülebilir kılar. Diğer bir endişe kaynağı da verilerdeki genel davranışı öğrenen modellerin yetersiz temsil edilen vakalar veya aykırılıklar için iyi karar vermemesi olabilir.
* Zeka bedenlendiğinde ve sistem fiziksel eylemler gerçekleştirdiğinde, davranışın doğruluğu daha kritik mesele haline gelir ve hatta insan yaşamını tehdit edebilir. Bu endişenin gerçekleşmesi için söz konusu sistemin silahlı bir insansız hava aracı olması gerekmez. Kötü bir şekilde sürülürse, otonom bir otomobil silah haline gelir. Bu tür kaygılar devreye girdiğinde, normal beklenen değer veya faydacı yaklaşımlar geçerli değildir, tıpkı aşağıda, "tramvay problemi"nin bir versiyonunda ele alındığı gibi.
* Bazı insanlar hemen sonuçlara atlıyor ve yapay zekâ araştırmalarının bir gün bize egemen olmak için ayağa kalkacak metalik canavarlara, Dr. Frankenstein'ın yaratığının elektronik versiyonlarına yol açabileceğinden korkuyor. Bunun gerçekleşeceğinden emin değilim. Ancak bugün bile otomobillerden alım satıma kadar çeşitli uygulamalarda bizim için karar veren, bazıları verilerden eğitilmiş olan otomatik sistemlerimiz mevcut. Süper zeki makinelerin isyan etme ihtimali karşısında dehşete düşmektense, kötü programlanmış veya iyi eğitilmemiş yazılımlardan korkmak için daha fazla gerekçemiz olduğuna inanıyorum.