(@) - Raf

*Her yıl 346.14 milyon ton et tüketiliyor. *Her gün 200 bin yağmur ormanı ağacı yok ediliyor. *Amerika'da tutsak vahşi kediler, doğal yaşam alanlarından daha fazla. *Her on yedi saniyede bir kadın tecavüze uğruyor. The Lamb, insan olmakla alakalı bir film.…devamı*Her yıl 346.14 milyon ton et tüketiliyor. *Her gün 200 bin yağmur ormanı ağacı yok ediliyor. *Amerika'da tutsak vahşi kediler, doğal yaşam alanlarından daha fazla. *Her on yedi saniyede bir kadın tecavüze uğruyor. The Lamb, insan olmakla alakalı bir film. Bencillikle, hırsızlıkla, tüketmekle, hayallerle, mitolojilerle... 9.99 dolara satılacak şekilde, özenle ve el değmeden paketlenmiş konsantre insan paradigmasıyla alakalı. Çünkü her şeyi hak ettiğimizi düşünüyoruz. Bu evrenin bizler için yaratıldığını, her şeye gücümüzün muktedir olduğunu, hayatta ne olmak istiyorsak o olabileceğimizi, sadece istemekle alakalı bir dünya tasvirini düşlüyoruz. Dünya bize hizmet etmeli; tüm canlılar bizden artan kalanlarla, bize zahmet vermeden, bize hazırlanmalı. Velhasılı kelam; "insan" bir konsepttir. Fırtınalı bir yılbaşı arifesinde, insanlığa uğursuz gibi gelen bir akşam, koyun 3115 hamile kalır. Yeni yılda ise doğum yapar; yarısı koyun, yarısı insan bir canlı. Bu koyun; Jesus Christ'ı sembolize etmektedir. Tanrının "insanlık" için sunduğu "kuzu"'dur. İnsanlık için kurban edilecek ve insanlığın tüm günahlarını üstlenecektir. Bir sahne önce özellikle yeni doğan kuzuları yalattıran Maria yani sahte "Meryem" bu çocuğu annesinin yalamasına bile izin vermeden alıkoyar. İleriki sahnelerde kendi ağzından duyacağımız şekilde "o yeni bir başlangıçtır." Fakat gerçek anne, kendisinden çalınan yavrunun peşinden gitmeyi sürdürür ve hatta kurtarmayı bile dener. Fakat bu hareketi cezasız kalmaz; Meryem tarafından öldürülür. Verilmesi gereken bir kurban verilmiştir. Burada geri dönelim: Ingvar erken sahnelerde "zamanda yolculuğun" mümkün olduğunu söyleyince, "zamanda geri gitmenin de mümkün olabileceğini" söyler Maria. Sonrasında görürürüz ki, kuzuya verdikleri isim, daha önce vefat eden çocuklarının ismi olan "Ada"dır. Ada ismi İncil'de geçen Esau'nun eşi Adah'a göndermedir. Esau, "oldukça kıllı bir adam" olarak tasvir edilir, tıpkı koyun gibi... İnsanlık kaybını çok erken vermiştir; dolayısıyla doğa ona borçlanır. Böylece cennetten bir kuzu indirilir. Fakat Maria çocuğun kendisine ait olmadığının da farkındadır. Rüyasında tüm koyunların rahatsız edici bir imajını görür. Doğaya ait olan insan tarafı, "konsept olan insan" tarafına seslenmektedir. Gerçek anne vurulup, isimsiz bir yere gömülünce doğaya karşı tekrar zafer kazanılır. Tekrar mutlu aile olunur. Fakat bebek İsa'nın havarileri olacaktır. Petur nam-ı diğer 12 havarinin "kayası" Petrus geri döner. "Geri döndüğünü" ve hatta Meryem ile ilişkisi olduğunu imalardan anlarız. Fakat bu günahkar geçmişin gölgesidir. Petrus, kuzuyu 3 kere reddeder, sonra -ustalığı olduğu gibi- Ada ile balığa çıkarlar; İncil'e göre İsa burada suda yürür, Ada ise doğaya hükmedilen bu balıkçılık anında "insan" tarafında kalır ve Petur iman eder. Fakat Meryem onun bir tehdit olduğunu fark ettiği anda uzaklaştırır. Ingvar, Ada ile gezerken gerçek baba ortaya çıkar: doğanın öfkesi insanlığı tekrar bulur. Böylece, bir yakını öldüren Meryem, bir yakınını kaybeder. Çocuk da ait olduğu doğaya geri döner. Meryem ise son bir kez nefes alarak, olanları kabul eder; zaten başka çaresi de yoktur. Film bize bir kamu spotu sunmuyor; aksine kendi ihtiraslarımıza yalın bir dille ayna tutuyor. Sadece mitolojik göndermeleri bile, mesaj kaygısından uzak durduğunun göstergesi aslında. İnsanlık, kendi yarattığı imaj altında kendi dahil her şeyi ezerken, elbette bir minotaur gelip bize iki el ateş açmayacak. Scarface filminin finalini hatırlarsınız; neon ışıkları ve bakır kaplamasıyla selam çakar bize insanlık; "the world is yours".

ertugrulerkan 3 years ago

Eternals

Chloe Zhao

70 Gönderi

insanlık tarihi bir borç tarihidir. çağdaş tüm krizler, 2000 dot com balonuna dayanır. fed, krizi önlemek adına faiz oranlarını düşürür. dolayısıyla likitide artmaya başlar, düşük faiz, alım fırsatı yaratır, bu da temel bir ihtiyaç; konut sektörüne talebi arttırır. artan talep,…devamıinsanlık tarihi bir borç tarihidir. çağdaş tüm krizler, 2000 dot com balonuna dayanır. fed, krizi önlemek adına faiz oranlarını düşürür. dolayısıyla likitide artmaya başlar, düşük faiz, alım fırsatı yaratır, bu da temel bir ihtiyaç; konut sektörüne talebi arttırır. artan talep, konut sektöründeki fiyatları yükseltir. düşük faiz, yüksek kreditasyonu getirirken, bankalar bu borç sözleşmelerini yatırım şirketlerine satarlar. fakat ortadaki sorun şudur; konutların ederi, kredileri karşılayacak seviyenin altında kalmıştır. 2008, krediler ödenemez, ödenmekle kalmaz; tahsil de edilemez. mortgage krizi. artık faiz ile iş yürütülemez. 2. dünya savaşından sonra vazgeçilen methoda dönülür: QE namı diğer "parasal genişleme", nam-ı diğer "para basmak"... parasal genişleme; üretim ve meta genişlemesiyle paralel gittiği süre boyunca yürütülebilir. ta ki tökezleyene dek: mart 2020, küresel pandemi başlangıcı. 1971 kredi balonu sonunda patlar. dünya artık beklemededir. 23 mart 2020, fed amerikayı teoride venezuela'ya çevirebilecek bir karar alır; sınırsız parasal genişeme. abd kurulduğundan bu güne, iki yüzyıldır bastığı tüm paradan daha fazlasını sadece 2020 de basar; 100 yılda basılan tüm paranın 6 katı; hiperenflasyon. marx'a göre kaptalizmin son ilacı. 10 kasım 2021; bitconin 69 bin dolara çıkar. kripto çılgınlığı başlar, borsalar epik yükselişler görür. piyasaya nakit pompalanıyordur. her şey aynı anda değer kazanır. bu sırada fed hala para basmaktadır. peki neden para basıyor? başka çaresi yok da ondan. 1. dünya savaşı, tüm avrupanın ve özellikle kaybedenlerin abd'ye olan büyük borcuyla bitti. abd, ödemeleri dolar veya altın ile istiyordu. bu baskının sonunda almanya, çareyi takas sisteminin dışına çıkmakta buldu; 2. dünya savaşı ve 70 milyon ölü. eğer fed para basmayı durdurursa, 2020 mart geri dönecek. peki, abd ye borcu olan ülkeler ne yapacaklar? qe artık bir tercih değil; bir zorunluluk. "çağdaş toplumun varlığını koruması" için elzem. peki bunu niye okuduk... çünkü eternals bir borç tarihi anlatmaktadır. dünya ve insanlık her zaman borçludur. "muktedirler", "5 aile", "kalantorlar", "kompradorlar" değil; hayır. bu toplumsalcı idealarla cinlenmiş insanların hayalleridir. film de aynı bu cinlerden bahsediyor aslında. dünya ve insanlar, çok daha fazlasına "faydalı olmak" adına borçlular, bu bir döngü. vakti gelince dönüşmek ve başka bir yatırımın sermayesi olmak için hazırlanmalı. celestials öyle uygun görürse, insanlık bir tohum olacak; bunda da erdem görecektir, görmezse ve boyundan büyük işlere karışırsa arishem the judge bizi yargılayacak. ha sanmayın bizi cezalandıracak! hayır, cezalandıramaz, çünkü bu en başta kendi varlığına aykırı. arishem bir erdem totemidir; izler ve yargılar. eğer insanlık olmazsa, yargılama da mümkün değildir. o vicdanlıdır, çünkü vicdana ihtiyaç vardır! eğer vicdan olmazsa, muktedirin elindeki sermayeyi koruyacak örgüt oluşamaz. vicdan, haricimizdeki bireylere değil, aksine kendi menfatimize yöneliktir. dolayısıyla eğer vicdan olmazsa, sermayeyi koruyacak toplumsal aygıtlar yani devlet de olmaz. arishem bizi yargıyalacak, çünkü bunun için var, ama bize merhamet gösterecek. varlığımızın evren için, bir celestial den daha önemli olduğunu söyleyecek; bizi borçlandıracak. insanlık borçlanmak zorundadır, çünkü gelecekte yaşar. "meşgul olmak, bana bütün gülünç şeylerin en gülüncü görünür" kierkegaard

ertugrulerkan 3 years ago

Neon Genesis Evangelion

N/A

29 Gönderi

takashi murakami'nin "little boy: the arts of japan's exploding subculture" aka "küçük oğlan (hiroşima'ya atılan bombanın adı): japonya'da bombalama altkültürü sanatı" isimli yapıtına aşina olanlar, aslında bu serinin vedahi 60 - 90 arası çekilen pek çok altkültür filmlerinin doğrudan doğruya…devamıtakashi murakami'nin "little boy: the arts of japan's exploding subculture" aka "küçük oğlan (hiroşima'ya atılan bombanın adı): japonya'da bombalama altkültürü sanatı" isimli yapıtına aşina olanlar, aslında bu serinin vedahi 60 - 90 arası çekilen pek çok altkültür filmlerinin doğrudan doğruya "the bomb" yani nükleer bombaların bir tezahürü olduğunu anlayacaktır. murakami, japonya'nın anime, manga, aşırı şiddet ve hatta sevimlilik takıntısının, ikinci dünya savaşı sırasında atom bombalarının ve japonya'nın saldırganlığının yol açtığı duyguların inkarından kaynaklandığı fikrinin önemli bir savunucusu. bahsettiğim seride "şirin pembe mantar bulutları" sevimli bir estetikle, nükleer soykırımı parlak renklerle biraraya getiriyor. burada bir hiciv ve önemli bir tespit var; animeler çoğu zaman ciddi konuları süsleme gayreti içerisinde. sözgelimi son zamanlarda gündemde yer alan attack on titan isimli anime, asker millet ve yalnızlaştırılmış toplum kavramlarını japon öznelliğinde sorguluyor, ama samurayların uzun kılıçlarını andıran bıçakları, ninjanların akrobatik hareketlerini andıran manevra teçhizatlarını da büyük bir süsleme gayretiyle izleyeciye sunabiliyor. murakami'de bu durumu "gerçekliğin kaybolduğu nokta" olarak kabul ediyor; nacizhane kendi deyimimle; "inkar ve projeksiyon arasında gidip gelen subjektif bir trajedi". 54 yapımı godzilla'nın "okyanustan gelen yok edici durdurulamaz güç" kavramını yaratmasından beri, (atom bombalarının 1945 de atıldığını düşürsek sadece 9 sene sonra) japon alt kültürü bu temayı defalarca işlemiş durumda. sayısız mangalara akira vs gibi oldukça ünlülerini örnek gösterebilirken, neon genesis evangelion (nge diyeceğim bundan sonra)'da aynı tema etrafında örgütleniyor. anime, bir avuç gencin dünya dışı canavaları savuşturmak için, büyük askeri robotlara pilotluk yapmaya zorlandığı, kıyamet sonrası bir tokyo'da geçiyor. dizide yer alan "zorunlu askerlik" ve her daim hazır olan "asker toplum" miti, genç karakterlerin pilotluk ve öldürme eyleminden duydukları nefret ile japonyayı koruma görevi duygusu arasındaki mücadele ederken defalarca sorgulanıyor. anime boyunca "nükleer" kelimesinden hiç bahsedilmiyor; "n2" adını verdikleri, radyasyon yaymayan ama tıpkı atom bombaları gibi mantar şekilli bir bulut çıkartan özel bir silah kullanılıyor. ayrıca bakınız: Japon kültüründe nükleer tabusu. ancak bu "mayınlar" asla canavarları tek başlarına yenemiyor. sadece, pilotlu robotlar görevi bitirmeden önce hareketi yavaşlatma amaçlı kullanılıyor. n2 mayınlarının gücüne defalarca tanık oluyoruz; oldukça yıkıcı ve yok edici olmalarına rağmen ironik bir şekilde savaşı kazanamazlar, insanlar tarafından kullanılan makineler günü kurtaran teknolojidir. anime ise bizi şunu söylüyor: "insan gücü nükleer silahlardan daha güçlüdür". dizide yer alan hristiyan mitlerinin de aynı şekilde ikinci dünya savaşı sonrasının alegorisi olduğu açık. yaratıkların dünyayı yok ettikleri o ilk çarpışma, basın ve eğitim yoluyla deformasyona tabii. toplum gerçekleri tam olarak bilmiyor ve öğrenmesine de izin verilmiyor. sadece, okyanustan gelen bazı canavarlar tokyoyu yok etme derdinde; ama zamanla öğreniyoruz ki, bu aslında tüm insanlığın tek bir bilince ulaşabilecekleri o son evrimsel basamak. yani meleklerin asıl derdi yok etmekten çok, "dönüştürmek". bombayla birlikte kaybedilen savaş sonrası amerikan yatırımları, yeni japonyanın hükümdarsız ve dininden koparılmış bir topluma çevrilmesi; globalizasyon. bomba sonrası japon toplumunun dönüşümü, o zamandan beri yaşadıkları yenilgi ve bunun yol açtığı nihilist ruh hali, japon alt kültürünü baştan sonra şekillendirmiş; modern japon toplumunun, 18. yy öncesi toplumdan büyük oranda kopmasına neden olmuş. diziden şöyle bir alıntı ile bitirmek isterim; "-mantar şekilli bulut mu? -yo hayır, sadece bir ışık oyunu."

ertugrulerkan 3 years ago

Squid Game

Dong-hyuk Hwang

437 Gönderi

"vicdan, güçlüleri korkutmak için düşünülmüş korkakların kullandığı sözcükten başka bir şey değildir." shakespeare paylaşmak, münzevilik, ermek, dünyadan vazgeçmek, yetinmek gibi erdemler, burjuva ahlakının topluma dayattığı bir borç ekonomisi ilüzyonudur. "ihtiyacınızdan fazlasına gerek yok" öğüdü ancak sistematik bir şekilde ihtiyaç fazlasını…devamı"vicdan, güçlüleri korkutmak için düşünülmüş korkakların kullandığı sözcükten başka bir şey değildir." shakespeare paylaşmak, münzevilik, ermek, dünyadan vazgeçmek, yetinmek gibi erdemler, burjuva ahlakının topluma dayattığı bir borç ekonomisi ilüzyonudur. "ihtiyacınızdan fazlasına gerek yok" öğüdü ancak sistematik bir şekilde ihtiyaç fazlasını satın alanlara verilebilir. hiperenflasyonla boğuşan bir işçiye değil. bu tüketim karşıtı propagandanın hedef kitlesi hiçbir zaman burjuva sınıfı olmaz; ahlaksız, açgözlü, tüketim çılgını, meta fetişisti olan hep diğer sınıflardır. hep gözleri daha yüksektedir, bu yüzden borca batarlar, bu yüzden hepimizi fakirlere hapsederler... kapitalizmin, insanları gerçek ihtiyaçlarına ek olarak ya da onlardan uzaklaştırıp, yapay arzular yaratması; kötü değil aksine toplumsal açıdan faydalıdır. ortaçağın karanlık silüetinden burjuvanın beslediği sanatçılarla çıkılabilmiştir. gıda ya da barınma gibi temel ihtiyaçlara ek olarak; edebiyat, sanat, seyahat gibi, dünyadan zevk alınacak kavramları yaratmıştır. bkz: marksizm 101 büyük uygarlaştırma etkisi "özel mülkiyet bizi o kadar aptal ve önyargılı yaptı ki, bir nesne ancak biz ona sahip olduğumuzda bizim olur…" derken marx, sorunun tüketim odaklı değil, aksine mülkiyet kavramıyla başladığını ifade eder zaten. dolayısıyla, "tüketim" argümanlarına sahip olanlar sol değil, ancak burjuva iktisatçılarıdır. velhasılı, kapitalizm öcü değildir, bize mutluluk vaat eder, bunu da sunar; yalnız başarısız olmaya mahkumdur, çünkü sunulan bu yeni ihtiyaçlara ulaşabilecek geliri yaratamaz. sorun tüketmek değil; yabancılaşmaktır. "sahip olduklarımız bize sahip oluyor..." bu argümanın kendisi bile, "moda" sektörünün işleyişine ters. geçen sene çok beğenerek giydiğimiz ürünleri bu sene değiştiriyoruz. bu mu bize sahip çıkıyor? yoksa metaya dair beklentilerimizin değişmesi mi? eğer üreten biz isek, tüketen de biz olacağız. eğer tüketmeye büsbütün karşıysak, diyojen gibi fıçıda yaşayacağız. dizi bize baştan sona bunu söylüyor: "para mutluluk getirmez". hatta bunu direk kendi ağzıyla söylüyor: "zengin ile fakir insannın tek ortak yanı, ikisinin de mutsuz olmasıdır." ne sahtekarlık! bizim payımıza, hedonizmi tüketmiş bir ruhsuzluğa empati yapmak düşmeyecek, bizim payımıza kafanıza göre bastığınız paralardan dolayı oluşan hiperenflasyon düşmeyecek, bizim payımıza doğaya karşı suçluluk düşmeyecek. siz gelir adaletini kuracaksınız, siz doğaya karşı işlediğiniz suçları düzelteceksiniz, siz üreten insanın tüketmesine laf söylemeyeceksiniz. sosyal bir eleştiri yapar gibi davranırken, aynı martavalları okuyor bize; "kendi hayatınla yetinmeyi bil". hayır, biz bize ait olanı elde edene kadar mücadele edeceğiz. bu dünyada her zaman camın arkasında izleyenler ve oyunu oynayanlar olacak. çünkü camın arkasında izleyenler olduğu sürece oyun da var olacak. yetinmeyi bilmek oyunu ortadan kaldırmaz; oyun ancak izleyen birisi olmazsa biter. "katı olan her şey buharlaşıyor, kutsal olan her şey dünyevileşiyor ve en sonunda insanlar yaşamın gerçek koşullarıyla ve diğer insanlarla ilişkileriyle yüzleşmeye zorlanıyor. modern burjuva toplumu, böylesine kudretli üretim ve mübadele araçlarının bir araya getirmiş olan bu toplum, yer altı güçlerini kontrol edemez bir büyücüye benziyor." marx

ertugrulerkan 3 years ago

Serseri Aşıklar

Jean-Luc Godard

14 Gönderi

godard bile, tam olarak ne çektiğinin farkında değil bu filmi yaparken. gerçekten de bir çeşit serserilik; kariyeri boyunca çağdaş sanata kendini ifade edecek yeni alanlar açan bir auteur'a yakışacak bir orjin. çünkü bu film, "modern" dünyanın kısık ateşte pişmesinin bir…devamıgodard bile, tam olarak ne çektiğinin farkında değil bu filmi yaparken. gerçekten de bir çeşit serserilik; kariyeri boyunca çağdaş sanata kendini ifade edecek yeni alanlar açan bir auteur'a yakışacak bir orjin. çünkü bu film, "modern" dünyanın kısık ateşte pişmesinin bir ürünüdür. ateşi beatnikler yakmış, post modernizm ise üstüne su atarak söndürmüştür. bu film modernist değildir, düpedüz post-moderndir ve varolma niyeti öyle olmasa bile devrimcidir. (bknz: çinli kız bu tanıma uymaz) bu filmle, dolayısıyla godard ile nasıl tanıştığımızı hatırlayamıyorum bir türlü. trt mi? babamın ara ara getirdiği eski kasetlerle mi? sadece yalnız izlediğimi, başlangıcını çok garipsediğimi ve belmondo'nun yataktaki muhabbetinin acayip hoşuma gittiğini hatırlıyorum. hayatımda ilk defa bir filmin ortadan açıldığını (kovalamaca ve cinayetle), manasız dialoglar içerdiğini ve doğrudan, sokak ortasında, ara ara kameraya garipseyen bakışlar atan insanlarla birlikte çekildiğini görüyordum. hele hele finali o kadar harikaydı ki, belmondo ile seberg'in aşk üzerine yaptıkları tutarsız konuşmalar, kameranın ve mikrofonun (mikrofonun!) oyuncuları takip etmesi, her ikisi de birbirlerinin anlamadıklarını uzun uzun anlatırken, birinin diğerini dinlememesi bile... izlerken insan amatör hatalar yapılmış gibi değil, son derece ustaca, dahice fikirlerle kurgulanmış olduğunu hissediyor film boyunca. belki de üstüne sayısız yazılar yazılan, incelemeler yapılan, tezler oluşturulan bir eser hakkında yorum yapmak gereksizce görünüyordur. ama post-truth çağ böyle bir şey. hepimiz neo-liberalizm'in yarattığı ufak değerli maymunlarız. uzaya gitmeye hazır maymunlar. (palahniuk'a selam çaktım) söylemek istediğim şu, a bout de souffle bana kalırsa bizzat godard'ın söylediği gibi bir arayış değildi. ortaya çıkması an meselesi olan bir doruk noktasıydı. bu yazıyı ilk yazdığım gün ile şimdi kısmen redakte ettiğim gün arasında fark olduğu için, neden yazdığıma dair o ilk sebebi hatırlayamıyorum. sadece, şimdi alakasız bir biçimde karşıma çıkınca üstüne bir şeyler söylenebilir şekliyle hissettim. modernizm bize şunu söyler; dünyanın regülebilir olması için kavramlara ve şemalara ihtiyaç vardır. formüller olmalıdır ve bu formüller bir üretim bandında standartize edilmiş kurallar çerçevesinde hayata geçirilmelidir. mimariden sinemaya kadar tüm alanlara işlemiştir bu anlayış. çünkü savaş sonrası dünya kalkınmaya ihtiyaç duyuyordu, ortaçağ'ın her ustanın elinde değişen üretim anlayışına vakit yoktu. ölçeklenebilir pazarlar yaratılmalıydı ki, ölçeklenebilir toplumlar oluşturulabilirsin. biz modernizme pek çok şey borçluyuz, ayakkabı numaranızı, kıyafet bedenlerinizi, neredeyse tüm yönetmelikleri, regülasyonları, borsayı, hazır tüketim gıda sektörünü. ama biz modernizme pek çok şey feda ettik; bireyselliği, hayal gücünü, tutkuyu, rastgeleliği, vernakülarizmi... modernizm'in ve "modern olanın" bittiği gün için pek çok tarih verilebilir; aşağı yukarı 60 lar diyebiliriz. mesela mimari açıdan bakarsak pruitt-igoe konutları'nın imhası sayılır. (hiç değilse charles jencks öyle söyler) sinema için tam bir tarih olmasa da "once upon a time in the west" ile post modern sinemanın başlangıcı kabul edilir fakat bazı sinema tarihçileri bunu fransız yeni dalgasına çekerler. edebiyatta james joyce'un ulysses'i modern edebiyatın en önemli eseri kabul edilir ama aynı zamanda dekonstrükvizmin de başlangıcıdır (aka post modernist üretim teknikleri) ideolojik açıdan zizek'e göre post-modern diye bir şey yoktur, post modernizm, modern dünyanın uzantısıdır ve ideolojik anlamda bir şey söylemez. (tabi neredeyse tüm marksistler de aynı şeyi söyler -> sonradan godard'ın da yapacağı gibi) bunları söylüyorum çünkü, aşağı yukarı bir konum edinmek gerekiyor; çağdaş dünyada bence ne modern ne post modernizm kalmıştır. ama sanat tarihi açısından varoldular, ve sanat eserleri şöyle ortaya çıkmaz; "bu eserimde modern oldum". hayır, bugün ne üretirseniz üretin modern olamazsınız; o geride kalmış bir akımdır, bugün yapacağınız her şey ona öykünür ve büyük ihtimalle "kitch" bir eser yaratırsınız. serseri aşıklar, böyle bir dönemde ortaya çıktı; yani tam olarak döneminde. fransa marx'ın bahsettiği hayaletle dövüşürken, avrupa işçi ve öğrenci hareketlerine sahne olurken, amerikan rüyası çoktan yokolmuşken, her şeyi parçalayan, yıkan, dönüştüren bir heyecan dalgasının ortasında. serseri bir çağda. kazablanka'nın yarattığı ilüzyonla dalga geçen, modern kuralların hiçe sayıldığı bir eser. bu filmi izlerken şöyle düşünün lütfen; "ben bu eserin neresindeyim?"

ertugrulerkan 3 years ago

Saygı

Ercan Mehmet Erdem

64 Gönderi

Spoiler içeriyor dizi çekim ve senaryo teknikleri açısından kötü. bunu hemen söyleyip kurtulalım. emrah sebes in işlerini pek beğenmeyen birisi olarak, behzat ç evreni için bir şeyler söyleyebilirim belki. ercüment çözer, tıpkı joker gibi; bir faşizm güzellemesidir. behzat ç, tıpkı batman gibi;…devamıdizi çekim ve senaryo teknikleri açısından kötü. bunu hemen söyleyip kurtulalım. emrah sebes in işlerini pek beğenmeyen birisi olarak, behzat ç evreni için bir şeyler söyleyebilirim belki. ercüment çözer, tıpkı joker gibi; bir faşizm güzellemesidir. behzat ç, tıpkı batman gibi; gene bir faşizm güzellemesidir. delilik bizi korkutuyor, doğamız gereği anlayamıyoruz. ercüment çözer ya da joker arketipi yeni dünyanın bir ürünü değildir; mitolojide sayısız kere işlenen bir karakterdir aslında; dionysos'tur, loki'dir, seth'tir, belki biraz keloğlandır... düzenin karşısında, hatta düzenin üstünde karakterlerdir. iyi ya da kötü değil, gri değil, ahlak anlayışları bu dünyanın ötesinde, kendi zihinleri çerçevesindedir. meczupturlar, delidirler, sosyopattırlar aslında. dolayısıyla, joker ya da ercüment çözer bu çağın, sanayileşmenin, modern ya da post modern toplumların, post-truth anlayışın, kitle iletişim döneminin ürünü değildirler. onlar hep vardı ve hep var olacaklar. onlar insanlığın bir bug'ı, bir istisnadırlar, istatiksel olarak gözden gelinebilir kadar azdırlar ve bundan sebep gerçek-dışı kabul edilebilirler. ama behzat ç ve batman evrenleri bize şunu telkin eder: "insanlar kötüdür. toplum, zayıf insanları deliliğe sürükler. bu deliler, haklı olarak yaptıkları eylemleriyle toplumu terörize edebilir. daha da kötüsü, toplumu kendi deliliklerine ortak edebilirler. insanlar, kendilerini gene kendilerinden korumak için bazı özgürlüklerinden feragat etmelidir. bu bir kısıtlama değil, özgürlüğün o andaki yürütücü organa devridir. o organ ise bizi korumakla mükelleftir." bu organ tarih boyunca hep değişiklik gösterdi. hobbes'un deyimiyle bu "levithian" ne kadar güçlenirse o oranda baskıyı arttırdı. çünkü levithian için ona tanınan yetki, belirli bir koşulla devredilemez; sadece biçimsel olarak devredilir. eğer idam yetkisi tanınıyorsa, o sadece adi suçlar için kullanmaz, "gerekirse" kendini korumak için bu yetki alanı genişletilebilir. behzat ç/batman evreninde, kaba insanlar yüzünden kabalaşmış, saygısız insanlar yüzünden saygısızlaşmış, delilik yüzünden delirmiş kahramanlar vardır. batman, yarasa kostümü gidip çatılarda gezebilir, tüm gotham city'deki telefonları dinleyebilir, deliliği bitirmek için gerekirse kanunlardan üstün davranabilir. behzat ç ise karşısındaki insan yerine koyarsa tepesine çıkacaklarını bilir, bu yüzden istisnasız herkese kaba olmalıdır, zorluk çıkartan birisine gerekirse şiddete başvurması problem değildir. çünkü ikisi de finalde, deliliği bitirmek için çalışırlar. bu yüzden yaptıkları her şey maruz görülmeli ve kanun üstü davranmaları sorun olmamalıdır. ercüment çözer ve joker faşizmin bir bahanesidir. tüm baskıları haklı çıkartacak, levithian'a verilmesi gereken bütün yetkilerin verilmesini sağlayacak birer gerekçedirler. her zamanki gibi suçlu da bellidir; toplum. toplum bu insanları yaratıyorsa, o zaman toplumun düzeltilmesi gerekmektedir. toplum, özgürlüğünü kötüye kullanıyorsa, belki de o kadar özgür olmamalıdır. killing joke'da joker'in de söylediği gibi; "kötü bir gün geçiren herkes joker olabilir". çizgiromanda komiser gordon bir anda savcı oluyor dizide. kötü bir gün geçirince, aniden deliliğe ortak oluveriyor. ve bahane haline geliyorlar... kaldı ki, joker de, ercüment çözer de bunu açıkça söylüyorlar zaten. ercüment çözer, bir mahkumla konuşurken "sen çok mu saygılısın" lafına karşılık "ben bir kişi değilim, beni bir kavram olarak düşün" diyor. kendisini toplumdan üstün görerek, saygı olgusundan da bağımsızlaşıyor. ve sadece bir beklenti haline geliyor. bir konsept, bir olgu oluyor, belki de bir "doğru yaşam için uygulanması gereken kanunlar" listesi. gerçekdışı bir hayalet. bir ara 19. yy'da avrupa'da dolaşıyordu bu hayalet, bush döneminde amerika'da. neo-liberal dünyanın "vatansever" uygulamalarının tamamında... Hasılı kelam, sistem eleştirisi yapar gibi davranan dizi, Ercüment çözer in kara güneşi gibi kara bir propaganda aracına dönüşüyor... Baya eleştirdim, sadece şunu eklemek isterim, bir çizgiroman sever olarak Ercüment Çözer’e hitler orjini hoşuma gitti. Alakasız, karikatürize ama çizgiromanvari.

ertugrulerkan 3 years ago

Veba Geceleri

Orhan Pamuk

9 Gönderi

orhan pamuk'un "kafamda bir tuhaflık" ile başlayan epik hikaye anlatımının en güncel ürünü veba geceleri. ulysses'ten beri post modernizmin alan açtığı yeni anlatım tekniklerinin de hoş bir yansıması. pamuk gene bir şeyler anlatır gibi yaparken sert hicivleriyle okuyucuyu uyanık tutmasını…devamıorhan pamuk'un "kafamda bir tuhaflık" ile başlayan epik hikaye anlatımının en güncel ürünü veba geceleri. ulysses'ten beri post modernizmin alan açtığı yeni anlatım tekniklerinin de hoş bir yansıması. pamuk gene bir şeyler anlatır gibi yaparken sert hicivleriyle okuyucuyu uyanık tutmasını başarıyor. örnek vermek gerekirse 5 sayfa aralıklarla abdülhamit için hakkında uzun uzun dualar okunan cennetmekan diye hitap edilirken, bir anda "kızıl sultan" a dönüşebiliyor. veba ise belki de sadece bir arkaplan, "veba geceleri" bir doğu-batı romanı aslında. bu yüzden tarihi roman muamelesi yapmak hem yazara haksızlık hem de biraz komik... açalım belki biraz. roman, bir sherlock holmes hikayesi gibi açılıyor aslında, ne oluyor ne bitiyor bilmeden bir cinayeti öğreniyoruz. başlangıçta bu kurmaca evrenin tıpkı holmes romanları gibi ancak finale/katarsise hizmet eden bir dekor olduğunu düşünüyor insan. bütün minger'in bir oyun alanına dönüşeceğini bekliyorsunuz. halbuse minger, mingerya olurken ciddi bir sosyoloji laboratuvarı oluveriyor. pamuk, bu kurmaca evrenin epik bir hikayeye dönüşmesi için, kurmaca bir kimlikle sesleniyor okuyucuya. yer yer kitabın "tarih romanı" olduğunu söylüyor, aslında bir bakıma da doğru bu, mingerya, kendi ideallerini arayan tüm cumhuriyetlerin geniş çaplı bir alegorisi. kolağası kamil de bu cumhuriyetlerin kurucu lideri. dolayısıyla türkiye siyasi geçmişiyle uygun desenler görmemek elde değil; hatta yazar da bunu istiyor zaten, yoksa hikayenin bir ironisi kalmayacak. kara kitap bu açıdan geçilmesi hala zor bir eser aslında. yapı sökümcü tekniği bize çağdaş bir mesnevi öyküsü anlatırken; celal karakteri üzerinden de gündelik siyaset/politika ve hatta kimlik anlayışına yönelik pek çok yan aforizma sunuyordu. veba geceleri'de tıpkı kara kitap gibi, kurmaca kimlikleriyle aynı epik hassasiyete sahip. bilinçli olarak karikatürize edilen sahneler, kurmaca tarihi dayanaklarla yalanlanabiliyor mesela. kamil ile zeynep'in hikayesine birinci ağızdan tanık olurken, yıllar sonra yazarın kendi çocukluğunda öğretilenleri de görebiliyoruz. bu açıdan mingeryavari cumhuriyetlerinin tarihine ciddi bir panoramik yolculuğa çıkartıyor okuyucu; hem politik hem de kültürel bir yüzleşme imkanı tanıyor. beni en çok etkileyen sahneler, kolağasının ani ölümüyle gerçekleşen karşı devrimler oldu. orhan pamuk kitap boyunca doğu ve batının anlayış farklıklarını, ironilerini, tezatlarını ya da benzerliklerini işliyor. bir tarafta kaderci müslümanlar, bir tarafta "tanrıdan pek umut beklemeyen" hristiyan cemaati. bir tarafta yasakların uygulamabilmesi için illa günlük 50 60 ölümlerin gelmesi diğer tarafta müslümanı ve hristiyanıyla en ufak olayda limana toplanan kalabalıklar. gerçeliklik sanki bir ışık gibi ansızın çakıyor okuyucunun gözüne, sonrasında da hemen sönüveriyor. betimlemelerin ustalığına, minger adasının güzelliğine bir şey diyemeyeceğim. aklıma nedense hep bozcaada ve bodrum geldi hikaye boyunca.

ertugrulerkan 4 years ago

İmgeler ve Sözcükler

Jean-Luc Godard

1 Gönderi

Spoiler içeriyor uzun bir sessizliğin, yeni versiyon ios uygulamasının ve terhis olmamın şerefine bi inceleme yapacağım. bunu da ustaların ustasına ithaf etmem gerektiğini düşünerek, büyük auteur jean luc godard'ın en güncel (son değil!) eseri üzerine deneyeceğim. umarım, layık olabiliriz... tüm bu incelemeyi…devamıuzun bir sessizliğin, yeni versiyon ios uygulamasının ve terhis olmamın şerefine bi inceleme yapacağım. bunu da ustaların ustasına ithaf etmem gerektiğini düşünerek, büyük auteur jean luc godard'ın en güncel (son değil!) eseri üzerine deneyeceğim. umarım, layık olabiliriz... tüm bu incelemeyi 2 alıntı arasına parantez alıyorum; "yalnızca bir fragman özgünlüğün izini taşır." bertolt brecht godard, filmin sonunda 2 önemli şey söylüyor ve kendini ele veriyor. eğer gerçeği yansıtmak istiyorsanız, fragmanları kullanmak zorundasınız. çünkü gerçek yapım kurgudan ibarettir; işin içine senaryo, oyunculuk, yönetmenlik gibi kurmaca ve yer yer gerçeküstü bir çok parametre girer. halbuse fragman'ın kendisi bir izdir; dolasıyla özgün olanın, yani işaret ettiği eserin sadece özgünlüğünün izini taşır. işaret edilen illa sanat eseri olmak zorunda değildir; gerçek hayatın ta kendisi de olabilir. önemli olan tek bir şey vardır; o da imgenin kendi özgünlüğü... le livre d'image; bir hafıza, bir bilinç akışı. 21. yüzyıla ait ne varsa içinde; bu da onu bir memento haline getiriyor. godard bizi sonsuz bir imge bombardımanına sokuyor, düşünmemize veya duygulanmamıza izin bile vermiyor. hatta öyle zamanlar geliyor ki, kopuk yorumlarla dikkatimizi imgelerden de alıyor. tüm bunlar eseri "izlenmesi zor" bir kategoriye sokuyor görünebilir... aslında aksine, film düşünce hızında akarken, her gün, her dakika medyadan etkilendiğimiz gündelik bir sürece dönüşüyor sadece. internette sörf yapmaktan, televizyonda zap yapmaktan hiçbir farkı yok. kopuk, bağlantısız, sığ bir turistik geziye çıkartıyor godard bizi. dolayısıyla gösteri toplumu için, bir gösteri veriyor. film yorucu olmaktan çok uzak, hatta 21. yy insanın düşünce tarzıyla birebir uyumlu. büyük anlamlar ve mesajlar yok, yönetmen bunu reddediğini açıkça söylüyor zaten. o sadece 21. yy a ait tüm imajları donduruyor ve bizi de 21.yy insanına yakışır hızda turistik bir geziye çıkartıyor o kadar. film toplamda 5 bölüme ayrılmış; eller, trenler, milliyetçilik, şiddet, kaos, yasa, emperyalizm ve devrim... üstüne düşününce aklıma bir diğer büyük usta kubrick'in 2001'i geliyor. "ellerini" kullanıp "alet" yapan maymunlar, "diğer" maymunları "öldürüyor". daha sonra kendi aralarında da "karışıklık" baş gösteriyor ve "monolith" bizi selamlarken, geleceğe gidiyoruz; insanlık ayı "keşfediyor" ve uzay için "evrim geçiriyor"... insanlığın tüm geçmişini bir çırpıda özetliyor godard, bunu da 21. yy insanının ürettiği imajlarla yapıyor hem de. kelime ve imajlar arasında bir godard teması beliriyor; "gerçeklik ve gerçekliğin temsili". bir anda bizi egzotik arap diyarlarına oryantalist bir geziye çıkartırken, başka bir anda onlara mikrofonu uzatıp her şeyi gerçek kılıyor... bu açıdan eser, entelektüel bir zihnin hatırlama çabasına dönüşüyor. tamamen öznel bir kolaj. özgünlükten uzak, mesaj vermekten uzak, sanat değeri taşımaktan uzak. çağdaş sinemanın içine sıkıştığı anlatı yapısını eleştrip, sanatçıya alan açmaya gayret eden büyük bir adım, cüretkar bir manifesto. "kendi kendime konuştuğumda bile başkasının sözleri ile konuşurum." jean luc godard

ertugrulerkan 4 years ago

Cinayet Süsü

Ali Atay

115 Gönderi

Bir laf vardır; kurgu kesmek değil bağlamaktır diye. Yani dizmek değil; bindirmektir; bir film yüzlerce anın üst üste binmesiyle oluşur. En azından kaliteli olanları. Cinayet süsü ise tam tersine art arda dizilmiş skeçlerden oluşuyor. Sorgu sekansı, baskın sekansı, romans sekansı.…devamı

ertugrulerkan 4 years ago

Sylvia Plath'ın Şairliğinin İntiharı Bağlamında Analiz

Nilgün Marmara

4 Gönderi

nilgün marmara tarafından boğaziçi üniversitesinde mezuniyet tezi olarak yazılmış bir çalışma. makale grane'in şu harika şiiriyle açılır; "çölde bir yaratık gördüm, çıplak, vahşi. çömelmiş oturuyor yüreğini ellerinde tutuyor yiyordu. dedim ki: "tadı güzel mi dostum?" "acı, acı" diye karşılık verdi,…devamınilgün marmara tarafından boğaziçi üniversitesinde mezuniyet tezi olarak yazılmış bir çalışma. makale grane'in şu harika şiiriyle açılır; "çölde bir yaratık gördüm, çıplak, vahşi. çömelmiş oturuyor yüreğini ellerinde tutuyor yiyordu. dedim ki: "tadı güzel mi dostum?" "acı, acı" diye karşılık verdi, "ama seviyorum çünkü acı ve benim kalbim". cemal süreya'nın deyimiyle, "bu dünyayı başka bir dünyanın bekleme odası gibi gören" marmara, plath'ın kendi varoluşunu anlamlandırmak ve bu anlamı gerçekleştirmek istediğini söylüyor; plath derin bir felsefi oyun oynuyordu, intihar da bu oyundaki hamleden ibaretti sadece. bugün nilgün marmara'nın da intihar ettiğini bildiğimiz için makale bir düşünce deneyine dönüşüyor aslında... nilgün marmara için intihar varlığına son vermekten ibaretti. camus'nun da şöyle söylediği gibi; “gerçekten önemli olan bir tek felsefe sorunu vardır, intihar. yaşamın yaşanmaya değip değmediği konusunda bir yargıya varmak, felsefenin temel sorusuna yanıt vermektir.” ve sisifos'da ekler; "intihar, yaşamın üstün olduğunu kabul etmektir." bu da demek oluyor ki; intihar gerçekten de bir paradokstur: yaşamdan vazgeçmek, varoluşa verilebilecek tek cevap ise, bu bir uzlaşmadır. kurtuluş, tıpkı yabancı'da olduğu gibi, anlaşmaya varmak yerine ona başkaldırmak, yaşamak ve nihai kabullenişi reddetmektir. nilgün, izninizle böyle diyeceğim, kutsal bir son istiyordu, böylece son sözünü söyleyebilecekti. “kendini öldürmek, bir anlamda, melodramlarda olduğu gibi içindekini söylemektir." plath ise camus'yu hatalı çıkartacak bir oyunun içerisindeydi; intiharı bir uzlaşma bağlamında değil, aksine varoluşun içerisine yerleştiriyordu. hayat bir dönenceden ibarettir, sonsuz kere döner. bu düzeneğin içerisindeki bizler savrulur, çarpışır ve sonunda pahlanırız. plath ya da nilgün bu düzeneği reddettiler evet; birisi kendini korumak için, birisi düzeneğin dışında da durulabileceğini göstermek için... schopenhaure'a 19.yy da insanı ufka ulaşmaya çalışan, dalgalı bir denizdeki tekne içerisinde tasavvur etmiştir. ona göre insanın kurtuluşu ancak ufka ulaşmaktan geçer. bunu yapabilmek için de hayat denilen dalgalı denizle mücadele etmesi gerekmektedir. schopenhaure'dan oldukça etkilenen nietzsche ise ezginin ancak bitişiyle anlam kazanacağını öne sürerek, insanın önünden ufuk çizgisini kaldırmıştır. böylece insanlığın tüm umut kırıntılarını yok ederek, tamamen pesimist ve karanlık bir denize hapsetmiştir onu. kendine ait sadece bir tekne vardır ve bu da bizim hayata karşı duruşumuzdur. mutlak bir kurtuluştan ise söz etmek imkansızdır. ancak dibe batmaktan bahsedilebilir. sartre ise insanın altından tekneyi de almış; onu karanlık ve dalgalı bir denizde çırılçıplak bırakmıştır. tıpkı tanrının da yaptığı gibi. bu durumda kurtuluştan kesinlikle bahsedilemez. tek bir gerçek vardır; o da varoluş durumunu ne kadar gerçekleştirebileceğimizdir. ya da shakespare'in deyimiyle "olmak ya da olmamak"tır. ya da can yücel'in çevirisinde kullandığı gibi; "bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin?"